Mleko i produkty mleczne źródłem składników biologicznie czynnych

• Autorzy: Brodziak A. , Król J. , Barłowska J.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2017.10.2

Warianty tytułu

EN

Milk and dairy products as a source of bioactive components

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na właściwości prozdrowotne żywności, w tym produktów mlecznych. Szczególna wartość tych wyrobów wynika zwłaszcza z zawartości swoistych składników mleka, takich jak białka serwatkowe, nienasycone kwasy tłuszczowe, wapń czy witamina B2. Wykazują one wielokierunkowe oddziaływanie na organizm człowieka, ograniczając ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych. Związki te naturalnie występują w mleku w niewielkich ilościach, dlatego – z uwagi na ich korzystne właściwości – coraz częściej stosuje się je do wzbogacania innowacyjnych produktów mlecznych oraz innych kategorii artykułów spożywczych. Wobec tak licznych właściwości prozdrowotnych składników mleka, zgodnie z oczekiwaniami współczesnych konsumentów, którzy poszukują produktów mających korzystny wpływ na ich zdrowie, należy promować mleko i produkty mleczne jako elementy właściwego stylu życia, zapewniającego dobre zdrowie i samopoczucie.

EN

Consumers increasingly pay attention to the health-promoting properties of food, including dairy products. The particular value of these products especially results from the content of specific milk components such as whey proteins, unsaturated fatty acids, calcium or vitamin B2. These components show multi-directional effects on the human body, reducing the risk of many civilization diseases. They naturally occur in milk in small amounts, and therefore, due to their beneficial properties, are increasingly used for the enrichment of innovative dairy products as well as other categories of foodstuffs. In view of the numerous health benefits of milk components, milk and dairy products should be promoted as a part of a healthy lifestyle, ensuring health and well-being. This is the way to meet the demands of contemporary consumers who are looking for products that have a positive effect on their health.

Słowa kluczowe

PL

kazeina; białka serwatkowe; peptydy; kwasy tłuszczowe; witaminy; składniki mineralne

EN

casein; whey proteins; peptides; fatty acids; vitamins; elements

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 71, nr 10
• Strony: 8--13
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz.

Twórcy

autor

Brodziak A.

