Analiza środowiska wodnego gminy na podstawie mapy hydrograficznej w skali 1:50 000 na przykładzie gminy Piekoszów w województwie Świętokrzyskim

• Autorzy: Ciupa T. , Suligowski R.

Warianty tytułu

EN

Analysis of commune’s water environment based on the hydrographic map in 1:50,000 scale – on example of the Piekoszów commune in Świętokrzyskie voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest określenie możliwości zastosowania mapy hydrograficznej w skali 1:50 000 do wielokierunkowego rozpoznania cech środowiska wodnego, jego zagrożeń oraz wykorzystania gospodarczego. Za przykładowy obszar badań wybrano gminę wiejską Piekoszów, objętą zasięgiem trzech arkuszy tej mapy. Dokonano analizy jej treści w warstwach tematycznych, uwzględniając także komentarz zamieszczony na rewersie mapy. Wykazano, że mapa hydrograficzna – szczególnie w wersji numerycznej, jest przydatną publikacją naukową, a jednocześnie praktycznym narzędziem umożliwiającym ocenę stanu komponentów środowiska wodnego na obszarze gminy, w tym zarządzania zasobami wodnymi, w ujęciu jakościowym i ilościowym. Może ona być zatem wykorzystywana w trakcie opracowywania różnorodnych dokumentów wymaganych prawem, w tym ocen środowiskowych, strategii rozwoju, planów przestrzennego zagospodarowania, a także podejmowaniu decyzji związanych z gospodarką wodną i zagrożeniami środowiska na terenach wiejskich oraz w prognozowaniu kierunków przeobrażeń stosunków wodnych, występowania zjawisk ekstremalnych itp.

EN

The aim of the present paper is to assess the possibilities of multidirectional interpretation of the hydrographic map in 1:50,000 scale leading to recognition of the water environment characteristic, its threats and economic use. The rural commune of Piekoszów, which area is covered by three sheets of the hydrographic map, was taken as an example. An analysis of the map content, which is organized in several dozen thematic layers along with the comments on the maps reverse was performed. It was proven that the hydrographic map is an useful publication and simultaneously a practical tool enabling the assessment of the water environment components state in the commune’s area. This analysis could include management of the water resources in qualitative and quantitative terms and its results could be used in creating various documents required by law, including environmental assessments, strategies of development or spatial development plans. Furthermore, the map could be used when making decisions related to water management and environmental threats in rural areas, as well as in forecasting the directions of water environment changes and the occurrence of extreme events, etc.

Słowa kluczowe

PL

degradacja wód; ochrona wód; gmina Piekoszów; mapa hydrograficzna; wody podziemne; wody powierzchniowe

EN

groundwaters; Piekoszów commune; surface water; thematic map; water degradation; water protection

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 17, z. 3
• Strony: 11--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys. kolor.

Twórcy

autor

Ciupa T.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Zakład Hydrologii i Geoinformacji, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce

autor

Suligowski R.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Zakład Hydrologii i Geoinformacji

