Architektura monastyczna na Śląsku Cieszyńskim po 1939 roku – wstęp do badań współczesnej architektury klasztorów na obszarze Śląska Cieszyńskeigo

• Autorzy: Uherek-Bradecka Barbara

Identyfikatory

DOI

10.54264/0028

Warianty tytułu

EN

Monastic architecture in Teschen Silesia after 1939 – introduction to the study of contemporary architecture of monasteries in Taschen Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy nierozpoznanej i nieopisanej do tej pory problematyki najnowszej (powstałej po 1939 roku), sakralnej i monastycznej architektury Śląska Cieszyńskiego. Obszar badawczy, zdelimitowany terytorialnie do obszaru pokrywającego się z Euroregionem Śląsk Cieszyński, stanowi niezmiernie ciekawy teren do badań, gdyż ze względu na podział na dwa państwa rozwija się dwubiegunowo, co ma znaczący wpływ na powstającą architekturę sakralną i monastyczną. W trakcie wstępnych badań prowadzonych na delimitowanym obszarze rozpoznane zostało 50 obiektów w różny sposób związanych z monastycyzmem. Obiekty te znacznie różnią się pomiędzy sobą stylistycznie, ale także ze względu na kubaturę, formę i funkcję. Możemy wśród nich wyróżnić zarówno te stricte sakralne jak i te, w których różnorodne funkcje towarzyszące zajmują więcej powierzchni. W artykule przedstawiono fragment tabelarycznego zestawienia tych obiektów ze zwróceniem uwagi na funkcje towarzyszące oraz opisano koncepcję dalszych badań. Opisane zostały sposoby ich prowadzenia oraz metodologia dwustopniowych badań, prowadzonych tak, by możliwe było stworzenie kompleksowego opracowania monograficznego opisującego architekturę monastyczną Śląska Cieszyńskiego powstałą po 1939 roku.

EN

The issues of the newest (created after 1939), sacred and monastic architecture of Teschen Silesia have not been analyzed so far. It is therefore a completely unrecognized issue. Although many studies on the sacred architecture of Teschen and Czech Teschen, as well as monographic studies on individual objects, have been written, they all end in 1939, excluding later objects. There are also many popular scientific studies on the cultural, ethnographic and natural values of the region. However, issues concerning sacred architecture (both Catholic and Protestant) and the architecture of monasteries were taken up extremely rarely, and if they did, they most often ended in 1939. The research carried out after the Second World War focused on the Middle Ages, of which few objects have remained, and if they have survived, they were usually not in their original form, but thoroughly rebuilt. In historical research, it is as if the later objects, especially the newest ones, were forgotten. Therefore, 50 objects related to the broadly understood monasticism (with different functions and purpose), built in this area after 1939, constitute interesting research material.

Słowa kluczowe

PL

architektura sakralna; klasztor; architektura monastyczna; architektura współczesna; Śląsk Cieszyński

EN

religious architecture; monastery; monastic architecture; contemporary architecture; Teschen Silesi

• Wydawca: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 14
• Strony: 13--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Uherek-Bradecka Barbara

• Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, Wydział Architektury, Budownictwa i Sztuk Stosowanych, ul. Rolna 43, 40-555 Katowice

Bibliografia

• [1] Uherek–Bradecka B. „Desakralizacja kościołów na obszarze polsko–czeskiego pogranicza. Wstęp do badań przemian architektonicznych budowli sakralnych.”, ZESZYTY NAUKOWE WYŻSZEJ SZKOŁY TECHNICZNEJ W KATOWICACH ISSN 2082-7016; eISSN 2450-5552 2021, nr 13, s 36-46; DOI: 10.54264/0004
• [2] Uherek–Bradecka B. „Architektura Klastorów na Ślasku Cieszyńskie i w Księstwie Opawskim do 1939 roku.”, Wydawnictwo Politechniki Ślaskiej 2012
• [3] Bardzińska-Bonnenberg T. „Wnętrza urbanistyczne i ich percepcja na przykładzie zespołów zabytkowych z przełomu XIX i XX wieku; w: „Nieznane piękno sztuki śląskiej. Śląskie dzieła mistrzów architektury i sztuki”, Katowice 1987 s.188-198
• [4] Budniak J. „Specyfika wyznaniowa polsko-czeskiego pogranicza jako fenomen integralności europejskiej.” w: „W poszukiwaniu nowej tożsamości Europy”, red. Glaeser Z. Nowakowska A., Górecki J., Bytom 2006., s. 201-212
• [5] Kossakowska-Jarosz K.: Religia i religijność a problemy narodowe i cywilizacyjne na Górnym Śląsku, W: Folklor–sacrum–religia, red. J. Bartmiński, M. Jasińska-Wojtkowska, Lublin 1995,
• [6] Chlebowczyk J. „Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX.” Katowice 1971
• [7] Adamski W. (red.) „Warszawa 1998 Polska na tle Czech i Słowacji: podstawowe wskaźniki statystyczne” [w:] Polacy ‚95 : aktorzy i klienci transformacji.
• [8] Bogdan F. „Geneza i rozwój klauzury zakonnej. Studium prawno – historyczne”, Pallottinum, Poznań 1954
• [9] Budniak J. „Ekumenizm Jutra” Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego; Katowice 2002
• [10] Foltŷn D. a kolektiv „Encyklopedie Moravskŷch a slezkŷch klásterů”, Libri, Praha 2005
• [11] Żmuda R. „Materiały do bibliografii publikacji o zakonach i zgromadzeniach zakonnych w Polsce 1945-2000. Łódź, 2004 (dokument elektroniczny).
• [12] DobrowolskiK. „Studia z pogranicza historii i socjologii.” Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1967

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).