X-ray and mössbauer study of tourmaline from the quartz-sericite schist of Jegłowa (Lower Silesia)

• Autorzy: Pieczka A. , Kraczka J.

Warianty tytułu

PL

Turmalin z łupka kwarcowo-serycytowego jegłowej (dolny Śląsk) w świetle badań rentgenowskich i metodą spektroskopii mossbauera

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Tourmaline from the foliation surfaces of the quartz-sericite schist of Jegłowa was studied using chemical, X-ray diffraction, infrared and Mössbauer spectroscopy determinations. The mineral represents an Al-depleted variety of Fe-dravite, in which a small deficit of aluminium at Z sites is supplemented by Mg and Fe3+. The chemical formula of this tourmaline is: (Na0.53Ca0.13K0.030.31)(Mg1.25Fe2+ 1.11Fe3+ 0.54Mn0.02Zn0.01Ti0.07)(Al5.76Mg0.13Fe3+ 0.11)B3.00 (Si5.98Al0.01)O27(OH3.46F0.13O0.41), and unit-cell parameters are: a = 15.979(3) Å and c = 7.199(2) Å. This tourmaline is a product of boron metasomatosis, caused by gaseous or gaseous-fluidal B-rich emanations, whose source could be small intrusions of Variscan granites in the vicinity of Strzelin.

PL

Turmalin z płaszczyzn foliacji łupka kwarcowo-serycytowego Jegłowej analizowano chemicznie, rentgenowsko oraz metodami spektroskopii w podczerwieni i spektroskopii mössbauerowskiej. Minerał ten reprezentuje odmianę zubożałego w glin Fe-drawitu, w którym niewielki deficyt tego składnika w pozycjach strukturalnych Z jest uzupełniony Fe3+ i Ti4+. Określony wzór tego turmalinu jest następujący: (Na0.53Ca0.13K0.030.31)(Mg1.25Fe2+ 1.11Fe3+ 0.54 Mn0.02Zn0.01Ti0.07)(Al5.76Mg0.13Fe3+ 0.11)B3.00(Si5.98Al0.01)O27(OH3.46F0.13O0.41), a parametry jego komórki elementarnej są równe: a = 15.979(3) Å i c = 7.199(2) Å. Turmalin z Jegłowej jest produktem metasomatozy borowej wywołanej przez gazowe, bądź gazowo-ciekłe emanacje wzbogacone w bor, których źródłem są zapewne niewielkie intruzje waryscyjskich granitoidów w okolicy Strzelina.

Słowa kluczowe

EN

tourmaline; Fe-dravite; thermal-induced changes of structure; Mössbauer spectroscopy

PL

turmalin; badania rentgenowskie; spektroskopia Mössbauera

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2000
• Tom: Vol. 31, iss. 1
• Strony: 3--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pieczka A.

• University of Mining and Metallurgy, Department of Mineralogy, petrography and Geochemistry, Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Kraczka J.

• Institute of Nuclear Physics, Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków, Poland

Bibliografia

• BEREŚ В., 1961: Beryle i topazy w granicie strzelińskim. Zesz. Nauk. Un. Wr. B/6, Nauka o Ziemi, 3.
• CHMURA K., 1960: Charakterystyka łupku kwarcytowego i skal współwystępujących. Przegl. Geol. 8, 11, 566-574.
• CHMURA K., 1967: Rozwój litologiczny jeglowskiej serii kwarcytowej. Rocznik PTG 37,3,301-338.
• CHMURA K., LEWOWICKI S., 1958: Uwagi o procesach metasomatycznych w obrębie skal paleozoicznych okolic Jegłowej na Dolnym Śląsku. Przegl. Geol. 6, 8-9,372-374.
• HENRY D.J., GUIDOTTI Ch.V., 1985: Tourmaline as a petrogenetic indicator mineral: an example from the staurolite-grade metapelites of NW Maine. Amer. Miner. 70,1-15.
• KOWALSKI W., 1967: Geochemia potasu, sodu, wapnia, rubidu, ołowiu, baru i strontu w granitoidach sudeckich i ich pegmatytach. Arch. Miner. 27, 1, 53-244.
• LEWOWICKI S., 1960: Uwagi na temat występowania kwarcytów w okolicy Jeglowej. Przegl. Geol. 8, 5, 280-282.
• PIECZKA A., 1999: Statistical interpretation of structural parameters of tourmalines: ordering of ions in the octahedral sites. Eur. J. Mineral. 11,243-251.
• PIECZKA A., 2000: Modelling of some structural parameters of tourmalines on the basis of their chemical composition. I. Ordered structure model. Eur. J. Mineral. 12,589-596.
• SHANNON R.D., 1976: Revised effective ionic radii and systematic studies of interatomic distances in halides and chalcogenides. Acta Cryst. A32,751-767.
• STĘPISIEWICZ M., 1977: Fizykochemiczne warunki powstawania minerałów pomagmowych w granitoidach strzelińskich. Arch. Miner. 33,2, 61-67.