Współczesne wykorzystanie zabytków kolejnictwa województwa małopolskiego

• Autorzy: Szelińska-Kukulak M. , Kukulak J.

Warianty tytułu

EN

Contemporary use of railway monuments of the Małopolska Voivodship

• Konferencja: 170 lat kolei w Krakowie = 170 years of railway in Krakow (19.10.2017 ; Kraków, Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Potwierdzeniem długiej – 170-letniej – historii kolejnictwa w Małopolsce są liczne obiekty transportu kolejowego, których czas budowy, stan zachowania i pełnione obecnie funkcje są lokalnie zróżnicowane. Współcześnie tego rodzaju obiekty, w tym zabytki kolejnictwa, budzą coraz większe zainteresowanie w kraju, zwłaszcza w kontekście rozwoju turystyki na obszarach poprzemysłowych. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja obiektów kolejnictwa uznanych za zabytkowe, w ujęciu regionalnym, zwłaszcza tych znajdujących się na obszarze miasta Krakowa. Zamierzeniem pracy jest także ukazanie różnych sposobów wykorzystania tych obiektów w przestrzeni województwa/miasta. Uwzględnione obiekty, umieszczone w rejestrze zabytków, pełnią nadal swoją funkcję lub są wykorzystywane jako obiekty o zmienionej funkcji, p..: placówki muzealne i ekspozycje plenerowe, budynki mieszkalne, obiekty hotelarskie i gastronomiczne, a nawet plenery filmowe. W tekście szczególną uwagę poświęcono funkcji turystycznej wybranych obiektów zabytkowych. Całość tekstu oparto na materiałach zebranych z literatury przedmiotu, czasopism branżowych i bieżących informacji z prasy lokalnej oraz wynikach własnych obserwacji w terenie. Tekst wzbogacono o zestawienie tabelaryczne oraz autorskie fotografie.

EN

Numerous objects of railway transport confirm the long, 170 years of railways’ history in the Małopolska region. Their construction time, the state of preservation and current function are very different. Contemporarily, such objects, including railway monuments, meet higher and higher interest in our country, especially as a part of the tourism in postindustrial areas. The purpose of this article is to present railway objects regarded as the monuments in regional framework, especially those located in the Krakow urban area. The aim of this article is also to show various ways of using those objects in the urban/voivodeship space. The mentioned objects registered in the list of monuments, currently are still in use serving in their original functions or they are used as museums and outdoor exhibitions, residential buildings, hotels or gastronomy facilities, or even open-air locations. In this article, special attention was given to the touristic function of selected monuments. The article was based on sources collected from literature, specialist magazines and information from the local press, as well as the results of author’s own observations. The article was enriched by tables and author’s photographs.

Słowa kluczowe

PL

Kraków; ochrona zabytków; województwo małopolskie; zabytki kolejnictwa; zabytki transportu

EN

Krakow; Małopolska Voivodship; protection of monuments; railway monuments; transport monuments

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej. Oddział w Krakowie
• Czasopismo: Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 3(114)
• Strony: 113--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szelińska-Kukulak M.

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii

autor

Kukulak J.

