Aspekty krajobrazowe cmentarzy w różnych kręgach kulturowo-religijnych

• Autorzy: Myga-Piątek U. , Plit J.

Warianty tytułu

EN

Landscape’s aspects of cemeteries in different cultural-religious circles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obecność i wygląd cmentarzy w krajobrazie są związane z interpretacją zjawiska śmierci. W różnych kulturach i cywilizacjach, interpretacje te są krańcowo różne, a nawet szokujące w stosunku do tych, do których przywykliśmy w cywilizacji zachodniej. Miejsce lokalizacji cmentarzy, wygląd grobowców, kurhanów świadczy o znaczeniu, jakie przypisuje się w danej kulturze śmierci, oddawaniu kultu zmarłym i wierze w życie pozagrobowe. Lokalizacja cmentarzy, sposób ich rozplanowania i urządzenia, zależy od doktryny religijnej, lokalnych warunków środowiska przyrodniczego a także czynników prawnych, historyczno-politycznych, społecznych i finansowych. Artykuł prezentuje, z geograficznego punktu widzenia krajobrazową rolę cmentarzy; analizuje nekropolie pod kątem lokalizacji przestrzennej i zróżnicowania materiałów, z których budowane są nagrobki. Artykuł prezentuje formy i obrzędy pochówku i ich związek z warunkami środowiska geograficznego i z rozmieszczeniem kręgów kulturowo-religijnych.

EN

Occurrence and appearance of cemeteries in landscape are directly related to the way the phenomenon of death is interpreted. Interpretations may extremely vary between cultures and civilizations and may even be shocking when compared to the ones we are accustomed to in the western civilization. Location of cemeteries, as well as the look of tombs and barrows, prove the importance of death, worship of the dead and belief in afterlife in each culture. Choice of terrain for a cemetery, its layout and arrangement depend on the religious doctrine and local environmental conditions, as well as legal, historical-political, social and financial factors. The article presents the landscape role of cemeteries from the geographic point of view; it analyses necropoleis in terms of their spatial location and diversity of materials used for gravestones. The authors also attempts to find out how burial forms and rituals are related to geographic conditions and location of cultural-religious circles.

Słowa kluczowe

PL

kręgi kulturowo-religijne; cmentarz; krajobraz kulturowy

EN

cultural-religious circles; cemeteries; cultural landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 22
• Strony: 11--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., fot.

Twórcy

autor

Myga-Piątek U.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

autor

Plit J.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania

Bibliografia

• Boyce M., 1979: Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices, Routledge, London.
• Bilik J., http://www.papua.misjesac.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=430:-pamiec-o-zmarlych-w-png&catid=45:z-zycia-misjonarzy&Itemid=72.
• Brodd J., 2003: World Religions. Winona, MN, Saint Mary's Press.
• Brückner A., 1980: Mitologia słowiańska i polska, Warszawa 1980: 231.
• de Silva, L. A. 1974:, Buddhism: Beliefs and Practices in Sri Lanka, Colombo, Sri Lanka, Wesley Press.
• Czakański J., 2007: Ekologiczne i kulturowe aspekty krajobrazu Doliny Gangesu. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 7: 401-410.
• Czener O., Juszkiweicz I (red.), 1995: Sztuka cmentarna. Materiały Międzynarodowego Sympozjum. Muzeum we Wrocławiu, Wrocław.
• Długozima A., 2011: Cmentarze, jako ogrody żywych i umarłych. Praca doktorska. Wydawnictwo Sztuka ogrodu Sztuka krajobrazu Beata Gawryszewska, Warszawa [w:] http://sztukakrajobrazu.pl/dlugozima.pdf.
• Duda O., 1995: Cmentarze I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej. Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Narodowa Instytucja Kultury, Warszawa.
• Gerner M., 2001: Friedhofskultur, Hohenheim, Stuttgart Leipzig: 122-130.
• Gouin M., 2010: Tibetan Rituals of Death. Buddhist funerary practices, Routledge Critical Studies in Buddhism. Bd. 54. Routledge, London.
• Grąbczewski B., 2010: Podróże po Azji środkowej 1885-1890. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Harvey P.,1990: An introduction to Buddhism: Teachings, history and practices. Cambridge University Cambridge.
• Kaźmierczak J. OFM Cap. 2010: Papua Nowa Gwinea. W krainie rajskiego ptaka. Wyd. WAM, Kraków.
• Kerrigan M., 2009: Historia śmierci. Zwyczaje i rytuały pogrzebowe od starożytności do czasów współczesnych. Wyd. Bellona, Warszawa: 224.
• Kocój E., Niedźwiedź A., 2003: Wesoły cmentarz w Săpînţa. Towarzystwo Polsko-Rumuńskie w Krakowie http://www.tpr.pl/post/37/ewa-kocoj-anna-niedwiedz-sapinta.
• Kokowski A., 1987: Zagadnienia kręgów kamiennych w środkowej strefie Pojezierza Pomorskiego. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica No 8: 63-78.
• Kołodziejczyk A., 1998: Cmentarze muzułmańskie w Polsce, Studia i Materiały, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Warszawa.
• Langer R. 2007: Buddhist Rituals of Death and Rebirth: A study of contemporary Sri Lankan practice and its origins, Routledge, Abingdon.
• Logan P., 1997: Witness to a Tibetan Sky-Burial. A Field Report for the China Exploration and Research Society Drigung, http://alumnus.caltech.edu/~pamlogan/skybury.htm
• Lüddeckens D., 2006: Oase ohne Geier. Bestattungskultur No 7: 14-15. 28
• Łowmiański H., 1979: Religia Słowian i jej upadek, Warszawa 1979: 52.
• Myga-Piątek U., 2011: Sacrum w krajobrazie kulturowym Japonii. Peregrinus Cracoviensis z. 22: 267-288.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego: 406 ss.
• Pawłowska K., 2013: Sacrum w krajobrazie kulturowym Japonii widziane przez polski „filtr percepcyjny”. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 19: 11-25.
• Plit F., 2008: The determinants of the landscape of European civilization. Dissertations Commission of Cultural Landscape, no. 8: 92-104.
• Przybylska, L., 2013: Krzyże pamięci przy ulicach Trójmiasta. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 21: 77-89
• Rinpoche S., 1998: The Tibetan Book of Living and Dying, Rider & Co.
• Skopek M., 2011: Koczowałam w tundrze. Dwa miesiące w gościnie u Nieńców. Poznaj świat, nr 5: 16-27.
• Zieliński J., 2005: Symbolika roślin na cmentarzach [w:] Nekropolie, kirkuty, cmentarze (red.): M. Opęchowski, A. Łazowski, Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość, Szczecin: 141-145.
• Zimoń H. (red.)., 2000: Religia w świecie współczesnym. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin:653 ss.
• Zuckerman C., 2011: Policzmy się od Adama, National Goegraphic, 12: 20.
• Tanaś S., 2013: Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej. Wyd. Uniwersytet Łódzkiego,Łódź, 224 ss.
• http://sztukakrajobrazu.pl/dlugozima.pdf.
• http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/tworcy_cmentarzy.html.
• http://groby.radaopwim.gov.pl.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html.
• http://www.buddanet.net/Buddhism-Books.html.