Wykorzystanie metod geoinformacyjnych w badaniach morfodynamiki koryta Wisły w Warszawie

• Autorzy: Falkowski T. , Ostrowski P.

Warianty tytułu

EN

The use of geoinformation methods in Vistula channel morphodynamic research in Warsaw

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Prerequisite for rational river valleys management is estimation of its evolution processes causes and directions. Such analysis requires from geologist great number of different information, acquisition of which is very often associated with difficulties resulting (for instance) from channel zone inaccessibility. Besides accuracy in location of the observation points such works require also ability in registration of environment changes during short observation periods (e.g. on the base of subsequent measurement campaigns results) as well as during long periods (e.g. comparison of the topographic or remote sensing archival data ). The perfect tool for such purposes, which is capable to integrating various research results are geographic information systems. In the regulated, downtown section of the Warsaw Vistula channel since the 60s of the last century to the early XXI century was recorded a steady decline in the level of the medium and low water flow. This process became a threat for the channel zone infrastructure. At the same time above and below this channel section, in the zone less equipped with the hydro-technical structures the process of aggradation was observed. This leads to increase of flood risk. The paper presents results of investigations, which were conducted in the Vistula River channel zone in Warsaw. During the research it was found that the reason for a particular channel environment behaviour in reaction on the management is the channel geology. In the narrow, regulated downtown channel section the contemporary alluvia substrate (built up with erosion resistant deposits) creates morphologically diverse protrusion. Upstream and downstream of that channel section the roof of alluvia substratum lowers. Lack of possibilities to deepening channel during the high waters passage in downtown narrowed channel reach affects the higher flow speeds and creates conditions of sediment transit . Shallow position of erosion resistant deposits floor affects also the thalweg course. Beyond the culmination of substratum Vistula represents the wild river, overloaded by alluvia.

Słowa kluczowe

PL

procesy korytowe; aluwia korytowe; budowle hydrotechniczne; GIS

EN

channel processes; alluvia substratum; hydrotechnical constructions; GIS

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 63, nr 3
• Strony: 186–--194
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., tab., rys., wykr.

Twórcy

autor

Falkowski T.

• Katedra Geoinżynierii,Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Ostrowski P.

