Bezpieczeństwo wewnętrzne w świetle współczesnych wyzwań teorii i praktyki problemu

• Autorzy: Kitler Waldemar

Identyfikatory

DOI

10.34752/2023-f282

Warianty tytułu

EN

Internal security in the aspect of contemporary challenges of theory and practice of the problem

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Naturalną cechą instytucji państwa jest to, iż wyposażone w atrybuty władzy zwierzchniej otacza opieką dobra chronione w ramach swej zewnętrznej i wewnętrznej aktywności na różnych płaszczyznach, w tym m.in. gospodarczej, militarnej, społecznej, kulturowej i porządkowej. Dotyczy to zarówno jego suwerenności i interesów na arenie międzynarodowej, jak i wszelkich spraw na arenie wewnętrznej. Aktywność demokratycznego państwa prawnego obejmuje zagadnienia bezpieczeństwa narodowego, czyli wolności od wszelkich wyzwań i zagrożeń godzących w interesy państwa jako instytucji politycznej, społecznej, terytorialnej i przymusowej oraz interesy ogółu narodu, grup społecznych i poszczególnych jednostek. Znaczna część tych interesów dotyczy areny wewnętrznej państwa, która obejmuje m.in. zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego, wymuszanie przestrzegania panującego porządku prawnego, zapewniania minimum egzystencji obywatelom, ochrony ich życia i zdrowia oraz środowiska naturalnego. Tradycyjnie bezpieczeństwo wewnętrzne pojmowane jest jako ogół działań na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom wewnątrz państwa, i tylko w trzech domenach, tj. bezpieczeństwa ustrojowego, publicznego (lub porządku publicznego) i powszechnego. Autor stoi na stanowisku, iż współcześnie pojęcie bezpieczeństwa wewnętrznego należy postrzegać szerzej. Wynika to z faktu, iż demokratyczne państwo prawne ochrania nie tylko panującą władzę, lecz przede wszystkim całą grupę państwową, jak i różne grupy społeczne i poszczególnych obywateli. Owa troska o bezpieczeństwo to nie tylko ochrona panującego porządku prawnego i grupy władczej. To także działanie na rzecz tworzenia warunków bezpiecznego bytu i rozwoju całego społeczeństwa (narodu) i jego poszczególnych części. To ocalanie ich życia i zdrowia, zapewnianie niezbędnych warunków godnego funkcjonowania i wsparcie na różnych etapach i w różnych dziedzinach ich aktywności. Na koniec wreszcie warto mieć na względzie, iż w bezpieczeństwie wewnętrznym chodzi nie tylko o zabezpieczenie przed czynnikami wewnętrznymi. To również ochrona cennych dóbr na arenie wewnętrznej przed zagrożeniami zewnętrznymi, których sprawcami mogą być podmioty zewnętrzne, państwowe i pozapaństwowe. Pod uwagę musi być też brana ochrona przed skutkami wydarzeń zewnętrznych, pośrednio oddziałujących na niemal wszystkie aspekty wewnętrznego funkcjonowania państwa. Niniejszy artykuł jest przeglądem różnych stanowisk i poglądów na temat bezpieczeństwa wewnętrznego RP oraz próbą autorskiego ujęcia przedmiotowej problematyki.

EN

It is a natural feature of state institutions that equipped with the attributes of supreme authority, it takes care of protected goods as part of its external and internal activity on various levels, including economic, military, social, cultural, and ordinal. This applies to both his sovereignty and interests in the international arena, as well as all matters in the internal arena. The activity of a democratic state ruled by law covers the issues of national security, i.e., freedom from all challenges and threats that harm the interests of the state as a political, social, territorial, and compulsory institution, as well as the interests of the nation, social groups and individual individuals. A significant part of these interests concerns the internal arena of the state, which includes, inter alia, ensuring security and internal order, enforcing compliance with the prevailing legal order, ensuring a minimum subsistence level for citizens, protection of their life and health and the environment. Traditionally, internal security is understood as all activities aimed at counteracting threats within the state, and only in three domains, i.e., systemic security, public (or public order) and universal security. The author is of the opinion that the concept of internal security today should be perceived more broadly. This is due to the fact that a democratic state ruled by law protects not only the ruling authority, but above all the entire state group, as well as various social groups and individual citizens. This concern for security is not only the protection of the prevailing legal order and the ruling group. It is also an effort to create conditions for the safe existence and development of the entire society (nation) and its individual parts. It is saving their life and health, providing the necessary conditions for their decent functioning and support at various stages and in various areas of their activity. Finally, it is worth bearing in mind that internal security is not only about protection against internal factors. It is also the protection of valuable goods in the internal arena against external threats, the perpetrators of which may be external, state, and non-state entities. Protection against the effects of external events, indirectly affecting almost all aspects of the internal functioning of the state, must also be considered. This article is a review of various positions and views on the internal security of the Republic of Poland and an attempt at the author's approach to the subject matter.

Słowa kluczowe

PL

państwo; bezpieczeństwo narodowe; bezpieczeństwo wewnętrzne; zakres bezpieczeństwa wewnętrznego

EN

state; national security; internal security; scope of internal security

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 1
• Strony: 117--148
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz.

