Przegląd wybranych antyoksydantów w aspekcie bezpieczeństwa ich stosowania

• Autorzy: Musielińska R. , Bus B.

Identyfikatory

DOI

10.16926/tiib.2015.03.07

Warianty tytułu

EN

An overview of selected antioxidants in the aspect of safety their application

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Coraz częściej staje się popularne przyjmowanie antyoksydantów w dużych ilościach bez określenia zapotrzebowania dla danej osoby. Celem artykułu było zebranie dotychczasowej wiedzy na temat wybranych antyoksydantów, ich wpływu na organizm ludzki i oraz bezpieczeństwa ich przyjmowania. Zakres pracy obejmował szczegółowy przegląd literatury, analizę wyników różnych badań (zarówno in vivo, jak i in vitro) dotyczących bezpieczeństwa stosowania substancji o działaniu antyoksydacyjnym oraz próbę wyciągnięcia wniosków z prezentowanych informacji.

EN

It is becoming popular to taking antioxidants in large quantities without determining the dose need for a person. The aim of the article was to gather existing knowledge on the topic of selected antioxidants, their impact on the human body and the safety of their reception. The scope of work included a detailed review of the literature, analysis of the results of various studies (both in vivo, and in vitro) on the safety of substances with antioxidant activity and try to draw conclusions from presented information.

Słowa kluczowe

PL

antyoksydanty; ryzyko; bezpieczeństwo stosowania; wolne rodniki; żywność

EN

antioxidants; risks; safety; free radicals; food

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 3
• Strony: 93--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 78 poz.

Twórcy

autor

Musielińska R.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, al. Armii Krajowej 13/15, 42-200 Częstochowa

autor

Bus B.

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, al. Armii Krajowej 13/15, 42-200 Częstochowa

