1,4-Dichlorobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Soćko, R.; Czerczak, S.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

1,4-Dichlorobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Soćko R. , Czerczak S.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

1,4-Dichlorobenzene

Języki publikacji

Abstrakty

1,4-Dichlorobenzen (para-dichlorobenzen, p-DCB) występuje w postaci bezbarwnych lub białych kryształów o intensywnym zapachu kamfory. p-DCB stosowany jest głównie jako środek odstraszający mole, zwalczający mączniaka zbożowego, mrówki i jako fumigant. Ponadto jest stosowany jako środek dezodoryzujący powietrze; odświeżacz toalet i kontenerów zawierających śmieci. Używany jest w produkcji żywic i siarczku polifenylenu oraz jako półprodukt w syntezie takich związków jak 1,2,4-trichlorobenzen. W Polsce p-DCB jest produkowany przez Zakłady Chemiczne "Rokita" SA w Brzegu Dolnym. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, w wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych p-DCB został sklasyfikowany jako substancja drażniąca (Xi) z przypisanym zwrotem określającym zagrożenie: „działa drażniąco na oczy”. Ponadto p-DCB zaliczono do substancji niebezpiecznych dla środowiska z przypisanym zwrotem określającym zagrożenie „działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może wywoływać długo utrzymujące się zmiany w środowisku wodnym”. Najczęściej spotykanymi objawami narażenia na pary i aerozol p-DCB u ludzi są: działanie drażniące na oczy, gardło i błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Podrażnieniu oczu i nosa towarzyszą obrzęki wokół oczu i wyciek z nosa. U osób narażanych na związek o większym stężeniu występuje depresja ośrodkowego układu nerwowego, zawroty i bóle głowy, zmęczenie i zmniejszenie masy ciała. Mogą występować wymioty, uszkodzenie wątroby i nerek, marskość wątroby, żółtaczka, a czasami nawet śmierć. Najczęściej obserwowanymi objawami ostrego zatrucia drogą pokarmową u zwierząt są: łzawienie, ślinotok, pobudzenie ruchowe, ataksja, duszności, paraliż mięśni oddechowych oraz zmiany martwicze w wątrobie i w nerkach. Natomiast w wyniku narażenia drogą inhalacyjną obserwowano podrażnienie błony śluzowej nosa i oczu, krwotoki i obrzęk płuc, martwicę wątroby i nerek oraz depresję ośrodkowego układu nerwowego. p-DCB nie wykazuje działania mutagennego, natomiast działa teratogennie i wpływa na rozrodczość. Z danych literaturowych wynika, że p-DCB jest czynnikiem rakotwórczym u zwierząt doświadczalnych. Ewidentne przypadki działania rakotwórczego p-DCB wykazano zarówno u samic, jak i u samców myszy B6C3F1 oraz u szczurów (samców) szczepu Fischer 344 narażanych przez dwa lata na ten związek. Korzystając z powyższych wyników badań, Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zaliczyła p-DCB do grupy 2B, czyli do związków przypuszczalnie rakotwórczych dla ludzi. W celu ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia p-DCB uwzględniono wyniki badań z doświadczenia półrocznego przeprowadzonego na szczurach (samicach). Otrzymana doświadczalnie wartość LOAEL dla szczurów narażanych na p-DCB per os wynosi 188 mg/kg m.c./dzień. p-DCB w dawce 188 mg/kg m.c. powodował u samic szczura wzrost masy wątroby i nerek oraz ogniska martwicze w tych narządach. Na podstawie powyższej dawki wyliczono wartość NDS na poziomie 90 mg/m3. Wartość ta powinna skutecznie zapobiegać skutkom działania drażniącego na oczy i działania toksycznego na nerki w warunkach narażenia zawodowego. Wartość NDSCh 1,4-dichlorobenzenu ustalono na poziomie 120 mg/m3. Zaleca się oznakowanie substancji literą „I” wskazującą na działanie drażniące związku.

