Eksperyment CBM

• Autorzy: Romaniuk R. S.

Identyfikatory

DOI

10.15199/13.2015.9.21

Warianty tytułu

EN

CBM Experiment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest kolejną częścią cyklu prac opisujących wielkoskalowe elektroniczne wyposażenie instrumentalne światowych eksperymentów z obszaru fizyki: cząstek elementarnych, jądrowej, plazmy wysokotemperaturowej; techniki akceleratorowej i laserowej ekstremalnych intensywności i energii, a także astrofizyki cząsteczkowej. Eksperymenty te łączy kilka specyficznych cech: są wielkiej skali infrastrukturalnej, niestety wszystkie są zlokalizowane poza naszym krajem, są zdecydowanie eksperymentami klasy odkrywczej, biorą w nich udział młodzi uczeni z Polski, a w szczególności z Politechniki Warszawskiej. W poprzednich częściach cyklu opisano infrastrukturę badawczą i eksperymenty jak lasery: LCLS, FLASH, EXFEL; akceleratory: TESLA, LHC; detektory: CMS, TOTEM; tokamaki: JET, ITER, ale przede wszystkim opisano udział i wkład badawczy w ich rozwój młodych uczonych z Instytutu Systemów Elektronicznych Politechniki Warszawskiej. W obecnej części opisano eksperyment Skompresowanej Materii Barionowej (CBM – Compressed Barionic Matter) dla którego infrastruktura badawcza jest budowana na terenie ośrodków badawczych GSI i FAIR w Darmstadt. CBM bada istnienie plazmy kwarkowo-gluonowej, materii kwarkowej, przemian fazowych i punktów krytycznych w materii silnie odziaływującej. Na Politechnice Warszawskiej w Instytucie Systemów Elektronicznych konstruowane jest oprogramowanie i aparatura elektroniczna do akwizycji danych eksperymentu CBM.

EN

The paper is a next part in a series of articles describing large-scale, electronic instrumentation equipment of world-class experiments in high energy physics of elementary particles, nuclear physics, high temperature plasma, accelerator and laser technologies of extreme intensities and energies, and particle astrophysics. These experiments have a common denominator: they are of ultimate infrastructural scale, unfortunately they are not located in Poland, they are infrastructures of cutting edge discovery class, in all of them take part young researchers from Poland, and especially from Warsaw University of Technology (WUT). Previous articles described research infrastructures and experiments: lasers – LCLS, FLASH, EXFEL; accelerators – TESLA, LHC; detectors – CMS, TOTEM; tokamaks – JET, ITER. But first of all, the participation and intellectual input of young researchers from the Institute of Electronic Systems of WUT was emphasized. This paper describes the Compressed Barionic Matter experiment (CBM), for which the research infrastructure is built in the GSI (Gesellschaft fur Schwere Ionen) and FAIR (Facility for Antiproton and Ion Research) Research Centres in Darmstadt. CBM will investigate the areas of existence of quark – gluon plasma QGP, possible quarkonyonic matter, phase transitions and critical points in strongly interacting matter. Young researchers at the Institute of Electronic Systems WUT designs and builds software, firmware and hardware for DAQ of the CBM experiment.

Słowa kluczowe

PL

eksperyment CBM; materia barionowa; zaawansowane systemy elektroniczne; systemy pomiarowe; systemy akwizycji danych

EN

CBM experiment; compressed barionic matter; advanced electronic systems; measurement systems; DAQ systems

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 56, nr 9
• Strony: 87--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz.

Twórcy

autor

Romaniuk R. S.

• Politechnika Warszawska, Instytut Systemów Elektronicznych, WEiTI

Bibliografia

• [1] R.S. Romaniuk, Lasery rentgenowskie LCLS i LCLS II: SLAC, Elektronika, vol. 54, 2013, nr. 5, str. 66–69.
• [2] R.S. Romaniuk, Europejski Laser rentgenowski, Elektronika, 2013, vol. 54, nr. 4, str. 149–154.
• [3] R.S. Romaniuk, Kompaktowy Solenoid Mionowy: perspektywa dekady, Elektronika, 2013, vol. 54, nr. 3, str. 104–107.
• [4] R.S. Romaniuk, Eksperyment TOTEM, Elektronika, 2015, vol. 56, nr. 6, str. 92–95, DOI:10.15199/13.2015.6.5.
• [5] R.S. Romaniuk, Fuzja: perspektywa 2050, Elektronika, 2013, vol. 54, nr..6, str.73–75.
• [6] W. Zabołotny, et al., Towards the data Processing Boards for the CBM experiment, in [8], page 97.
• [7] K. Kasiński, W. Zabołotny, J. Lehnert, et qal., STS-HCTSP, an STS Hit&Control Transfer Synchronous Protocol, in [8], p. 96.
• [8] The CBM Collaboration, V,Friese, Ch.Sturm (Edit.), Compressed Barionic Matter experiment at FAIR, Progress Report 2014, GSI, Darmstadt, April 2015, ISBN 978-3-9815227-2-3.
• [9] B. Friman, et al. (eds), The CBM Physics Book, Lecture Notes in Physics, vol. 814, 2011.
• [10] K.T. Pozniak, R.S. Romaniuk, et.al., Gigabitowy moduł optoelektroniczny do system LLRF TESLA, Elektronika 2005, no.7.