Bibliografia

• [1] Agren M.S., Percutaneous absorption of zinc from zinc oxide applied topically to intact skin in man, [in:] Dermatologica, Vol. 180, 1990, p.36–39.
• [2] Aguirre J.D., Culotta V.C., Battles with iron: manganese in oxidative stress protection, [in:] J Biol Chem, Vol. 287, 17, 2012, p. 13541–13548.
• [3] Alexander T.H., Davidson T.M., Intranasal zinc and anosmia: the zinc induced anosmia syndrome, [in:] Laryngoscope, Vol. 116, 2006, p. 217-220.
• [4] Arner E.S., Holmgren A,. Physiological functions of thioredoxin and thioredoxin reductase, [in:] Eur J Biochem, Vol. 267, 2000, p. 6102–9.
• [5] Bartosz G., Druga twarz tlenu, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2013, str. 26-29, p. 189-198.
• [6] Beck M.A., Antioxidants and viral infections: host immune response and viral pathogenicity, [in:] J Am Coll Nutr, Vol. 20, 2001, p. 384-388.
• [7] Borawska M.H. et.al., The effects of diet on selenium concentration in serum in patients with cancer, [in:] Nutrion and Cancer, Vol. 61, 5, 2009, p. 629-633.
• [8] Brenneisen P., Steinbrenner H., Sies H., Selenium, oxidative stress, health aspects, [in:] Mol Aspects Med, Vol. 26, 2005, p. 256–67.
• [9] Brewer M.S., Natural antioxidants: sources, compounds, mechanisms of action and potential applications, [in:] Comprehensive Reviews In Food Science and Food Safety, Vol. 10, 2011, p. 221-247.
• [10] Broome C.S., and other, An increase in selenium intake improves immune function and poliovirus handling in adults with marginal selenium status, [in:] Am J Clin Nutr, Vol. 80, 2004, p. 154–62.
• [11] Brurok H., and other, Manganese dipyridoxyl diphosphate: MRI contrast agent with antioxidative and cardioprotective properties?, [in:] Biochem Biophys Res Commun., Vol. 254, 1999, p.768-772.
• [12] Chandra S.V., and other, An exploratory study of manganese exposure to welders, [in:] Clin Toxicol, Vol. 18, 4, 1981, p. 407-416.
• [13] Clark L.C., and other, Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. A randomized controlled trial. Nutritional prevention of cancer study group, [in:] JAMA, Vol. 276, 1996, p.1957-63.
• [14] Couper J., On the effects of black oxide of manganese when inhaled into the lungs, [in:] Br Ann Med Pharm Vital Stat Gen Sci, Vol. 1, 1837, p. 41-42.
• [15] Crossgrove J., Zheng W., Manganese toxicity upon overexposure, [in:] NMR Biomed., Vol. 17, 2004, p. 544–553.
• [16] Czajka A., Wolne rodniki tlenowe a mechanizmy obronne organizmu, [w:] Nowiny Lekarskie, t. 75, 6, 2006, p. 582-586.
• [17] Dhingra S., Bansal M.P., Attenuation of LDL receptor gene expression by selenium deficiency during hypercholesterolemia, [in:] Mol Cell Biochem, Vol. 282, 2006, p. 75–82.
• [18] Dymarska E., Grochowalska A., Krauss H., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy, [w:] Nowiny Lekarskie, t. 82, 3, 2013, p. 222-231.
• [19] Fraker P.J., Telford W.G., A reappraisal of the role of zinc in life and death decisions of cells, [in:] Proc Soc Exp Biol Med, Vol. 215, 1997, p. 229-236.
• [20] Friedman B.J., and other, Manganese balance and clinical observations in young men fed a manganese-deficient diet, [in:] J Nutr, Vol. 117, 1, 1987, p. 133–143.
• [21] Furman C., and other, Thioredoxin reductase is upregulated in atherosclerotic plaques: specific induction of the promoter in human macrophages by oxidized low-density lipoproteins, [in:] Free Radic Biol Med, Vol. 37, 2004, p. 71-85.
• [22] Galati G., Sabzevari O., Wilson J. X., Prooxidant activity and cellular effects of the phenoxyl radicals of dietary flavonoids and other polyphenolics, [in:] Toxicology, Vol. 177, 2002, p. 91-104.
• [23] Gapys B., Raszeja-Specht A., Bielarczyk H., Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu, [w:] Diagnostyka Laboratoryjna, Vol. 50, 1, 2014, p. 45-52.
• [24] Gawęcki J. (red.), Witaminy, Wyd. AR im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań, 2002, p. 7-12, p. 45-77.
• [25] Golde D.W., Vitamin C in cancer, [in:] Integr Cancer Ther, Vol. 2, 2003, p. 158-159.
• [26] Gryszczyńska B., Iskra M., Współdziałanie antyoksydantów egzogennych i endogennych w organizmie człowieka, [w:] Nowiny lekarskie, 2008, t. 77, 1, p. 50-55.
• [27] Guz J., Dziaman T., Szpila A., Czy witaminy antyoksydacyjne mają wpływ na proces karcynogenezy?, [w:] Postępy higieny medycyny doświadczalnej, Vol. 61, 2007, p. 185-198.
• [28] Halliwell B., Establishing the significance and optimal intake of dietary antioxidants, [in:] Nutr Rev, Vol. 57, 1999, p. 104–113.
• [29] Halliwell B., Vitamin C and genomic stability, [in:] Mutat. Res, Vol. 475 2001, p. 29–35.
• [30] Hernandez M.L., and other, Divalent metal ions as modulators of rat liver microsomal cholesterol esterase, [in:] Rev Esp Fisiol, Vol. 49, 2, 1993, p. 107–113.
• [31] Hoffman M., Charakterystyka przeciwutleniaczy i synergentów, [w:] Świderski F., Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, WNT, Warszawa, 2003.
• [32] Huttunen J.K., Selenium and cardiovascular diseases - an update, [in:] Biomed Environ Sci, Vol. 10, 1997, p. 220–6.
• [33] Igbal K. and other, Biological Significance of Ascorbic Acid (Vitamin C) in Human Health- A Reviev, [in:] Pakistan Journal of Nutrion, Vol. 1, 3, 2004, p. 5-13.
• [34] Inoue N., Makita Y., Neurological aspects in human exposures to manganese., [in:] Chang L.W., Toxicology of Metals, 1996, p. 415-421.
• [35] Jarosz M. i inni, Antyoksydanty w leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki, [w:] Gastroenterologia Polska, t. 17, 1, 2010, p. 41-46.
