Czynnik dramaturgiczny przestrzeni publicznej jako aspekt jej rewitalizacji – od prosceniczności po nocny urbanizm

Franta, Anna; Jaszczyńska-Wolsztyńska, Dominika

doi:10.48234/WK75FACTOR

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Czynnik dramaturgiczny przestrzeni publicznej jako aspekt jej rewitalizacji – od prosceniczności po nocny urbanizm

Autorzy

Franta Anna , Jaszczyńska-Wolsztyńska Dominika

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK75FACTOR

Warianty tytułu

Dramaturgical factor of public space as an aspect of its revitalization: from the stage-like quality to nocturnal urbanism

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Doskonaląc – w szeroko pojętym procesie rewitalizacji – przestrzeń publiczną miasta, szukając nowych płaszczyzn dialogu z jej użytkownikami, sięga się po implementację aspektów dramaturgii przestrzeni. Istotą rozważań jest wykazanie, że przestrzeń urbanistyczna (zabytkowa, postindustrialna, współczesna) i jej prosceniczność inspiruje twórców, zaś architekci i urbaniści wykorzystują czynnik dramaturgii przestrzeni publicznej jako istotny aspekt jej rewitalizacji. Szczególnym narzędziem jest sztuczna iluminacja, która we współczesnych realiach wymaga zbalansowania efektów ekologicznych i dramaturgicznych, będącego istotą idei „nocnego urbanizmu”. Tak rozumiana kreacja/modyfikacja/rewitalizacja przestrzeni publicznej, czasami inspirowana artystycznymi działaniami tymczasowymi, trwale wydobywa jej walory, pozwala na zakodowanie w niej potencjału dramaturgicznego, co wzbogaca sposób jej użytkowania, podnosi jakość życia mieszkańców, ale też stwarza nowe preteksty twórcze.

While perfecting the public space of the city in the broadly understood revitalization process, seeking new common grounds for a dialogue with its users, one reaches for the implementation of aspects of space dramaturgy. The essence of the analysis is to demonstrate that urban space (historic, post-industrial, contemporary) and its stage-like quality inspires creators, whereas architects and urban planners make use of the dramaturgy of public space as an important aspect for its revitalization. Quite a special tool in this respect is artificial lighting, which in the contemporary reality requires a balance of ecological and dramaturgical aspects, which in turn constitutes the essence of the concept of nocturnal urbanism. Thus construed creation / modification / revitalization of public space, at times inspired by temporary artistic endeavors, highlights its values permanently, enables to encode a dramaturgical potential in it, which enriches the way it is utilized, improves the quality of life of its inhabitants, but also offers new creative pretexts.

Słowa kluczowe

rewitalizacja przestrzeni publicznej atmosfera świetlna wnętrz urbanistycznych prosceniczność nocny urbanizm

revitalization of public space light atmosphere of urban interiors stage-like quality nocturnal urbanism

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2023

Tom

Nr 75

Strony

153--170

Opis fizyczny

Bibliogr. 39 poz., fot.

