The distinctive shapes of some kame ridges in the Łódź region of Central Poland

• Autorzy: Klajnert Z.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the central part of the Rawka lobe of the Warta stage ice sheet of the Middle Polish glaciation (Saalian), areal déglaciation took place in the vicinity of Łódź. This is indicated by the numerous kames here, among which ridge forms are conspicuous. Some of the ridges which are situated on the slopes of river valleys and on the slopes terrain depression possess unusual shapes which resemble „tongues" and „paws". These forms merge gently with the adjacent elevated upland, whereas their distal parts are sharply defined and may lie as much as several decametres above their bases. „Kame tongues" and „karne paws" are built from paraglaciolacustrine and glaciofluvial deposits which accumulated in water bodies between dead ice blocks during the final phases of the ice sheet downwasting. The distinctive shapes of the landforms result from the varying thickness of the dead ice masses: thinner on the elevations and significantly thicker in terrain depressions (mainly in large, subglacial pre-Wartian valleys). These characteristic kame ridges demonstrate that the more elevated parts of the subglacial surface had been ice free for a long time before the dead ice blocks eventually disappeared from the terrain depressions.

Słowa kluczowe

EN

kame; relief; deglaciation; Łódź region of Central Poland

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 3
• Strony: 63--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys.

Twórcy

autor

Klajnert Z.

• Department of Geomorphology University of Łódź Lipowa St., 81, 90-568 Łódź, Poland