Twórcy

autor

Kitler Waldemar

• Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa, Polska [War Studies University, Warsaw, Poland]

• https://orcid.org/0000-0003-4466-6384

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Bezpieczeństwo wewnętrzne RP w ujęciu systemowym i zadań administracji publicznej, B. Wiśniewski, S. Zalewski (red.), Bielsko-Biała 2006.
• Boć J., O bezpieczeństwie wewnętrznym [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne w działaniach terenowej administracji publicznej, A. Chajbowicz, T. Kocowski, (red.) Wrocław 2009.
• Brzeziński M., Rodzaje bezpieczeństwa państwa, w: Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2009.
• Dunaj K., Istota bezpieczeństwa państwa [w:] M. Czuryk, K. Dunaj, M. Karpiuk, K. Prokop, Bezpieczeństwo państwa. Zagadnienia prawne i administracyjne, Olsztyn 2016.
• Dunaj K., Zadania Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów w zakresie bezpieczeństwa państwa [w:] Bezpieczeństwo państwa. Zagadnienia prawne i administracyjne, M. Czuryk, K. Dunaj, M. Karpiuk, K. Prokop (red.), Olsztyn 2016.
• Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Warszawa 1996.
• Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994.
• Fehler W., Bezpieczeństwo wewnętrzne współczesnej Polski, Warszawa 2012.
• Fehler W., Współczesne bezpieczeństwo, Toruń 2002.
• Gierszewski J., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Zarys systemu, Warszawa 2013.
• Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Warszawa 2011.
• Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2020.
• Kitler W., Pojęcie i zakres bezpieczeństwa informacyjnego państwa, ustalenia systemowe i definicyjne [w:] W. Kitler, J. Taczkowska-Olszewska (red.), Bezpieczeństwo informacyjne. Aspekty prawno-administracyjne, Warszawa 2017.
• Kitler W., Skrabacz A., Zadania w zakresie ochrony ludności [w:] W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
• Kitler W., Założenia systemu ochrony ludności [w:] W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
• Kitler W., Identyfikacja rozwiązań prawnych kształtujących systemy sferze bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej [w:] W. Kitler, M. Wojciszko, G. Lewandowski, Funkcjonowanie państwa w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny. System bezpieczeństwa narodowego RP w kontekście zagrożeń oraz prawnych aspektów funkcjonowania państwa, Warszawa 2023.
• Krężlewski J., Socjologiczna charakterystyka grupy nieformalnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, Rok XLVII.
• Lis W., Bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny jako sfera działania administracji publicznej, Lublin 2015.
• Łuczyszyn A., Łuczyszyn M., Bezpieczeństwo wewnętrzne jako element bezpieczeństwa państwa i czynnik stabilizujący procesy rozwoju społeczno-gospodarczego – ujęcie regionalne i lokalne, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, nr 467, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e89ea3ec-45e1-4e9a-ad65-52de8475cb10.
• Majer P., W poszukiwaniu uniwersalnej definicji bezpieczeństwa wewnętrznego [w:] „Przegląd bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2012, nr 7.
• Marczuk K.P., Bezpieczeństwo wewnętrzne w poszerzonej agendzie studiów nad bezpieczeństwem, w: Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red. nauk.), Warszawa 2009.
• Prokop K., „Biały wywiad” a bezpieczeństwo państwa (uwagi wprowadzające) [w:] W. Filipkowski, W. Mądrzejowski (red.), Biały wywiad: otwarte źródła informacji – wokół teorii i praktyki, Warszawa 2012.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, (Dz.U. 2021 poz. 1612).
• Rutkowski C., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Tożsamość – kierowanie – zarządzanie, Warszawa 2010.
• Sekściński A., Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym. Geneza i współczesne rozumienie w naukach politycznych, „Kwartalnik Naukowy OAP UW e-Politikon”, nr 6, Warszawa 2013, file:///C:/Users/w.kitler/Downloads/A.Sekscinski-bezpieczenstwo-wewnetrzne-w-ujeciu-teoretycznym%20(2).pdf [dostęp: 22 VI 2022].
• Solana J., Unia Europejska i NATO, strategiczne partnerstwo, www1.gazeta.pl, [dostęp: 11 XI 2002].
• Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej. Dążąc do europejskiego modelu bezpieczeństwa, Bruksela 2010,https://www.consilium.europa.eu/media/30744/qc3010313plc.pdf [dostęp: 21 I 2022].
• Symonides J., Problemy pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego we współczesnym świecie, Wrocław 1984.
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1932, z 2022 r. poz. 655).
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, (Dz.U. 1990, nr 30, poz. 179 z późn. zm.).
• Wawrzyk P., Bezpieczeństwo wewnętrzne w Unii Europejskiej, Warszawa 2009.
• Wiśniewski B., Zalewski S., Podleś D., Kozłowska K., Bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2004.
• Zalewski S., Bezpieczeństwo wewnętrzne RP w dobie członkostwa w NATO [w:] Międzynarodowe i wewnętrzne aspekty członkostwa Polski w NATO, W. Fehler, J. Tymanowski (red.), Toruń 2000.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).