Zagrożenie erozją wodną na obszarach lessowych Małopolski na przykładzie zlewni Ścieklec

• Autorzy: Kowalczyk A. , Smoroń S.

Warianty tytułu

EN

The threats of water erosion in loess areas of Małopolska – an example of the Ścieklec River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było określenie zagrożenia erozją wodną gleb lessowych w zlewni cząstkowej Ścieklec na podstawie masy erodowanego materiału glebowego z wykorzystaniem równania strat glebowych − USLE (wg WISCHMEIERA i SMITHA [1978]), w którym wykorzystuje się wartości podstawowych czynników określających: rzeźbę terenu zlewni, nachylenie stoków, budowę geologiczną, rodzaj gleb, opady atmosferyczne oraz sposób rolniczego użytkowania. W pracy przedstawiono również metody zapobiegania erozji na tym terenie, a zwłaszcza w zakresie właściwej agrotechniki i przekształceń strukturalnych. Teren zlewni zagrożony jest erozją wodną [SMOROŃ 2012], jednak znajdują się na nim też obszary, gdzie zjawisko to nabiera istotnego znaczenia dla produkcji rolniczej, jak również stwarza zagrożenie dla środowiska wodno-glebowego. Sprzyja temu urozmaicona rzeźba terenu, bardzo duża podatność gleb lessowych uprawianych mechanicznie na zmywy powierzchniowe, a także mały udział trwałych użytków zielonych (ok.7%) i lasów (ok 6%). Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia na badanym terenie jest wysoka i waha się od 7,0 do 8,0 °C, a średnia roczna suma opadów atmosferycznych wynosi ok. 570 mm.

EN

The objective of this paper was to assess water erosion threats of loess soil in the Ścieklec River sub-catchment (the Szreniawa River basin). The USLE equation [WISCHMEIER, SMITH 1978] was applied which considers the main factors determining the catchment terrain relief, land slopes, geological structure, type of soils, precipitations and the land use. Also, preventive measures against soil erosion, particularly proper agronomy are discussed. The studied area is moderately threatened by water erosion, but there are areas where this phenomenon is of significant importance for agricultural production and for the soil-water environment. Diverse land relief, mechanically cultivated loess soils highly susceptible to rain wash and small shares of grasslands (about 7%) and forests (about 6%) facilitate water erosion. Average multiyear air temperature is high and varies from 7.0 to 8.0°C, and annual precipitation is about 570 mm.

Słowa kluczowe

PL

erozja gleb; przeciwdziałanie erozji; równanie strat glebowych USLE; zlewnia Ścieklec

EN

erosion prevention; soil erosion; soil loss equation; Ścieklec catchment

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 13, z. 4
• Strony: 55--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kowalczyk A.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone]

autor

Smoroń S.

Bibliografia

• 1. ARRIAGA F.J., LOWERY B. 2003. Corn production on an eroded soil: effects of total rainfall and soil water storage. Soil and Tillage Research. Vol. 71 s. 87−93.
• 2. BANASIK K., GÓRSKI D. 1992. Wykorzystanie uniwersalnego równania strat glebowych USLE do oceny ilości rumowiska unoszonego odpływającego z małych zlewni. Gospodarka Wodna. Nr 3 s. 62–65.
• 3. CABAJ W., CIUPA T. 2001. Naturalne i antropogeniczne uwarunkowania przyczyn i skutków powodzi na rolniczych terenach w Niecce Nidziańskiej. W: Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie. Problemy Ekologii Krajobrazu. T. 10. Pr. zbior. Red. K. German, J. Balona. Kraków. IGiGP, UJ s. 338−343.
• 4. DUER I. 2009. Ochrona gleb i wód. Biblioteczka Programu Rolnośrodowiskowego 2007−2013. Warszawa. MRiRW. ISBN 978-83-62164-36-3 ss. 24.
• 5. FATYGA J. 1978. Procesy erozyjne na górskich użytkach zielonych. Wiadomości IMUZ. T. 12. Z. 4 s. 235−270.
• 6. JÓZEFACIUK A., JÓZEFACIUK CZ. 1992. Struktura zagrożenia erozją wodną fizjograficznych krain Polski. Pamiętniki Puławskie. Suplement 101 s. 23–49.
• 7. KACZMAREK Z. 1970. Metody statystyczne w hydrologii i meteorologii. Warszawa. WKiŁ ss. 312.
• 8. KORELESKI K. 2008. Wpływ czynników terenowych na natężenie erozji wodnej na przykładzie wsi górskiej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Z. 3. Kraków. PAN s. 5–12.
• 9. SKRODZKI M. 1978. Rolnictwo na glebach ulegających erozji. Erozja wodna. Warszawa. PWRiL ss. 85.
• 10. SMOROŃ S. 2012. Zagrożenia eutrofizacją wód powierzchniowych wyżyn lessowych małopolski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 1 (37) s. 181−191.
• 11. SMOROŃ S., KOWALCZYK A., KOSTUCH M. 2009. Użytkowanie gruntów zlewni Szreniawy w kontekście ochrony gleby i wody w latach 1995–2005. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 9. Z. 3 (27) s. 167−179.
• 12. STONE R. P., HILBORN D. 2000. Universal soil loss equation (USLE). Ontario. Min. Agricult. Food Rural Affairs ss. 91.
• 13. WISCHMEIER W.H., SMITH D.D. 1978. Predicting rainfall erosion losses – a guide to conservation planning. Agriculture Handbook. No. 537. USDA U.S. Gor. Print Office. Washington D.C. ss. 58.
• 14. ZACHAR D. 1982. Klasyfikacja erozji wodnej. Zvolen. Forest Research Institute. ISBN 0-444-99725-3 s. 27–135.