Twórcy

autor

Franta Anna

Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

https://orcid.org/0000-0001-6351-8622

autor

Jaszczyńska-Wolsztyńska Dominika

https://orcid.org/0000-0002-3120-4212

Bibliografia

Opracowania / Secondary sources
1. Bembel Irina O., Marek Budzynsky’s temple architecture in the context of the problems of modern church-building, „Vestnik Sankt-Peterburgskogo Universiteta Iskusstvo vedenie” 2016, nr 1, s. 76–85.
2. Bokern Anneke, Die Nacht ist etwas Fantastisches, „DETAIL: Zeitschrift für Architektur + Baudetail” 2018, nr 11, s. 22–27.
3. Böhme Gernot, Atmosphäre: Essays zur neuen Ä sthetik, Berlin 2013.
4. Caille Jean-François, Éclairages d’architecture, „D’A. D’Architectures” 2004, nr 142, s. 75–79.
5. Chaberski Mateusz, Performans jako asamblaż, „Didaskalia” 2016, nr 133–134, s. 133–134.
6. Challéat Samuel, Lapostolle Dany, Bénos Rémy, Consider the Darkness: From an Encyclopedia Britannica, Everyman, 2019.
7. Environmental and Sociotechnical Controversy to Innovation in Urban Lighting, „Journal of Urban Research” 2015, nr 11, s. 1–17.
8. Gnatiuk Liliia, Kashchenko Oleksandr, Kovalska Gelena, Revitalization of the urban environment and contemporary trend of its humanization via the means of art, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 61, s. 31–34.
9. Heck Detlef H., McAfee Samuel S., Liu Yu, Babajani-Feremi Abbas, Rezaie Roozbeh, Freeman Walter J., Wheless James W., Papanicolaou Andrew C., Ruszinkó Miklós, Sokolov Yury and Kozma Robert, Breathing as a fundamental rhythm of brain function, „Frontiers in NeuralC” 2017, nr 10, s. 1–8.
10. Dymnicka Małgorzata, Przestrzeń publiczna a przemiany miasta, Warszawa 2013.
11. Eco Umberto, Semiologia życia codziennego, Warszawa 1996.
12. Goffman Erving, The presentation of self in everyday life, London 1978, t. 21.
13. Goffman Erving, Forms of talk, Philadelphia 1981.
14. Farhat Ramzi R., What brand is this place? Place-making and the cultural politics of downtown revitalization, „Space and Culture” 2019, 22 (1), s. 34–49.
15. Franta Anna, Myths and Realities of Adaptable city. Contemporary City asAdaptable Hybrid, „IOP Conference Series: Materials Science and Engineering” 2019, t. 471, nr 9, s. 1–10.
16. Franta Anna, Search of the Quality of City Public Space, Space Directing – Tool of Improvement, „IOP Conference Series: Materials Science and Engineering” 2019, t. 471, nr 9.
17. Kontoangelos Konstantinos, Economou Maria, Papageorgiou Charalambos, Mental health effects of COVID-19 pandemia: a review of clinical and psychological traits, „Psychiatry Investigation” 2020, nr 1, (6), s. 491–505.
18. Koselleck Reinhart, Krytyka i kryzys. Studium patogenezy świata mieszczańskiego, Warszawa 2015.
19. Lefebvre Henri, The critique of everyday life: The one-volume edition, New York 2014.
20. Lorens Piotr, Lewicki Jakub, Młode Miasto Gdańsk. Zasady kształtowania przestrzeni dawnej Stoczni Gdańskiej w kontekście wartości zabytkowej i wytycznych konserwatorskich, Warszawa.
21. Mączyński Dominik, Iluminacje zabytków – w poszukiwaniu kryteriów oceny, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2006, nr 20, s. 12–16.
22. Monaco Silvia, Designing the darkness – design: Roger Narboni, „Domus”, 2009, nr 927, s. 122–127.
23. Ochsner Jeffrey, Meditations on the Empty Chair: The Form of Mourning and Reverie, „American Imago” 2016, 73 (2), s. 131–163.
24. Oleś Dominika, Zych Olga, 100 lat industrialnej katedry – Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 65, s. 134–146.
25. Peterson Andrew, Roger Narboni: Making the city a livelier place, „Luce” 2018, 323.
26. Rogowska Małgorzata, Przestrzeń publiczna w mieście – zagadnienia wybrane/Urban Public Space – Chosen Aspects, „Studia KPZK” 2016, nr 170, s. 158–164.
27. Sowińska-Heim Julia, Culture and nature: The language of symbols and nature in the oeuvre of the contemporary Polish architect, Marek Budzyński, „Brown Walker Press”, Sri Lanka 2015.
28. Sowińska-Heim Julia, Projects and productions of a Polish architect, Marek Budzyński –selected examples, [w:] Paper Proceedings of International Conference on Architecture, Engineering and Urban Development, red. Prabhath Patabendi, Dilip Das, Colombo 2013, s. 113–124.
29. Tyszka Juliusz, Teatr w miejscach nieteatralnych, Poznań 1998.
30. Ubersfeld Anne, Lire le théâtre I, Paris 1996.
31. Witwicki, Michał, Aktualne problemy iluminacji obiektów zabytkowych, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2006, nr 20, 5–11.
32. Zielińska-Dąbkowska Katarzyna, Make lighting healthier, „Nature” 2018, nr 553, s. 274–276.
33. Zielińska-Dąbkowska Katarzyna, Urban lighting masterplan – origins, definitions, methodologies and collaborations, [w:] Urban Lighting for People, 2019, s. 18–41.
34. Żagan Wojciech, Krupiński Rafał, Teoria i praktyka iluminacji obiektów, Warszawa 2016.
35. Żychowska Maria J., Białkiewicz Andrzej, Stelmach Bolesław, Dobra kultury współczesnej. Zarys problemu ochrony, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 63, s. 152–162.
Źródła elektroniczne / Electronic sources
36. Donoff Elisabeth, One-on-One with Roger Narboni, „Architect” 2016, https://www.architectmagazine.com/technology/lighting/one-on-one-with-roger-narboni_o (dostęp: 10 VI 2022).
37. Moffat Sallie, Master Plan | Paris An integral part of Paris’ urban redevelopment, a new lighting master plan is one for the people, „Architect” 2008, https://www.archlight-ing.com/projects/master-plan-paris_o (dostęp: 10 V 2022).
38. Narboni Roger, Imagining The Future of the City At Night, „Archlighting” 2017, https://www.archlighting.com/projects/imagining-the-future-of-the-city-at-night_o (dostęp: 15 IV 2021).
39. Pritchard Owen, Birmingham New Street Station by AZPML, Atkins and Haskoll, 2015, https://www.architectsjournal.co.uk/buildings/birmingham-new-street-station-by-azpml-atkins-and-haskoll (dostęp: 6 VIII 2022).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5833b632-0021-4ceb-a9ba-ef9e2dad213f