Bibliografia

• ABSALON D., JANKOWSKI A.T., LEŚNIOK M. 2004. Geographic Information Systems (GIS) in environmental research and water management. Miscellanea Geographica. Vol. 11 s. 333–348.
• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E. 2005. Wykorzystanie bazy danych hydrograficznych do celów naukowych [Usefulness of the hydrographic database for scientific purposes]. [Seminarium naukowe „Praktyczne wykorzystanie map tematycznych: Hydrograficznej i Sozologicznej Mapy Polski w skali 1:50 000”]. [11.10.2005 Warszawa].
• BAŚCIK M., CHEŁMICKI W. 2003. Komentarz do Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 arkusz Chęciny (M-34-41-D) [Commentary on the Hydrographic Map of Poland in the scale 1:50,000, sheet M-34-41-D – Chęciny]. Warszawa. GUGiK.
• BDL 2016. Podział terytorialny [Territorial division] [online]. Warszawa. Bank Danych Lokalnych GUS. [Dostęp 1.03.2017]. Dostępny w Internecie: https://bdl.stat.gov.pl
• BIERNAT T., CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2004a. Komentarz do Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 arkusz Kielce (M-34-42-A) [Commentary on the Hydrographic Map of Poland in the scale 1:50,000, sheet M-34-42-A – Kielce]. Warszawa. GUGiK.
• BIERNAT T., CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2004b. Komentarz do Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 arkusz Piekoszów (M-34-41-B) [Commentary on the Hydrographic Map of Poland In the scale 1:50,000, sheet M-34-41-B – Piekoszów]. Warszawa. GUGiK.
• BIERNAT T., CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2008. Wody powierzchniowe i podziemne miasta Kielce w świetle Mapy Hydrograficznej w skali 1:50 000 [Surface and underground waters of the city of Kielce in the light of the hydrographic map of Poland in the scale 1:50 000]. Problemy Ekologii Krajobrazu. Nr 22 s. 297–304.
• CHEŁMICKI W., JOKIEL P., MICHALCZYK Z., MONIEWSKI P. 2011. Distribution, discharge and regional characteristics of springs in Poland. Episodes. No 4(34) s. 244–256.
• CIUPA T., SULIGOWSKI R. 2015. The hydrographic map of Poland in the scale 1:50,000 – structure of content. Вісник геодезії та картографії [Visnik geodezji ta kartografii]. No 2 s. 14–17.
• CIUPA T., SULIGOWSKI R., CIUPA SZ. 2011. Możliwości praktycznego wykorzystania nauk geograficznych w realizacji zadań samorządu terytorialnego, w tym na obszarach wiejskich, z zastosowaniem technologii GIS. W: Uwarunkowania rozwoju obszarów wiejskich. Wybrane problem [Possibilities of practical use of geographical sciences in the implementation of local government tasks, including in rural areas, with GIS technology. In: Conditions of rural development. Selected problems]. Pr. zbior. Red. W. Kamińska. Kielce. Instytut Geografii UJK s. 249–262.
• CZAJKOWSKA A. 2010. Stopień zanieczyszczenia związkami biogennymi płytkich wód podziemnych w zagospodarowanej rolniczo części zlewni Bierawki [Assessment of biogenic compounds pollution of shallow underground water in agricultural managed part of Bierawka River basin]. Górnictwo i Geologia. Z. 4 s. 91–104.
• GORĄCZKO M. 2016. Kartowanie hydrograficzne jako metoda prezentacji warunków obiegu wody w środowisku na przykładzie województwa kujawsko-pomorskiego. W: Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze – prognozy [Hydrographic mapping as a method of presenting the water circulation in the natural environment. A case study of its application in Kujawsko--Pomorskie Voivodeship. In: Diagnosis of the state of the environment. Research methods –forecasts]. Pr. zbior. Red. J.K. Garbacz. Bydgoszcz. Wydaw. BTN. T. 10 s. 45–55.
• GRAF R. 2005. Treść Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 [Contents of the Hydrographic Map of Poland in the scale 1:50,000]. [Seminarium naukowe „Praktyczne wykorzystanie map tematycznych: Hydrograficznej i Sozologicznej Mapy Polski w skali 1:50000”]. [11.10.2005Warszawa].
• GRAF R., SOBKOWIAK L. 2012. Usefulness of hydrographic and sozological databases in ecological studies of rivers in Poland. Ecological Questions. Nr 16 s. 109–117.
• GUGiK 1984. Instrukcja techniczna K-3.6. Mapy tematyczne [Technical Manual K-3.6. Thematic maps]. Warszawa ss. 26.
• GUGiK 2003. Mapa hydrograficzna w skali 1:50 000 arkusz Chęciny (M-34-41-D) [Hydrographic map in the scale 1:50,000, sheet M-34-41-D – Chęciny]. Warszawa.
• GUGiK 2004a. Mapa hydrograficzna w skali 1:50 000 arkusz Kielce (M-34-42-A) [Hydrographic map in the scale 1:50,000, sheet M-34-42-A – Kielce]. Warszawa.
• GUGiK 2004b. Mapa hydrograficzna w skali 1:50 000 arkusz Piekoszów (M-34-41-B) [Hydrographic map in the scale 1:50,000, sheet M-34-41-B – Piekoszów]. Warszawa.
• GUGiK 2005. Wytyczne techniczne GIS-3: Mapa hydrograficzna Polski, skala 1:50 000 w formie analogowej i numerycznej [Technical guidelines: Hydrographic Map of Poland in the scale 1:50,000 – analog and numerical version]. Warszawa. ISBN 83-239-7566-3 ss. 140.
• JANKOWSKI A.T. 2004. Znaczenie map hydrograficznych w ocenie dynamiki zmian środowiska wodnego [The usefulness of hydrographic maps in assessing dynamics of changes in the aquatic environment]. Dokumentacja Geograficzna. Nr 31 s. 57–58.
