Zmiany warunków wodnych w zlewni rzeki Tyśmienicy

• Autorzy: Grzywna A. , Mazur A.

Identyfikatory

DOI

10.12912/2081139X.40

Warianty tytułu

EN

The changes in water relations in the catchment basin of river Tysmienica

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono historię zmian stosunków wodnych w zlewni rzeki Tyśmienica. Na podstawie map topograficznych w skali 1 : 100 000 od 1839 do 2009 roku oraz projektów melioracyjnych przedstawiono zmiany układu sieci wodnej. W połowie XIX wieku rzeka brała początek z jeziora Krzczeń, a główne prace melioracyjne wykonano na przełomie wieków. W XVII wieku wybudowano największy staw Siemień. Rozwój gospodarki stawowej nastąpił po I wojnie światowej bowiem istnienie stawów chroniło majątek przed parcelacją. Największe zmiany stosunków wodnych zaszły w latach 1954–1961, kiedy to wybudowano Kanał Wieprz-Krzna a w dolinie powstało kilka obiektów melioracyjnych o powierzchni około 15 000 ha. W latach 60-tych kanał wodny stanowiący początek Tyśmienicy poprowadzono omijając od wschodu jeziora Krzczeń i Rogóźno. W wyniku prac hydrotechnicznych długość rzeki wzrosła z 62 do 74,5 km, a jej początek przesunięto do Jeziora Rogóźno. Powierzchnia zlewni rzecznej na początku XVIII wieku wynosiła około 2000 km2, zaś na początku XXI wieku wynosi 2750 km2.

EN

The paper presents the history of water conditions in the catchment area of the river Tyśmienica. On the basis of topographic maps in scale 1 : 100 000 1839 to 2009, and drainage projects presents the changes of the water network. In the middle 19th century, the river took the start from the lake Krzczeń, and major reclamation works were performed at the turn of the century. In the seventeenth century, built the largest pond Siemień. The development of the joint occurred after World One War because the existence of joints protect assets before breaking up. The biggest changes in water relations occurred in the years 1954 to 1961, when it built Wieprz – Krzna Canal in the valley created several objects drainage area of about 15 000 ha. In the 60’s the water channel beginning the Tyśmienica led passing to the east of Lake Krzczeń and Rogóźno. As a result of hydrotechnical works, the length of the river increased from 62 to 74,5 km, and its beginning was shifted to lake Rogóźno. The surface area of the catchment basin of the river at the beginning of the 18th century was 2000 km2, while at present, at the beginning of the 21st century it is 2750 km2.

Słowa kluczowe

PL

zlewnia rzeczna; Tyśmienica rzeka; stosunki wodne; melioracje wodne

EN

river catchment; Tyśmienica river; water relations; water drainage

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 38
• Strony: 136--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Grzywna A.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, ul. Leszczyńskiego 7, 20-950 Lublin

autor

Mazur A.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, ul. Leszczyńskiego 7, 20-950 Lublin

Bibliografia

• 1. Czarnecka H. (red.), 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski. Warszawa.
• 2. Chmielewski T. (red.), 2009. Ekologia krajobrazów hydrogenicznych Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”. Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin, ss. 344.
• 3. Chmielewski T., Harasimiuk M., Radwana St. (red.), 1996. Renaturalizacja ekosystemów wodno-torfowiskowych na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Wyd. UMCS, ss. 134.
• 4. GUS, Ochrona Środowiska 2012.
• 5. Grzyb H., Kocan P., Rytel Z., 1982. Melioracje. PWRiL Warszawa.
• 6. Grzywna A., 2013. The history of changes in water relations in the catchment basin of River Piwonia. Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, t. 10, 123–131.
• 7. Harasimiuk M., Michalczyk Z., Turczyński M., 1998. Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin, ss. 176.
• 8. Janiec B., 1993. Przyrodnicza ocena wpływu Kanału Wieprz-Krzna na jakość hydrosfery Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Gospodarka Wodna z. 2, 12–14.
• 9. Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN Warszawa.
• 10. Lipiński J., 2003. Stan i potrzeby melioracji. Wiad. Mel. i Łąk. nr 3, 115–118.
• 11. Michalczyk Z., Wilgat T., 1998. Stosunki wodne Lubelszczyzny. Wyd. UMCS Lublin.
• 12. Radwan S. (red.), 1994. Środowisko przyrodnicze w strefie oddziaływania Kanału Wieprz-Krzna. TWWP Lublin, ss. 186.
• 13. Starkel L. (red.), 1991. Geografia Polski – środowisko przyrodnicze. PWN Warszawa.
• 14. Tomiałojc L. (red.), 1995. Cele i zadania współczesnych melioracji wodnych. Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków.
• 15. Wilgat T., 1954. Jeziora Łęczynsko-Włodawskie. Annales UMCS sec. B, 8, 37–122.