Związki odpowiedzialne za zanieczyszczenie powietrza

• Autorzy: Kostrz M. , Satora P.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/79820

Warianty tytułu

EN

The compounds responsible for air pollution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jakość powietrza w Polsce stanowi poważny problem dla społeczeństwa oraz środowiska. Według badań WHO Polska znajduje się na 14. miejscu w Europie jako kraj najbardziej zanieczyszczony pyłem zawieszonym PM10. Równie niebezpieczne dla zdrowia są ozon, WWO, dwutlenek azotu, tlenek siarki, tlenek węgla oraz metale ciężkie. Długotrwałe narażenie na podwyższone stężenia ozonu oraz dwutlenku azotu może doprowadzić do nieodwracalnych, rozległych zmian w płucach, obrzęku płuc, a nawet śmierci. Głównym przedstawicielem WWA jest benzo(a)piren (BaP), który jest kumulowany w organizmie i został określony przez IARC jako główny czynnik kancerogenny. Wysokie stężenie tlenku siarki w powietrzu może doprowadzić do uszkodzenia górnych dróg oddechowych, ponadto tlenki siarki przyczyniają się również do występowania kwaśnych deszczy oraz są składnikami smogu typu londyńskiego. Metale ciężkie będące zanieczyszczeniami powietrza, z uwagi na zdolność kumulowania się w organizmie, są jednym z najcięższych zagrożeń dla zdrowia ludzi.

EN

Air quality in Poland poses a serious threat for boththe society and the environment. According to the WHO research Poland is located on the 14th place as a country most contaminated by particulate matter (PM10). Equally health-threatening substances are ozone, PAH, nitrogen dioxide, sulfur oxide, carbon oxide and heavy metals. Long-lasting exposure to high concentrations of ozone and nitrogen dioxide may lead to many irreversible changes in lungs, pulmonary oedema and even death. The main PAH, which cumulates in the organism is benzopyrene. This substance has been described by the IARC as a the most cancerogenic factor. High concentration of sulfur oxide in the air may cause severe damage of upper respiratory tract, sulfur oxide contributes greatly also to the appearance of acid rain and is an ingredient of a London type smog. Heavy metals polluting the air are one of the most severe health threat for people, due to the ability to cumulate in the organism.

Słowa kluczowe

PL

jakość powietrza; pył zawieszony; ozon; WWO; dwutlenek azotu; tlenek siarki; tlenek węgla; metale ciężkie

EN

air quality; particulate matter; ozone; PAH; nitrogen dioxide; sulfur oxide; carbon oxide; toxic metals

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 18, nr 6
• Strony: 89--95
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kostrz M.

• Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ul. Balicka 122, 31-120 Kraków

autor

Satora P.

• Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ul. Balicka 122, 31-120 Kraków

Bibliografia

• 1. Air quality in Europe 2016 report. European Environment Agency, 2016.
• 2. Badyda, A.J., Dabrowiecki, P., Lubinski, W., Czechowski P.O. i Majewski, G. 2013. Exposure to traffic-related air pollutants as a risk of airway obstruction. Respiratory Regulation-Clinical Advances, 35–45. Netherlands: Springer.
• 3. Ćwiek, K., Majewski, G. 2015. Wpływ elementów meteorologicznych na kształtowanie się stężeń zanieczyszczeń powietrza na przykładzie Krakowa. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 67, 54–66.
• 4. Degórska A. 2016. Źródła zanieczyszczenia powietrza pyłem. Inspekcja Ochrony Środowiska. Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce.
• 5. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 2012.
• 6. http://www.kmpsp.wroclaw.pl/index.php?str=czad
• 7. http://www.wios.lublin.pl/2017/01/17/informacja-o-jakosci-powietrza/
• 8. Kowalik M., Zajemska M. 2013. Spalanie węgla kamiennego w powietrzu wzbogaconym tlenem a zanieczyszczenia. Polityka energetyczna, 16(2).
• 9. Kozłowska-Szczęsna, T., Krawczyk, B. i Kuchcik M. 2004. Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka. Monografie. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 4. IGiPZ PAN Warszawa.
• 10. Kubiak M.S. 2013. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – ich występowanie w środowisku i w żywności. Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(1), 31–36.
• 11. Magiera A., Balcerzak B. 2015. Różnice w informowaniu o zanieczyszczeniu powietrza w Krakowie w sezonie grzewczym i poza nim przez prasę lokalną wydaną w latach 2009–2013. Zakład Zdrowia i Środowiska, Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków.
• 12. Medina S. 2012. Summary report of the APHEKOM project 2008–2011. Institut de Veille Sanitaire, Saint-Maurice Cedex.
• 13. Najjar Y.S.H. 2011 – Gaseous pollutants formation and their harmful effects on health and environment. Innovative Energy Policies, 1, 1–9.
• 14. Najwyższa Izba Kontroli. 2014. Jakość powietrza w Europie i w Polsce świetle danych i publikacji EEA i WHO. Informacja o wynikach kontroli: Ochrona Powietrza przed zanieczyszczeniami. Nr ewid. 177/2014/P/14/086/LKR, s. 15.
• 15. Ociepa-Kubicka A., Ociepa E. 2012. Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi. Inżynieria i Ochrona Środowiska, 15(2), 169–180.
• 16. Pankowska M., Gorczyca M. 2015. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami- dlaczego w Polsce nie można odetchnąć pełną piersią? Kontrola Państwowa, 3(362), 60–79.
• 17. Piotrowski K. (red.). 2006. Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych. Wyd. 2. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• 18. Reizer, M. 2016. Co to jest pył zawieszony? Inspekcja Ochrony Środowiska. Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce, 11–22.
• 19. Rogula-Kozłowska, W., Rogula-Kopiec, P. i Majewski, G. 2014. Udokumentowane skutki oddziaływania aerozolu atmosferycznego naśrodowisko. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 3(65), 290–303.
• 20. Rozbicka K. 2007. Charakterystyka zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego tlenkami azotu na obszarze aglomeracji warszawskiej ze szczególnym uwzględnieniem Ursynowa, 1(35).
• 21. Skotak K. 2016. Oddziaływanie pyłu zawieszonego na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska. Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce.
• 22. Sowa M., Winnicki A., Wójcik K., Tarkowski M., Gnatowski T. 2015. Zatrucie tlenkiem węgla – drogi narażenia, obraz kliniczny, metody leczenia. Journal of Education, Health and Sport, 5(4), 345–354.
• 23. Starek A. 2005. Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 3(45), 49–64.
• 24. Trojanowska M., Świetlik R. 2012. Medycyna Środowiskowa. Inhalacyjne narażenie środowiskowe mieszkańców miast Polski na metale ciężkie kadm i nikiel oraz arsen, 15(2), 33–41.
• 25. WHO Department of Public Health and Environment. 2011. Urban outdor air pollution database, (http://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/ databases/OAP_database.xls).
• 26. WHO. 2013a. Review of evidence on health aspects of air pollution – REVIHAAP project technical report. World Health Organization, Regional Office for Europe, Copenhagen.
• 27. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Uwaga OZON! Wrocław 2016.
• 28. Żelazko A., Mirosławski J. 2012. Dolegliwości zdrowotne związane z narażeniem na ozon na podstawie subiektywnych opinii osób obsługujących kserokopiarki. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, 1(8), 65–73.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).