Niektóre forty Twierdzy Kraków historycznymi ruinami. Zamierzenie czy konieczność

• Autorzy: Rojkowska-Tasak Halina

Warianty tytułu

EN

Some forts of Cracow Fortress become historical ruins. Purpose or necessity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obiekty militarne XIX wiecznych twierdz pierścieniowych, obiekty obronne z II wojny światowej podobnie jak wiele obiektów przemysłowych utraciły swoją pierwotną funkcję. Gmina Miejska Kraków otrzymała w spadku po wojsku prawie wszystkie forty austriackiej Twierdzy Kraków położone na jej terenie (około 30 obiektów) wliczając w to forty Skarbu Państwa, w różnym stanie zachowania, towarzyszące im schrony amunicyjne i ziemne szańce. Miasto Kraków po nieudanych próbach wydzierżawienia zdecydowało o zabezpieczeniu ruin dwóch fortów północnego odcinka twierdzy, położonych obok siebie i historycznie współpracujących ze sobą - fortu artyleryjskiego nr 48 „Batowice” i fortu pancernego nr 48a „Mistrzejowice”, które wraz z trzecim fortem pancernym nr 47 ½ „Sudół” tworzyły jedną grupę fortową. Dla fortów „Batowice” i „Mistrzejowice” opracowano projekty konserwatorskie zabezpieczenia budynków fortecznych eksponujące ich wartości zabytkowe, a wprowadzane nowe elementy nawiązują formą do historycznych. W forcie „Batowice” realizacja objęła zamknięcie metalowymi kratami przejść w poternach oraz zamknięcie wszystkich otworów zewnętrznych (głównie do schronów) drewnianymi drzwiami, a w elewacji koszar przywrócenie rytmu wnęk okiennych z ekspozycją ceglanego wątku (tylko w trzech rekonstruowanych wnękach)i małymi oknami u góry zabezpieczonymi kratami dla wentylowania pomieszczeń. Fort „Mistrzejowice” oczekuje na realizację projektu. Dla fortu „Sudół” opracowano dopiero koncepcję parku z utrzymaniem ruiny budynku fortecznego. Odkrywane są też relikty zrujnowanych bastionów ziemnych starszego fortu nr 2 „Kościuszko” z zamiarem ich przekształcenia w park, w którym koegzystować będą zachowane umocnienia ziemne porośnięte zielenią i relikty zburzonych budowli wydobyte z ziemi.

EN

Military objects of XIX century poligonal strongholds and from world war II period, similar to many industrial objects lost their primal function. Municipality of Cracow was given by the army, almost every fort from Cracow Fortress located within its boarder, including forts belonging to state, in different shape with adjacent ammunition shelters and eatrhworks. After unsuccessful leases City of Cracow decided to protect ruins of two forts from fortress’s northern section, located next to and cooperating with each other in the past – artillery fort No. 48 “Batowice” and armored fort No. 48a “Mistrzejowice”, which together with armored fort No. 47 ½ “Sudół” had formed one fortress group. Conservation projects of buildings protection, exposing their historical value and creating new elements which forms are corresponding with historical ones were developed for “Batowice” and “Mistrzejowice” forts. Realization of project in “Batowice” fort included: closing corridors in poterns with metal bars, closing all external openings with wooden doors (mainly in shelters) and renewing window bays with exposition of brick thread (only in three reconstructed bays) together with leaving small holes in the upper part of original windows protected with metal bars as a ventilation holes in barrack’s elevation. Fort “Mistrzejowice” is still waiting for project realization. Until now only conception of park with protected fort’s ruins was developed for “Sudół” fort. Also ruined earth bastions relicts in fort No. 2 “Kościuszko” are being discovered, with intention to convert them into park wherein will coexist earthen fortifcations and relicts of buildings excavated from the ground.

Słowa kluczowe

PL

Forty Twierdzy Kraków; konserwacja fortów; projekty ochrony; historyczne obiekty wojskowe; parki na terenie fortów

EN

Cracow Fortress forts; fort’s conservation; protection projects; historical military object; parks on fort’s terrain

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 6
• Strony: 145--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., ryc.

Twórcy

autor

Rojkowska-Tasak Halina

• Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie Polska

Bibliografia

• 1. Bogdanowski J., Warownie i zieleń Twierdzy Kraków, Kraków 1979.
• 2. Piekło J., Czech P., Zabezpieczenie otworów okiennych i drzwiowych w obiektach kubaturowych Fortu nr 48 „Batowice”, projekt budowlano-wykonawczy, CZEGEKO sp. z oo, Kraków 2016.
• 3. Piekło J., Tyczyński A., Zabezpieczenie obiektu Fort 48a Mistrzejowice w Krakowie jako trwałej ruiny, projekt budowlano-wykonawczy, CK Architekci sp. z oo, Kraków 2017.
• 4. Szafruga E., Szafruga G., Projekt budowlany remontu konserwatorskiego ścian kaponiery czołowej oraz murów oporowych przy kaponierze i wejściu do poterny; odtworzenia fosy w najbliższym otoczeniu kaponiery i rekonstrukcji nasypu na kaponierze i poternie, Kraków 2012.
• 5. Uchwała Nr CXIX/1294/06 Rady Miasta Krakowa z dnia 25.10.2006 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Ramowy program ochrony i rewitalizacji zespołu historyczno-krajobrazowego Twierdzy Kraków”.