• JANUS A., ABSALON D., JANKOWSKI A. T., RUMAN M. 2009. Charakterystyka hydrologiczna i ocena stopnia antropogenicznego przekształcenia zlewni Żylicy. W: Przeobrażenia stosunków wodnych w warunkach zmieniającego się środowiska [Hydrological characteristics and estimation of the degree of anthropogenic transformation of the Żylica catchment. In: Transformations of water circulations in a changing environment]. Pr. zbior. Red. A.T. Jankowski, D. Absalon, R. Machowski, M. Ruman. Sosnowiec. UŚ s. 155–164.
• JOKIEL P., MAKSYMIUK Z. 1994. Antropogeniczne przeobrażenia stosunków wodnych na obszarze aglomeracji łódzkiej w świetle nowych map hydrograficznych 1:50 000 [Anthropogenic transformations of water circulations in the Łódź agglomeration in the light of new hydrographic maps in the scale 1:50 000]. [Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego]. [1–4.09.1994 Lublin].
• KANIECKI A. 2004. Mapa hydrograficzna Polski w skali 1:50 000 – ujęcie historyczne. W: Kartografia tematyczna w kształtowaniu środowiska geograficznego [Hydrographic map in the scale 1:50,000 – historical overview. In: Thematic cartography in shaping the geographical environment]. Pr. zbior. Red. L. Kozacki, B. Medyńska-Gudij. Poznań. Bogucki WN s. 38–47.
• KOPACZ M., TWARDY S. 2014. Znaczenie ekstensywnego użytkowania łąkowo-pastwiskowego we wdrażaniu zasady cross-compliance na obszarach górskich [The importance of meadow-pasture extensive use in the implementation of cross-compliance rule in mountain areas]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Z. 2(46) s. 49–66.
• KRZYWNICKI W. 2005. Praktyczne wykorzystanie map tematycznych dla potrzeb gospodarki [Practical use of thematic maps for the economy]. [Seminarium naukowe „Praktyczne wykorzystanie map tematycznych: Hydrograficznej i Sozologicznej Mapy Polski w skali 1:50 000”]. [11.10.2005 Warszawa].
• MARCINKOWSKI P., PINIEWSKI M., KARDEL I., SRINIVASAN R., OKRUSZKO T. 2016. Challenges in modeling of water quantity and quality in two contrasting meso-scale catchments in Poland. Journal of Water and Land Development. No. 1(31) s. 97–111. DOI 10.1515/jwld-2016-0040.
• MARCINKOWSKI P., PINIEWSKI M., KARDEL I., SZCZEŚNIAK M., BENESTAD R., SRINIVASAN R., IGNAR S., OKRUSZKO T. 2017. Effect of climate change on hydrology, sediment and nutrient losses in two lowland catchments in Poland. Water. No 9(156). DOI 10.3390/w9030156.
• MIATKOWSKI Z., SMARZYŃSKA K. 2017. Surface water resources of small agricultural watershed in the Kujawy region, central Poland. Journal of Water and Land Development. No. 33 s. 131–140. DOI 10.1515/jwld-2017-0028.
• OSTROWSKI W. 1998. Zasady redakcji mapy topograficznej w skali 1:50 000 – katalog znaków [Editorial rules of the topographic map scale 1:50,000 – directory of graphic character]. Warszawa. GUGiK. ISBN 83-7223-194-X ss. 124.
• PTAK M., CHOIŃSKI A., STRZELCZAK A., TARGOSZ A. 2013. Disappearance of Lake Jelenino since the end of the XVIII century as an effect of anthropogenic transformations of the natural environment. Polish Journal Environmental Studies. No. 1 s. 191–196.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2011 r. w sprawie rodzajów kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych [Regulation of the Council of Ministers of 3 October 2011 on types of cartographic thematic and special studies]. Dz.U. 2011. Nr 222 poz. 1328.
• SZCZEPANEK R. 2012. Quantum GIS – wolny i otwarty system informacji geograficznej [Quantum GIS – free and open source geographical information system]. Czasopismo Techniczne. Z. 4 s. 171–182.
• SZCZEPANIAK-KOŁTUN Z. 2012. Środowiskowe mapy tematyczne w świetle rozporządzenia o rodzajach kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych [Environmental thematic maps In the light of the regulation on the types of cartographic and special thematic studies]. Roczniki Geomatyki. Nr 3(53) s. 137–144.
• SZUMIŃSKA D., ABSALON D. 2012. Transformation of a water network in a moraine upland-outwash plain-valley landscape. Polish Journal Environmental Studies. No. 21 s. 259–265.
• TRYSTUŁA A. 2010. Mapa hydrograficzna jako źródło danych systemu informacji przestrzennej wspierającego ocenę warunków wodnych obszarów wiejskich [A hydrography map as a spatial information system data source to support the evaluation of the water balance in rural areas]. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 1 s. 99–109.
• UG PIEKOSZÓW 2008. Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami dla gminy Piekoszów [Environmental protection program and waste management plan for the Piekoszów commune]. Piekoszów. Arch. Urzędu Gminy ss. 121.
• UG PIEKOSZÓW 2012. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska dla gminy Piekoszów na lata 2012–2015 w perspektywie do 2019 [Forecast of the environment al impact of the draft environmental protection program for the Piekoszów commune for the years 2012–2015 with a view to 2019]. Piekoszów. Arch. Urzędu Gminy ss. 34.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [Law of 16 April 2004 on Nature Conservation]. Dz.U. 2009. Nr 151 poz. 1220.
• WAŁEK G. 2013. Wykorzystanie programów Quantum GIS i Saga GIS do budowy cyfrowego modelu wysokościowego zlewni Grajcarka [Use of Quantum GIS and Saga GIS software to build Digital elevation model of Grajcarek catchment]. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica. No 14 s. 133–144.