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii

Bibliografia

• [1] Białek J., To będzie dworzec dla podróżnych i muzyków, Dziennik Polski, 21.X.2016.
• [2] Demel J., Początki kolei żelaznej w Krakowie, „Kraków dawniej i dziś”, 1954, nr 6. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
• [3] Duda J., Dyba O., Zabytki techniki na terenie Krakowa i województwa krakowskiego, Zeszyty Naukowo-Techniczne Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Studia – Materiały - Informacje, 1993, z. 26: Ochrona zabytków techniki, przemysłu i sztuki inżynierskiej.
• [4] Dudek M., Próba klasyfikacji zabytków w transporcie, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Krakowie, seria: materiały konferencyjne, 2005, nr 74 (zeszyt 125): Zabytki transportu – Potencjał kulturowy i turystyczny.
• [5] Dyba O., Zabytki techniki w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego,. w: Zabytki komunikacji w krajobrazie ziemi krakowskiej, Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Kraków, 16-17 września 1995. Kraków: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie.
• [6] Dylewski A., Historia kolei w Polsce, Warszawa, 2017.
• [7] Frąckowiak M., Kolejnictwo polskie, Bydgoszcz, 2016.
• [8] Frydryczak B., Żywe muzeum w krajobrazie naturalnym, w: J. Wrzesiński, A. M. Wyrwa (red.), Przeszłość dla przyszłości – problemy edukacji muzealnej, Biblioteka Studiów Lednickich, 2010, tom XVIII. Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy .
• [9] Golat R., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. Kraków, 2004.
• [10] Górajec P., Rola i miejsce edukacji muzealnej w ogólnym systemie edukacyjnym, w: J. Wrzesiński, A. M. Wyrwa (red.), Przeszłość dla przyszłości – problemy edukacji muzealnej. Biblioteka Studiów Lednickich, 2010, tom XVIII. Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
• [11] Wybrane zagadnienia historii zabytków transportu, red. Hydzik J., Schwertner D., Żurowska J., Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Odział w Krakowie, Kraków, 2012.
• [12] Jasiuk J., Drogi rozwoju polskich muzeów techniki, w: Zabytki techniki w programie krajoznawczym PTTK. Materiały z Sejmiku Krajoznawczego Sielpia Wielka 7- 10.04.1988, Zarząd Wojewódzki PTTK, Kielce.
• [13] Jeleń E., Krupski J., Stacja końcowa Zakopane. 100 lat kolei zakopiańskiej 1899-1999. Warszawa, 1999.
• [14] Jędrysiak T., Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych – zagadnienia ogólne, „Turystyka Kulturowa”, 2011, nr 6.
• [15] Jędrzejewski D., Stare parowozy w Polsce, Warszawa, 2013.
• [16] Kolej na Polskę. 17 tras z najpiękniejszymi zabytkami kolejnictwa w Polsce,. Bielsko-Biała, 2015.
• [17] Kurowska-Ciechańska J., Ciechański A., Koleje, Warszawa, 2007.
• [18] Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., Geografia turystyki Polski, Warszawa, 1985.
• [19] Lulewicz D., Z dziejów krakowskiego węzła kolejowego: przebudowa i modernizacja w latach 1939–1945, Kraków, Krzysztofory, 2009, tom 27.
• [20] Panasiewicz M., Od ogrzewalni do Skansenu czyli Dzieje Parowozowni w Chabówce, Nowy Targ, 2007.
• [21] Pisarski M., Koleje Polskie 1842-1972, Warszawa, 1974.
• [22] Pochwała S., (bez daty wydania). Małopolskie Szlaki Techniki. Kraków: Małopolskie Forum Edukacji Europejskiej.
• [23] Szelińska-Kukulak M., Monuments of Technology as Objects of Industrial Tourism in Poland, with Particular Emphasis on Malopolska Region, w: Natural and cultural heritage: interdisciplinary researches, preservation and development. Sankt-Petersburg, Russia, 2015, Herzen State Pedagogical University of Russia.
• [24] Szelińska-Kukulak M., Kukulak J., Ochrona zabytków techniki transportowej w południowo-wschodniej Polsce, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis 221 Studia Geographica X, 2016.
• [25] Szelińska-Kukulak M., Kukulak J. (w druku), Zabytki kolejnictwa Krakowa jako część potencjału turystycznego miasta, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica.
• [26] Terczyński P., Skansen taboru kolejowego w Chabówce, w: Zabytki komunikacji w krajobrazie ziemi krakowskiej, Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Kraków, 16-17 września 1995. Kraków: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie.
• [27] Turystyka w obiektach poprzemysłowych, Warszawa, 2004, Polska Organizacja Turystyczna.
• [28] Zabytkowe dworce w Polsce, Bielsko-Biała, 2011.
• Źródła internetowe:
• [29] https://www.bazakolejowa.pl/index.php?dzial=stacje&id=2866&okno=start, dostęp 3.09.2017.
• [30] http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/na-starym-dworcu-krakow-glowny-powstanie-interaktywne-muzeum-historii-polski-zklockow-lego-82616.html, dostęp 20.08.2017
• [31] http://www.dziennikpolski24.pl/region/a/wieliczka-ten-dworzec--ma-dusze,11570014/, dostęp 5.09.2017.
• [32] http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/3667452,opuszczony-budynek-dworca-kolejowego-krakow-glowny-zamieni-sie-w-kino-zdjecia,id,t.html, dostęp 10.09.2017.
• [33] http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/krakow-wdawnym-budynku-dworca-pojawi-sie-ekspozycja-z-klockow-legozdjecia,12192813 , dostęp 10.09.2017.
• [34] http://www.polska niezwykla.pl/web/place /3649,nowy-sacz-parowoz-tkt-48.html, dostęp 10.09.2017.
• [35] http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/dworzec-zprawdziwego-zdarzenia-pkp-i-zakopane-zapowiadaja-wezel-51332.html, dostęp 23.09.2017.