• Pracownia Ekologicznej Produkcji Żywności Pochodzenia Zwierzęcego

autor

Król J.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Barłowska J.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] Agencja Badawcza Euromonitor International. www.euromonitor.com
• [2] Aro A., S. Männistö, I. Salminen, M.L. Ovaskainen, V. Kataja, M. Uusitupa. 2000. „Inverse association between dietary and serum conjugated linoleic acid and risk of breast cancer in postmenopausal women”. Nutrition and Cancer 8 (2) : 151-157.
• [3] Astrup A., J. Dyerberg, P. Elwood, K. Hermansen, F.B. Hu, M.U. Jakobsen, F.J. Kok, R.M. Krauss, J.M. Lecerf, P. Le Grand, P. Nestel, U. Risérus, T. Sanders, A. Sinclair, S. Stender, T. Tholstrup, W.C. Willett 2011. „The role of reducing intakes of saturated fat in the prevention of cardiovascular disease: where does the evidence stand in 2010?”. The American Journal of Clinical Nutrition 93 (4) : 684-688.
• [4] Barłowska J., M. Florek, Z. Litwińczuk. 2016. „Mleko i mięso zwierząt przeżuwających jako źródło substancji biologicznie czynnych. Cz. I – Mleko”. Przegląd Hodowlany 2 : 1-4.
• [5] Barłowska J., M. Szwajkowska, Z. Litwińczuk, J. Król. 2011. „Nutritional value and technological suitability of milk from various animal species used for dairy production”. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 10 : 291-302.
• [6] Benkerroum N. 2008. „Antimicrobial activity of lysozyme with special relevance to milk”. African Journal of Biotechnology 7 (25) : 4856-4867.
• [7] Błaszczak A., W. Grześkiewicz. 2014. „Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia?”. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 20 : 214-221.
• [8] Caroli A.M., S. Chessa, G.J. Erhardt. 2009. „Invited review: Milk protein polymorphism in cattle: Effect on animal breeding and human nutrition”. Journal of Dairy Science 92 : 5335-5352.
• [9] Cichosz G., H. Czeczot. 2013. Żywieniowy fenomen mleka. Olsztyn-Warszawa: Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
• [10] DankówR., J. Pikul. 2011. „Przydatność technologiczna mleka koziego do przetwórstwa”. Nauka. Przyroda. Technologia 5 (2) : #6.
• [11] Danyluk B., J. Kijowski. 2001. „Wpływ monomeru lizozymu na rozwój bakterii Clostridium tyrobutyricum”. Przemysł Spożywczy 55 (12) : 16-19.
• [12] Decyzja wykonawcza Komisji z dnia 22 listopada 2012 r zezwalająca na wprowadzenie do obrotu laktoferyny bydlęcej jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady. Dz. U. L 327, 27/11/2012 P 0052-0054.
• [13] Dziuba J., Ł. Fornal. 2009. Biologicznie aktywne peptydy i białka żywności. Praca zbiorowa. Warszawa: WNT.
• [14] Dylewska A., M. Tomczyńska-Mleko, S. Mleko. 2011. „Napoje na bazie różnych produktów z serwatki oraz ich właściwości”. Przegląd Mleczarski 12 : 4-6.
• [15] Gryszczyńska A. 2009. „Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy”. Postępy Fitoterapii 4 : 229-238.
• [16] Haque Z.U., G.L. Bohoua, J.B. Williams, W.B. Mikel 2010. „Influence of whey peptides on the surface activity of κ-casein and β-lactoglobulin A”. International Journal of Dairy Technology 63 (2) : 190-196.
• [17] Haug A., A.T. Hostmark, O.M. Harstad .2007. „Bovine milk in human nutrition – a review”. Lipids in Health and Disease 6 (25) : 1-16.
• [18] IERiGŻ-PIB. 2015. Analizy rynkowe. Rynek mleka – stan i perspektywy, wrzesień 2015. Nr 49. Warszawa: Dział Wydawnictw IERiGŻ-PIB.
• [19] Janda K., M. Kasprzak, J. Wolska. 2015. „Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie”. Pomeranian Journal of Life Sciences 61 (4) : 419-425.
• [20] Jensen R.G. 2002. „The composition of bovine milk lipids”. Journal of Dairy Science 85 : 295-350.
• [21] Kahlenberg F., D. Sanchez, I. Lachmann, L. Tuckova, H. Tlaskalova, E. Mendez, T. Mothes. 2006. „Monoclonal antibody R5 for detection of putatively coeliac-toxic gliadin peptides”. European Food Research and Technology 222 : 78-82.
• [22] Kolarzyk E., D. Pach. 2012. „Różne oblicza żywności spożywanej przez współczesnego człowieka”. Przegląd Lekarski 69 (8) : 492-497.
• [23] Król J., A. Brodziak. 2012. „Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych mleka w profilaktyce chorób cywilizacyjnych”. Żywienie Człowieka i Metabolizm 39 (3) : 211-220.
• [24] Król J., A. Brodziak. 2015. „Białka mleka o właściwościach antybakteryjnych”. Problemy Higieny i Epidemiologii 96 (2) : 399-405.
• [25] Król J., A. Brodziak, Z. Litwińczuk, M. Szwajkowska. 2011. „Wykorzystanie białek serwatkowych w promocji zdrowia”. Żywienie Człowieka i Metabolizm 38 (1) : 36-45.
• [26] Kuczyńska B., T. Nałęcz-Tarwacka, K. Puppel. 2013. „Bioaktywne składniki jako wyznacznik jakości prozdrowotnej mleka”. Medycyna Rodzinna 1 : 11-18.
• [27] Kusiuk A., M. Grembecka, P. Szefer. 2009. „Wzajemne relacje stężeń Ca i P w serach źródłem prawidłowo zbilansowanej diety”. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna XLII (3) : 798-802.