1,4-Dichlorobenzene is a white crystalline material with a penetrating, camphoraceous odor. 1,4-Dichlorobenzene has been used as an insecticide and a fumigant for control of mildew and molds and for moth control. The acute toxicity of 1,4-dichlorobenzene for laboratory animals is low by all routes of administration. The subcutaneous LD50 for rabbit is >2000 mg/kg, and the oral LD50 for the rat is 1625 ÷ 3863 mg/kg. The liquid and vapour phases of 1,4-dichlorobenzene are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Injury of the liver and injury of the kidneys occur at high concentrations. 1,4-Dichlorobenzene can cause severe dermatitis, headaches, dizziness, depression of the central nervous system and other systemic injury. Basing on the results obtained after exposure of rats to 1,4-dichlorobenzene per os in dose of 188 mg/kg body weight for six months, which caused injury of the kidneys and liver, the concentration of 90 mg of 1,4- dichlorobenzene/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum admissible concentration) with an I (irritation) notation. According to the irritant effect of 1,4-dichlorobenzene, the value of MAC(STEL) 180 mg/m3 is recommended. A maximum admissible concentration MAC(TWA) of 90 mg/m3 for 1,4-dichlorobenzene is recommended to protect against eye irritation reported in humans and renal toxicity observed in rats.

Słowa kluczowe

1,4-dichlorobenzen działanie drażniące oczy skóra układ oddechowy NDS NDSCh

1,4-dichlorobenzene iritation eyes skin mucous membranes

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2004

Tom

Nr 3 (41)

Strony

101--122

Opis fizyczny

Bibliogr. 46 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Soćko R.

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera ul. św. Teresy 8 90-950 Łódź

autor

Czerczak S.

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera ul. św. Teresy 8 90-950 Łódź

