Pokojowe wykorzystanie przestrzeni kosmicznej w ujęciu źródeł prawa kosmicznego : wybrane aspekty

• Autorzy: Szewczyk Paweł Jakub , Kasperska-Kurzawa Kamila

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/183986

Warianty tytułu

EN

Peaceful use of outer space in approach to the sources of space law : selected aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest ukazanie problematyki pokojowego użytkowania przestrzeni kosmicznej w ujęciu prawa międzynarodowego publicznego oraz wybranych aktów wewnątrz-krajowych. Problemami badawczymi są: zakres obowiązywania fundamentalnych dla międzynarodowego prawa kosmicznego traktatów, ewolucja rozwoju prawa kosmicznego w kontekście nie tylko aktów prawa traktatowego, ale też i wybranych aktów prawa wewnątrz-krajowego, a także kwestia zasady wolności eksploracji przestrzeni kosmicznej w odniesieniu do demilitaryzacji kosmosu, zarówno w aspekcie biernym, jak i czynnym. Autorzy niniejszego artykułu stawiają hipotezę badawczą, wedle której obowiązujące źródła prawa kosmicznego pozwalają na powolną oraz systematyczną erozję zasady pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej, co dodatkowo wymuszają działania faktyczne poszczególnych państw. Autorzy przygotowując niniejszy artykuł oparli się przede wszystkim na analizie aktów prawnych – w językach polskim, rosyjskim i angielskim oraz uzupełniająco na literaturze przedmiotu, by następnie móc zweryfikować i ewentualnie poprawić postawioną hipotezę badawczą. Na tej podstawie stwierdzono, iż współczesne prawo kosmiczne tylko w teorii opiera się na pięciu fundamentalnych traktach jako źródłach prawa międzynarodowego publicznego. W praktyce bowiem stronami Układu normującego działalność państw na Księżycu i innych ciałach niebieskich z 18 grudnia 1979 r. nie są i nigdy nie były ani dwa państwa, które rozpoczęły wyścig o eksploracje kosmosu, ani państwa, które następnie przełamały monopol w kosmosie tych dwóch podmiotów i obecnie znacząco inwestują w technologię kosmiczną. Wydaje się to dość zatrważające, gdyż postanowienia umowy księżycowej potwierdzały, rozwijały i uszczegółowiały wiele postanowień układu kosmicznego, w tym postanowień co do absolutnie pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Jedynym pozytywnym aspektem traktatowego ujęcia wykorzystania przestrzeni kosmicznej pozostaje Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą sporządzony w Moskwie dnia 5 sierpnia 1963 r. Akt ten spotkał się ze sporym zrozumieniem pośród wspólnoty międzynarodowej, czego dowodem jest przyjęcie zobowiązań z tego aktu przez wiele państw.

EN

The aim of the article is to present the issue of peaceful use of outer space in terms of public international law and selected domestic acts. The research problems include: the scope of validity of treaties fundamental to international space law, the evolution of the development of space law in the context of not only acts of treaty law, but also selected acts of domestic law, as well as the issue of the principle of freedom of space exploration in relation to the demilitarization of space both in both passive and active aspects. The authors of this article put forward a research hypothesis according to which the applicable sources of space law allow for a slow and systematic erosion of the principle of peaceful use of outer space, which is additionally forced by the actual actions of individual states. When preparing this article, the authors relied primarily on the analysis of legal acts - in Polish, Russian and English, and additionally on the literature on the subject, in order to then be able to verify and possibly improve the research hypothesis. On this basis, it was concluded that modern space law is only theoretically based on five fundamental treaties as sources of public international law. In practice, the parties to the Agreement regulating the activities of states on the Moon and other celestial bodies of December 18, 1979 are not, and never have been, neither the two states that started the race for space exploration, nor the states that subsequently broke the monopoly in space of these two entities and are currently investing significantly in space technology. This seems quite alarming, because the provisions of the Moon Agreement confirmed, developed and specified many provisions of the space treaty, including provisions regarding the absolutely peaceful use of outer space. The only positive aspect of the treaty’s approach to the use of outer space remains the Treaty on the Prohibition of Tests of Nuclear Weapons in the Atmosphere, in Outer Space and Under Water, signed in Moscow on August 5, 1963. This act met with considerable understanding among the international community, as evidenced by the adoption of obligations under this act by many countries.

Słowa kluczowe

PL

pokojowe wykorzystanie przestrzeni kosmicznej; międzynarodowe prawo publiczne; prawo kosmiczne; prawo konfliktów zbrojnych

EN

peaceful use of outer space; public international law; space law; international humanitarian law

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2024
• Tom: R. 14, Nr 32
• Strony: 11--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Szewczyk Paweł Jakub