• [28] Lock A.L., C.A.M. Horne, D.E. Bauman, A.M. Salter. 2005. „Butter naturally enriched in conjugated linoleic acid and vaccenic acid alters tissue fatty acids and improves the plasma lipoprotein profile in cholesterol fed hamsters”. Journal of Nutrition 135 : 1934-1939.
• [29] Małaczewska J., Z. Rotkiewicz 2007. „Laktoferyna – białko multipotencjalne”. Medycyna Weterynaryjna 63 (2) : 136-139.
• [30] Pakulski T., E. Pakulska. 2006. „Sery owcze z przydomowej przetwórni. IŻ ZZD Kołuda Wielka”. Wiadomości Zootechniczne 44 (2) : 69-71.
• [31] Park Y.W., G.F.W. Haenlein. 2006. Handbook of milk of non-bovine mammals. Victoria, Australia: Blackwell Publishing.
• [32] Pastuszka R., J. Barłowska, Z. Litwińczuk. 2016. „Alergenność mleka różnych gatunków zwierząt w porównaniu do kobiecego”. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 70 : 1451-1459.
• [33] Phelan M., A. Aherne, R.J. Fitzgerald, M. O’Brien. 2009. „Casein-derived bioactive peptides: Biological effects, industrial uses, safety aspects and regulatory status”. International Dairy Journal 19 : 643-654.
• [34] Portal Spożywczy. 2015. Doi: http://www.portalspozywczy.pl/handel/wiadomosci/swietne-perspektywy-dla-producentow-zdrowej-zywnosci,111115.html
• [35] Reguła A. 2005. „Wpływ różnych kultur startowych na przemiany hydrolityczne w napojach fermentowanych z mleka owczego”. Praca doktorska. Wydział Technologii Żywności AR, Kraków.
• [36] Reklewska B., E. Bernatowicz, Z. Reklewski, T. Nałęcz-Tarwacka, B. Kuczyńska, K. Zdziarski, A. Oprządek. 2003. „Zawartość biologicznie aktywnych składników w mleku krów zależnie od systemu żywienia i sezonu”. Zeszyty Naukowe Przeglądu Hodowlanego 68 : 85-98.
• [37] Reklewska B., A. Oprządek, Z. Reklewski, L. Panicke, B. Kuczyńska, J. Oprządek. 2003. „Alternative for modifying the fatty acid composition and decreasing the cholesterol level in the milk of cows”. Livestock Production Science 76 : 135-243.
• [38] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.11.2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych. Dz.U. nr 232, poz. 1525.
• [39] Rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Dz.U. UE L 404 z 30 grudnia 2006 r.
• [40] Siemianowski K., J. Szpendowski. 2014. „Znaczenie twarogu w żywieniu człowieka”. Problemy Higieny i Epidemiologii 95 (1) : 115-119.
• [41] Statista. 2017. Doi: www.statista.com/statistics
• [42] Tomaszewska M., B. Bilska, W. Grzesińska, W. Przybylski. 2014. „Żywność funkcjonalna jako możliwość rozwoju polskich firm spożywczych”. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu XVI (3) : 293-298.
• [43] Tsiplakou E., E. Flemetakis, C. Kalloniati, G. Papadomichelakis, P. Katinakis, G. Zervas. 2009. „Sheep and goats differences in CLA and fatty acids milk fat content in relation with mRNA stearoyl-coa desaturase and lipogenic genes expression in their mammary gland”. Journal of Dairy Research 76 : 392-401.
• [44] Tsiplakou E., V. Kotrotsios, I. Hadjigeorgiou, G. Zervas. 2010. „Differences in sheep and goats milk fatty acid profile between conventional and organic farming systems”. Journal of Dairy Research 77 : 343-349.
• [45] Wang T., J.J. Oh, J.N. Lim, J.E. Hong, J.H. Kim, H.S. Kang, Y.J. Choi, H.G. Lee. 2013. „Effects of lactation stage and individual performance on milk cis-9, trans-11 conjugated linoleic acids content in dairy cows”. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences 26 : 189-194.
• [46] Zaborska A., J. Król, A. Brodziak. 2014. „Witamina D – rola i znaczenie dla człowieka”. Przemysł Spożywczy 68 (10) : 34-38.
• [47] Zaborska A., J. Król, A. Brodziak. 2015a. „Witamina A – funkcje i znaczenie dla człowieka”. Przemysł Spożywczy 69 (7) : 36-38.
• [48] Zaborska A., J. Król, A. Brodziak. 2015b. „Witamina E – właściwości i znaczenie dla człowieka”. Przemysł Spożywczy 69 (12) : 28-31.
• [49] Zalega J., D. Szostak-Węgierek. 2013. „Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część II. Składniki mineralne, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, probiotyki, prebiotyki”. Problemy Higieny i Epidemiologii 94 (1) : 50-58.
• [50] Zaręba D., E. Trebnio, M. Ziarno. 2012. „Składniki mineralne mleka i jego przetworów”. Przemysł Spożywczy 66 (4) : 30-34.
• [51] Zimecki M., J. Artym. 2005. „Właściwości terapeutyczne białek i peptydów z siary i mleka”. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 59 : 309-323.
• [52] Zmarlicki S. 2009. „Mleko i przetwory mleczne jako źródło wapnia”. Przemysł Spożywczy 63 (10) : 42-46.
• [53] Żebrowska A., G. Bonczar, E. Molik. 2009. „Właściwości prozdrowotne tłuszczu mlekowego”. Wiadomości Zootechniczne R. XLVII (2) : 19-23.
• [54] Żulewska J. 2013. „Produkty mleczne nośnikami składników prozdrowotnych”. Przemysł Spożywczy 67 (4) : 14-18.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).