Bibliografia

1. ACGIH (2001) Documentation of threshold limit values. Ed. 6. Cincinnati.
2. Azouz W.M., Parke D.V., Williams R.T. (1955) The metabolism of halogenobenzenes. ortho- and para-Dichlorobenzenes. Biochem. J. 59, 410-415.
3. Canonero R. i in. (1997) Testing of p-dichlorobenzene and hexachlorobenzene for their ability to induce DNA damage and micronucleus formation in primary cultures of rat and human hepatocytes. Mutagenesis 12 (1), 35-9 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
4. Charbonneau M. i in. (1989a) 1,4-Dichlorobenzene – induced neurotoxicity: similarity with unleaded gasoline (UG) induced renal effects. W: Nephrotoxicity: in vitro to in vivo. Animals to man. New York, Plenum Press, 557-562 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
5. Charbonneau M. i in. (1989b) Involvement of reversible binding to α2μ-globulin in 1,4- dichlorobenzene – induced nephrotoxicity. Toxicol. Appl. Pharmacol. 99, 123-132.
6. Cotter L.H. (1953) Paradichlorobenzene poisoning from insecticides. N.Y. State J. Med. 53, 1690-1692.
7. Dyrektywa Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. o ujednoliceniu ustaw, rozporządzeń i innych przepisów prawnych i administracyjnych dotyczących klasyfikacji, pakowania i oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych wraz z późniejszymi zmianami.
8. Dyrektywa Komisji 98/98/WE z dnia 15 grudnia 1998 r. 25 ATP do dyrektywy Rady 67/548/EWG.
9. EPA (1983b) Chemical identified in human breast milk. A literature search. Office of pesticides and toxic substances. Washington, DC. EPA U.S. 560/5-83-009 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
10. Frank S.B., Cohen H.J. (1961) Fixed drug eruption due to paradichlorobenzene. N.Y. State J. Med. 61, 4079.
11. Gaines T.B., Linder R.E. (1986) Acute toxicity of pesticides in adult and weanling rats. Fund. Appl. Toxicol. 7, 299-308.
12. Girard R. i in. (1969) Hemopathies graves et exposition des derives chlores du benzene (a propos de 7 cas). Lyon, J. Med. 50, 771-773.
13. Ghittori S. i in. (1985) Urinary elimination of p-dichlorobenzene (p-DCB) and weighted exposure concentration. G. Ital. Med. Lav. 7(23), 59-63.
14. Guide to occuaptional exposure values (2001) ACGIH.
15. Hallowell M. (1959) Acute haemolytic anaemia following the ingestion of para-dichlorobenzene. Arch. Dis. Child. 34, 74-75.
16. Harden R.A., Baetjer A.M. (1978) Aplastic anemia following exposure to para-dichlorobenzene and naphthalene. J. Occup. Med. 20, 820-822.
17. Hawkins D.R. i in. (1980) The distribution, excretion and biotransformation of p-dichloro [14C] benzene in rats after repeated inhalation, oral and subcutaneous doses. Xenobiotica 10, 81-95.
18. Haworth S. i in. (1983) Salmonella mutagenicity test results for 250 chemicals. Environ. Mutagen 1, 3-142 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
19. Hayes W.C. (1985) Teratogenic potential of inhaled dichlorobenzenes in rats and rabbits. Fund. Appl. Toxicol. 5, 190-202.
20. Hissink E. i in. (1997) Hepatic epoxide concentrations during biotransformation of 1,2- and 1,4-dichlorobenzene. Biological Reactive Intermediates V. New York, Plenum Press.
21. Hodge M.C.E. i in. (1977) Paradichlorobenzene: teratogenicity study in rats. Report nr CTL/P/340. Macclesfield, Imperial Chemical Industries Limited, UK.
22. Hollingsworth R.L. i in. (1956) Toxicity of paradichlorobenzene. Arch. Ind. Health 14, 138-147.
23. HSDB (2001), (komputerowa baza danych).
24. IARC (1999) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. Lyon 73, 223-276.
25. Instituto di Ricerche Biomediche (1986b) Study of the capacity of the test article para- -dichlorobenzene to induce gene mutation in V79 Chinese hamster lung cells. Experiment nr 1030 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
26. Irie D. i in. (1973) Acute toxicity, inhalation toxicity and skin irritation of cyclododecane (CD), tricyclododecane (TCD), naphthaline (NP) and para-dichlorobenzene (PZ). Toho Igakkai Zasshi 20(5/6), 772-775.
27. Kimura R. i in. (1979) Identification of sulfur-containing metabolite of p-dichlorobenzene and their disposition in rats. J. Pharmacodyn. 2, 237-244.
28. List of MAK and BAT Values (1998) Report nr 34.
29. Morita M., Ohio G. (1975) Para-dichlorobenzene in human tissue and atmosphere in Tokyo metropolitan area. Environ. Pollut. 8, 269-274 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
30. Murthy R.C. i in. (1987) Effect of para-dichlorobenzene on testes of rats. Adv. Contracept. Delivery Syst. 3, 35-39.
31. Nalbandian R.M., Pearce J.F. (1965) Allergic purpura induced by exposure to p-dichlorobenzene. JAMA 1 94, 828-829.
32. NTP (1987) Toxicology and carcinogenesis studies of 1,4-dichlorobenzene. Technical Raport Series nr 319, National Toxicology Program.
33. Perocco P., Bolognesi S., Alberghini W. (1983) Toxic activity of seventeen industrial solvents and halogenated compounds on human lymphocytes cultured in vitro. Toxicol. Lett. 16, 69-75.
34. Petit G., Champeix J. (1948) Does an intoxication caused by para-dichlorobenzene exist? Arch. Mal. Prof. Med. 9, 311-312.
35. Przeździecki Z. (1976) Biologiczne przemiany substancji toksycznych. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
36. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników narażonych na te czynniki. DzU nr 121, poz. 571.
37. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 79, poz. 513 z późniejszymi zmianami; DzU 2001, nr 4, poz. 36.
38. RTECS (2001), (komputerowa baza danych).
39. Ruddick J.A. i in. (1983) A teratological evaluation following oral administration of trichloro- and dichlorobenzene isomers to the rat. Teratology. 27, 73-74A.
40.Shimizu N., Yasui Y., Matsumoto N. (1983) Structural specificity of aromatic compounds with special reference to mutagenic activity in Salmonella typhimurium – a series of chloro- or fluoro-nitrobenzene derivatives. Mutat. Res. 116, 217-238 (cyt. za Toxicological Profile 1998).
41. Smith A. (1985) Unpublished data presented at the International Symposium on Hexachlorobenzene (HCB), June 24-28. Lyon, International Agency for Research on Cancer.
42. Steinmetz K.L., Spanggord R.J. (1987b) Evaluation of the potential of p-dichlorobenzene to induce unscheduled DNA synthesis or DNA replication in the in vivo – in vitro rat kidney DNA repair assay (cyt. za Toxicological Profile 1998).
43. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych. DzU nr 11, poz. 84.
44. Wallgren K. (1953) Chronic intoxication in the manufacture of moth proofing agents consisting of mainly paradichlorobenzene. Zentralbl. Arbeitsmed. Arbeitsschutz 3, 14-15.
45. Varshavskaya S.P. (1967) The hygienic standardization of mono- and dichlorobenzenes in reservoir waters. Nauch. Tr. Aspir. Ordinatorov. Pervyi Mosk. Med. Inst. 175-177.
46. Zupko A., Edwards L. (1949) A toxicological study of p-dichlorobenzene. J. Am. Pharm. Assoc. 38, 124-131 (cyt. za NTP 1987).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5762c82c-23f3-4576-bc08-1998ae6633a9