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000-0003-2127-4003

autor

Kasperska-Kurzawa Kamila

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000-0002-9186-428X

Bibliografia

• [1] Agreement Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies, adopted by the General Assembly in its resolution 34/68, opened for signature on 18 December 1979, entered into force on 11 July 1984 [online]. Dostępne pod adresem: https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/moon-agreement.html, [dostęp: 20 stycznia 2024].
• [2] Bierzanek, R., Symonides, J., 1999. Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• [3] Connolly, R., Bennett, A., The Next Arms Race and the Unknown Frontier of Outer Space: the Conceptual Challenges for International Law and Space Weaponization. Journal of Space Law, 46 (2), 2022, 294-297.
• [4] Federal, Law No. (12) of 2019 Issued on 19/12/2019 Corresponding to 22 Rabi’ Al-Akhar 1441H. On the Regulation of the Space Sector, [online]. Dostępne pod adresem: https://www.moj.gov.ae/assets/2020/Federal%20Law%20No% 2012%20of%202019%20on%20 the%20regulation%20of%20the%20space%20sector.pdf.aspx, [dostęp: 9 luty 2024].
• [5] Gibson, G., Takamatsu, A., Global Outer Space Guide: Japan, Norton Rose Fulbright, September 2023, [online]. Dostępne pod adresem: https://www.nortonrosefulbright.com/en/knowledge/publications/b95ef154/global-outer-space-guide-japan, [dostęp: 9 luty 2024].
• [6] H.R.2262 - U.S. Commercial Space Launch Competitiveness Act, 114th Congress (2015- 2016) [online]. Dostępne pod adresem: https://www.congress.gov/bill/114th-congress/house-bill/2262, [dostęp: 20 stycznia 2024].
• [7] Karska, E., 2016. Klasyczne najemnictwo a jego współczesne formy – czy prawo międzynarodowe wymaga zmian? W: B. Krzan, red. Ubi ius, ibi remedium. Księga dedykowana pamięci Profesora Jana Kolasy, Warszawa: Wydawnictwo C.H. BECK, 217-227.
• [8] Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie, ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych. San Francisco.1945.06.26, (Dz.U.1947.23.90 z dnia 1947.03.06).
• [9] Konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne z 29 marca 1972 r., (Dz.U.1973.27.154 z dnia 1973.06.30).
• [10] Konwencja o przekazywaniu i wykorzystywaniu danych ze zdalnego badania Ziemi z kosmosu z 19 maja 1978 r. (Dz.U.1980.10.27 z dnia 1980.04.10).
• [11] Konwencja o rejestracji obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną z 14 stycznia 1975 r., (Dz.U.1979.5.22 z dnia 1979.03.30).
• [12] Kopeć, R., 2022. Militaryzacja przestrzeni kosmicznej w ujęciu bezpieczeństwa międzynarodowego, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
• [13] Law of July 20th 2017 on the exploration and use of space resources [online]. Dostępne pod adresem: https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2017/07/20/a674/jo/en (dostęp: 9.02.2024).
• [14] Lubas, R., 2018. Przestrzeń kosmiczna – cywilna czy wojskowa? W: E. Dynia, A. Marcisz-Dynia, red. Prawne i techniczne aspekty wykorzystania przestrzeni powietrznej i kosmicznej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 145-160.
• [15] Mik, C., 2011. Ius cogens we współczesnym prawie międzynarodowym. W: A. Wnukiewicz-Kozłowska, red. Aksjologia współczesnego prawa międzynarodowego, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 177-178.
• [16] Misztal, A., Kułaga Ł., 2017. Znaczenie prawa kosmicznego w polskiej polityce zagranicznej. W: K. Myszona-Kostrzewa, red. Kosmos w prawie i polityce, prawo i polityka w kosmosie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 17-18.
• [17] Myszona-Kostrzewa, K., 2017. Rejestracja obiektów kosmicznych. W: K. Myszona- -Kostrzewa, red. Kosmos w prawie i polityce, prawo i polityka w kosmosie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 37-51.
• [18] Polkowska, M., 2019. Prawo bezpieczeństwa kosmicznego jako nowy dział prawa międzynarodowego. W: E. Dynia, S. Kubas, red. Bezpieczeństwo w międzynarodowym i krajowym prawie lotniczym i kosmicznym, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 230.
• [19] Projekt ustawy o działalności kosmicznej oraz Krajowym Rejestrze Obiektów Kosmicznych z dnia 10 lipca 2017 r., [online]. Dostępne pod adresem: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12300856/12449052/12449053/dokument300886.pdf, [dostęp: 20 stycznia 2024].
• [20] Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą sporządzony w Moskwie dnia 5 sierpnia 1963 r. (Dz.U.1963.52.288 z dnia 1963.11.22)
• [21] Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzony w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r., (Dz.U.1968.14.82 z dnia 1968.05.15).
• [22] Umowa o ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną z 22 kwietnia 1968 r., (Dz.U.1969.15.110 z dnia 1969.05.23).
• [23] Ustawa z dnia 26 września 2014 r. o Polskiej Agencji Kosmicznej (Dz.U.2020.1957 t.j. z dnia 2020.11.05).
• [24] Закон РФ „О космической деятельности” от 20.08.1993 № 5663-1, в ред. Федеральных законов от 29.11.1996 N 147-ФЗ, (…) от 13.06.2023 № 241-ФЗ, [online]. Dostępne pod adresem: https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW _ 3219/, [dostęp: 20 stycznia 2024].
• [25] Моисеев А. А., 2011. Международное космическое право. W: К. А. Бекяшев, red. Международное публичное право, Москва: Издательство «Проспект», 705.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).