• Katedra Geoinżynierii,Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• 1. BIERNACKI Z. 1975 - Holocene and Late Pleistocene alluvial sediments of the Vistula River near Warsaw. Biul. Geol., 19: 199-217.
• 2. BRYKCZYŃSKA E. & BRYKCZYŃSKI M. 1974 - Geologia przekopu Trasy Łazienkowskiej na tle problematyki osadów trzeciorzędu i czwartorzędu w Warszawie. Pr. Muz. Ziemi, 22: 199-218.
• 3. FALKOWSKI E. 1971 - Historia i prognoza rozwoju układu koryta wybranych odcinków rzek nizinnych Polski. Biul. Geol.,12: 5-121.
• 4. FALKOWSKI E. 1990 - Morphogenetic classification of river valleys developing in formerly glaciated areas fovr needs of mathematical and physical modeling in hydro technical projects. Geogr. Pol., 58: 55-67.
• 5. FALKOWSKI E., KRAŻULIS K., GRANACKI W., FALKOWSKI T. & BIEGANOWSKI R. 1992 - Mapa stropu gruntów trudnorozmywalnych wraz z ich litologią w korycie Wisły. Zakład Badań Geologicznych dla Budownictwa, Warszawa.
• 6. FALKOWSKI T, KIEDRYÑSKA L., NOWAK B, PACHOLEC B. & Z£OTOSZEWSKA-NIEDZIAŁEK H. 2004 - Jakość wód eksploatowanych ujęciem poddennym w Warszawie. Prz. Nauk. Inż. Kształt. Środ., 13: 126-137.
• 7. FALKOWSKI T. & OSTROWSKI P. 2009 - Budowa geologiczna strefy korytowej Wisły warszawskiej i jej znaczenie dla związanej z korytem infrastruktury. Nauka Przyroda Technika, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska, 3 (3): 82.
• 8. FALKOWSKI T., OSTROWSKI P., SIWICKI P., WIERZBICKI G., KAŁMYKOW-PIWIŃSKA A. & BUJAKOWSKI F. 2011 - Badania geologiczne strefy korytowej Wisły na odcinku od Wysp Zawadowskich do ujścia Wilanówki w celu oceny wielkości transportu i depozycji rumowiska, maszynopis, Katedra Geoinżynierii SGGW w Warszawie.
• 9. FALKOWSKI T. & OSTROWSKI P. 2012 - Wpływ budowy geologicznej na zróżnicowanie dynamiki procesów korytowych w warunkach silnej antropopresji na przykładzie Wisły warszawskiej. Acta Geographica Lodziensa, 100: 51-63.
• 10. GUTRY-KORYCKAM., MAGNUSZEWSKI A., SUCHOŻEBERSKI J., JAWORSKI W., MARCINKOWSKI M. & SZYDŁOWSKI M. 2006 - Numerical estimation of flood zones in the Vistula River Valley, Warsaw, Poland. Int. Assoc. Hydr. Sci. Publ., 308: 191-195.
• 11. HJULSTRÖM F. 1935 - Studies of the morphological activity of rivers as illustrated by the river Fryis. Bull. Geol. Inst. Uppsala, 25: 221-527.
• 12. KAJAK Z. 1992 - The river Vistula and its floodplain valley (Poland) - its ecology and importance for conservation. [W:] Boon P., Petts G.E., Calow P. (red.), River conservation and management, J. Wiley & Sons: 35-49.
• 13. KAŁMYKOW-PIWIŃKA A. & FALKOWSKI T. 2012 - Ocena stabilności morfologii koryta w oparciu o analizę archiwalnych materiałów kartograficznych i fotogrametrycznych wykonywana w środowisku GIS. Prz. Nauk. Inż. i Kształt. Środ., 58: 251-262.
• 14. KORNACKI Z. 1960 - Przyczyny obniżania się dna Wisły w Warszawie. Gosp. Wodna, 7: 305-307.
• 15. KOWALSKI W.C. 1988 - Geologia inżynierska. Wyd. Geol., Warszawa.
• 16. LEOPOLD L.B. & WOLMAN M.G. 1957 - River Channel Paterns: Braided, Meandering and Straight. Physiographic and Hydraulic Stu- dies of Rivers 14, U.S. Geological Survey, Professional Paper: 282-300.
• 17. MAGNUSZEWSKI A. 2013 - Procesy korytowe rzek nizinnych a bezpieczeństwo powodziowe. WGSR UW, Warszawa: 170.
• 18. MAGNUSZEWSKI A.& GUTRY-KORYCKA M. 2009 - Rekonstrukcja przepływu wielkich wód Wisły w Warszawie w warunkach naturalnych. Pr. i Stud. Geogr., 43: 141-151.
• 19. MAGNUSZEWSKI A., GUTRY-KORYCKA M. & MIKULSKI Z. 2012 - Historyczne i współczesne warunki przepływu wód wielkich Wisły w Warszawie cz. I i II. Gosp. Wodna, 1: 9-17.
• 20. NALEŻYTY W.Z. 1972 - Przekrój geologiczny trasy mostowej „Łazienkowskiej” w Warszawie. Prz. Geol., 2: 93-97.
• 21. OSTROWSKI P. & FALKOWSKI T. 2012 - GIS jako narzędzie integrujące metody badań morfologii dna doliny Bugu na odcinku jego Podlaskiego Przełomu Przegląd Naukowy. Inż. i Kształt. Środ., 21 (3): 151-158.
• 22. POPEK Z., FALKOWSKI T. & OSTROWSKI P. 2009 - Analiza potrzeb i możliwości przebudowy koryta Wisły w Warszawie. Nauka Przyroda Technologie, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska, 3 (3): 97.
• 23. POPEK Z. & ŻELAZO J. 2000 - Analiza zmian przekrojów poprzecznych i profilu podłużnego koryta Wisły w rejonie Warszawy. Zesz. Nauk. AR Wrocł. 385, Inż. Środ., 11: 377-388.
• 24. RÓŻYCKI S.Z. 1972 - Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w późnym trzeciorzędzie. PWN, Warszawa.
• 25. RÓŻYCKI S.Z. & SUJKOWSKI Z. 1936 - Profile geologiczne przez Warszawę. Zarząd Miejski w Warszawie.
• 26. SARNACKA Z. 1992 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych Warszawy i okolic. Pr. Państw. Inst. Geol., nr 138.
• 27. SKIBIŃSKI J. 1963 - Wleczenie rumowiska dennego przez Wisłę w rejonie Warszawy. Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 53: 58-63.
• 28. STARKEL L. 1983 - The reflection of hydrologic changes in fluvial environment of the temperate zone during the last 15 000 years. [W:] Gregory J. (red.), Background to Paleohydrology, J. Wiley, Chichester: 213-234.
• 29. TOMIAŁOJĆ J. 1993 - Uwagi wstępne i podsumowujące. [W:] L. Tomiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. Wydawnictwo Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 1-7.
• 30. VANDERBERGHE J. 2002 - The relation between climate and river processes, landforms and deposits during the Quaternary. Quaternary International 91, Pergamon: 17-23.
• 31. WATYCHA L. 1973 - Uwagi o budowie geologicznej „Trasy Łazienkowskiej” w Warszawie. Prz. Geol., 21 (8/9), 458-465.
• 32. WIERZBICKI J., KUŹNIAR P. & WILK E. 1997 - Stałość pionowego układu i morfologii koryta oraz zwierciadła wody Wisły Warszawskiej na odcinku położonym między ujściem rzeki Pilicy a ujściem rzeki Narwi. Zakładu Budownictwa Wodnego Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej; maszynopis, archiwum ODGW Warszawa.
• 33. ZIELIŃSKA M. 1960 - Zmiana niwelety Wisły w Warszawie na tle zmian profilu podłużnego środkowej Wisły. Gosp. Wodna, 11: 477-480.
• 34. ŻELAZIŃSKI J., BARAŃSKI J., KADŁUBOWSKI A. & WERESKI S. 2005 - Application of the CCHE Models for Explanation of Factors Causing Deep Erosion of Vistula River Bed in Warsaw. Publs. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sc., E-5 (387): 87-113.