Bibliografia

• Balińska-Wuttke, K., 1960: Geomorfologia obszaru między Skierniewicami a Rawą Mazowiecką. Instytut Geogr., PAN, Prace Geogr. 23: 112 pp.
• Baraniecka, M. D., 1969: Klasyfikacja form kemowych na tle typów i dynamicznych etapów deglacjacji. Kwart. Geol. 13: 442-458.
• Baraniecka, M. D., 1971: Dorzecze Widawki na tle obszaru marginalnego stadiału mazowiecko-podlaskiego (Warty) w Polsce. Inst. Geol., Biul. 254: 11-36.
• Baraniecka, M., D., 1984: Niż Polski i wyżyny środkowopolskie. Zlodowacenie środkowopolskie. W: Budowa geologiczna Polski. T. I: Stratygrafia.  Część 3b: Czwartorzęd, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 154-196.
• Baraniecka, M. D., Sarnacka, Z., Skompski, S., 1969: Stratigraphy of sediments and palaemorphology of the marginal zone of the Warta stadial. Geogr. Polon. 17: 55-72.
• Bartkowski, T., 1965: Areal deglaciation in the Wielkopolska Lowland. Geogr. Polon. 6: 65-74.
• Bartkowski, T., 1968: Kemy na obszarze Niziny Wielkopolskiej a deglacjacja: Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. 21: 7-78.
• Bartkowski, T., 1972: Strefa marginalna stadiału Po-morskiego w aspekcie deglacjacji strefowej na wybranych przykładach z Pojezierzy Drawskiego i Miastkowskiego na Pomorzu. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., 25: 7-60.
• Dylik, J., 1952: The concept of the periglacial cycle in Middle Poland. Bull. Soc. Sci. Lettr., Łódź 3, 5: 29 pp.
• Dylik, J., 1953: O peryglacjalnym charakterze rzeźby środkowej Polski. Acta Geogr. Univ. Lodz. 4: 109 pp
• Dylikowa, A., 1973: Geografia Polski. Krainy geograficzne. PZWS, Warszawa: 816 pp.
• Galon, R., Roszkówna, L., 1961: Extents of the Scandinavian Glaciations and of their recession stages on the territory of Poland in the light of an analysis of marginal forms of inland ice. Przegląd Geograficzny 33:347-364.
• Gawlik, H., 1970: Geomorfologia Kotliny Szczercow- skiej. Acta Geogr. Lodz. 26: 94 pp.
• Karczewski, A., 1971: Zmienność litologiczna i strukturalna kemów Pomorza Zachodniego a zagadnienie ich klasyfikacji. Prace Kom. Geogr.-Geol. Pozn. TPN II: 57 pp.
• Klajnert, Z., 1966: Geneza Wzgórz Domaniewickich i uwagi o sposobie zaniku lodowca środkowopol- skiego. Acta Geogr. Lodz. 23: 134 pp.
• Klajnert, Z., 1969: Struktura wałów kemowych na obszarze Wzgórz Domaniewickich i jej znaczenie dla poznania procesów zaniku lodowca. Folia Quaternaria 30: 71-85.
• Klajnert, Z., 1978: Zanik lodowca warciańskiego na Wysoczyźnie Skierniewickiej i jej północnym przedpolu. Acta Geogr. Lodz., 38: 149 pp.
• Klajnert, Z., 1984: Analysis of kames for palaegeographical reconstructions. Boreas 13: 95-109.
• Klajnert, Z., 1992a: Osady i formy glacifluwialne północno-wschodniej części Wyżyny Łódzkiej jako wskaźniki sposobu zaniku lądolodu warciańskiego. Zakład Geomorfologii UŁ. Stow. Geomorf. Pol. Konferencja Geomorfologiczna. Łódź. Materiały, część II: 1-35.
• Klajnert, Z., 1992b: Uwagi w sprawie inwentarza form kemowych na przykładzie badań z Wyżyny Łódzkiej. Acta Universitatis Lodz., Folia Geogr. 15: 151-157.
• Klajnert, Z., Rdzany, Z., 1989: Glacifluwialna geneza wysokich poziomów terasowych w dolinie Rawki między Kochanowem a Rawą Mazowiecką. Acta Geogr. Lodz. 59: 21-38.
• Klajnert, Z., Wasiak, G., 1989: Morfologiczne skutki arealnego zaniku lodowca w strefach prewarciańskich podlodowych obniżeń dolinnych na Wyżynie Łódzkiej. Acta Geogr. Lodz. 59: 39-60.
• Klajnert, Z., Świdrowska, E., 1992: Formy martwego lodu w dolinie górnej Rawki w okolicy Kocha nowa .Acta Universitatis Lodz., Folia Geogr. 15: 77-96.
• Klatkowa, H., 1965: Niecki i doliny denudacyjne w okolicach Łodzi. Acta Geogr. Lodz. 19: 141 pp.
• Klatkowa, H., 1972: Paleogeografía Wyżyny Łódz-kiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geogr. Lodz. 28: 220 pp.
• Klimek, K, 1962: W sprawie genezy moren czołowych położonych na południe od Częstochowy. Folia Quaternaria 11: 1-21.
• Kobojek, E., 2000: Morfogeneza doliny Rawki, vicia Geogr. Lodz. 77: 119, pp. 157.
• Krzemiński, T., 1974: Geneza młodoplejstoceńskiej rzeźby glacjalnej w dorzeczu środkowej Warty. Acta Geogr. Lodz. 33: 151 pp.
• Lencewicz, S., 1918: Nowe moreny na Niżu Polskim. Przegląd Geograficzny 1: 108-114.
• Makowska, A., 1970: Mapa geologiczna Polski 1:200000. Arkusz Skierniewice. Wyd. A i B. Inst. Geol., Warszawa.
• Manikowska, B., 1966: Gleby młodszego plejstocenu w okolicach Łodzi. Acta Geogr. Lodz. 22: 150 pp.
• Musiał, A., 1992: Studium rzeźby glacjalnej północnego Podlasia. Rozprawy Uniw. Warszawskiego 403: 203 pp.
• Niewiarowski, W., 1957: Morphological evidence of deglaciation by melting away of continental glacier over large areas as illustrated in the region of Kowalewo, Golub, and Wąbrzeźno. Bull. Acad. Pol. Sci. Cl. Ill, 10: 1013-1017.
• Niewiarowski, W., 1959: Formy polodowcowe i typy deglacjacji na Wysoczyźnie Chełmińskiej. Stud. Soc. Sci. Torun. 4: 170 pp.
• Niewiarowski, W., 1965: Kemy i formy pokrewne w Danii oraz rozmieszczenie obszarów kemowych na terenie Peribalticum w obrębie ostatniego zlo-dowacenia. Zeszyty Naukowe UMK, Geogr. 11:116 pp.
• Rdzany, Z., 1997: Kształtowanie rzeźby terenu mię-dzy górną Rawką a Pilicą w czasie zaniku lądolo¬du warciańskiego. Acta Geogr. Lodz. 73: 144 pp.
• Różycki, S. Z., 1961: Middle Poland. Guide Book of Excursion from the Baltic to the Tatras. IN- QUA VI Congress, Warsaw: 1: 116 pp.
• Różycki, S. Z., 1967: Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. Wyd. PWN, Warszawa: 236 pp.
• Różycki, S. Z., 1972a: Plejstocen Polski środkowej. Wyd. PWN, Warszawa: 316 pp.
• Różycki, S. Z., 1972b: Nizina Mazowiecka. Geomorfologia Polski. T. 2. Wyd. PWN, Warszawa: 271-317.
• Wasiak, G., 1979: Północno-zachodnie przedpole Wyżyny Łódzkiej podczas zaniku lądolodu Warty. Acta Geogr. Lodz. 41: 77 pp.