• [36] Keen C., Nutritional and toxicological aspects of manganese intakes: An overview, [in:] Mertz W., Abernathy C.O., Olin S.S., Risk assessment of essential elements, ILSI Press, 1994, p. 221-35.
• [37] Klotz L.O., and other, Role of copper, zinc, selenium, tellurium in the cellular defense against oxidative and nitrosative stress, [in:] J Nutr, Vol. 133, 2003, p. 1448-1451.
• [38] Knight J.A., Searles D.A., The effects of various antioxidants on lipid peroxidation in stored whole blood, [in:] Ann Clin Lab Sci, Vol. 24, 1994, p. 294–301.
• [39] Kośmider L. i inni, Wolne rodniki w dymie papierosowym - metody analizy i znaczenie biomedyczne, [w:] Medycyna Środowiskowa, t. 16, 3, 2013, p. 7-14.
• [40] Krinsky N.I., Johnson E.J., Carotenoid actions and their relation to health and disease, [in:] Mol. Aspects Med, Vol. 26, 2005, p. 459–516.
• [41] Krzysik M., Biernat J., Grajeta H., Wpływ wybranych składników odżywczych pożywienia na funkcjonowanie układu odpornościowego cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych na organizm człowieka, [w:] Adv Clin Exp Med., t. 16, 1, 2007, p. 123–133.
• [42] Kumirska L. i inni, Skrypt z Ochrony środowiska. Analiza żywności, Wyd. UG, Gdańsk, 2010, p. 44-57.
• [43] Laskowski W., Fitoestrogeny sojowe w profilaktyce chorób cywilizacyjnych [w:] Post Fitoter, t. 4, 2007, p. 207-211.
• [44] Lee I.M., Cook N.R., Gaziano J.M., Vitamin E in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer: the Women's Health Study: a randomized controlled trial, [in:] JAMA, Vol. 294, 2005, p. 56-65.
• [45] Leitzmann M.F., and other, Zinc supplement use and risk of prostate cancer, [in:] J Natl Cancer Inst, Vol. 95, 2003, p. 1004-1007.
• [46] Lin J., Cook N.R., Albert C. et al., Vitamins C and E and beta carotene supplementation and cancer risk: a randomized controlled trial, [in:] J Natl Cancer Inst, Vol. 101, 2009, p. 14–23.
• [47] MacFarquhar J.K., and other, Acute selenium toxicity associated with a dietary supplement, [in: Arch Intern Med, Vol. 170, 3, 2010, p. 256–261.
• [48] Maksymowicz T.M. i inni, Oksydanty/antyoksydanty w żywieniu chorych na nowotwory, [w:] Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, t. 44, 3, 2011, p. 442-445.
• [49] Maćkowiak H., Torliński L., Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patologii człowieka, [w:] Nowiny Lekarskie, t. 76, 4, 2007, p. 349-356.
• [50] Mennen L. et al., Risks and safety of polyphenol consumption, [in:] The American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 81, 2005, p. 326-329.
• [51] Nriagu J., Zinc toxicity in humans, [in:] Elsavier B.V., 2007, p. 5-7 (data dostępu: 21.11.2015).
• [52] Olanow C.W., Manganese-induced parkinsonism and Parkinson’s disease [in:] Ann NY Acad Sci, Vol. 1012, 2004, p. 209-23.
• [53] Padayatty S.J. et al., Intravenously administered vitamin C as cancer therapy: three cases, [in:] CMAJ, Vol. 174, 7, 2006, p. 937-942.
• [54] Palacios A., Piergiacomi V.A., Catala A., Inhibition of lipid peroxidation of microsomes and mitochondria by cytosolic proteins from rat liver: effect of vitamin A, [in:] Int. J. Vitam. Nutr. Res., vol. 69, 1999, p. 61-63.
• [55] Paszkiewicz M. i inni, Immunomodulacyjna rola polifenoli roślinnych, [w:] Postepy Hig Med Dosw, t. 66, 2012, p. 637-646 (data dostępu: 21.11.2015).
• [56] Percival M., Antioxidants, [in:] Clinical Nutrition Insights, Vol. 96, 1, 1996, p. 1-4.
• [57] Plum L.M., Rink L., Haase H., The essential toxin: impact of zinc on human health, [in:] Int J Environ Res Public Health, Vol. 7, 4, 2010, p. 1342- 1365, (data dostępu: 25.11.2015).
• [58] Powell S.R., The antioxidant properties of zinc, [in:] The journal of nutrition,Vol. 130, 5, p. 1447- 1454, (data dostępu: 24.11.2015).
• [59] Prasad A.S., Duration and severity of symptoms and levels of plasma interleukin-1 receptor antagonist, soluble tumor necrosis factor receptor,
• [60] Prescha A., Biernat J., Wpływ fitoestrogenów pokarmowych na organizm człowieka, [w:] Bromatol. Chem. Toksykol., t. 41, 4, 2008, p. 947-948.
• [61] Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M., Funkcje biologiczne wybranych pierwiastków. III. Cynk – składnik i aktywator enzymów, [w:] Pol Merk Lek, t. 27, 2009, p. 419-422.
• [62] Rutkowski M., Grzegorczyk K., Vitamins with antioxidant action: a general characterization. Part III: Vitamin C, [in:] Farm Pol, Vol. 55, 1999, p. 74–9.
• [63] Rutkowski M., Grzegorczyk K., Adverse effects of antioxidative vitamins, [in:] Versita. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, Vol. 25, 2, 2012, p. 105-121.
• [64] Sandstead H.H., Understanding zinc: recent observations and interpretations, [in:] J Lab Clin Med, Vol. 124, 1994, p. 322-327.
• [65] See K.A., and other, Accidental death from acute selenium poisoning, [in:] Med J Aust, Vol. 185, 2006, p. 388–9.
• [66] Singh M., Das R.R., Zinc for the common cold, [in:] Cochrane Database Syst Rev, Vol. 2, 2011, p. 1364.
• [67] Stranges S., and other, Effects of selenium supplementation on cardiovascular disease incidence and mortality: secondary analyses in a randomized clinical trial, [in:] Am J Epidemiol, Vol. 163, 2006, p. 694–699.
• [68] Szymańska-Pasternak J., Janicka A., Bober J., Witamina C jako oręż w walce z rakiem, [w:] Onkologia w Praktyce Klinicznej, t. 7, 1, 2011, p. 9-23.
• [69] Takeda A., Manganese action in brain function, [in:] Brain Res Rev, Vol. 41, 2003, p. 79–87.
• [70] Tarng D.C., Liu T.Y., Huang T.P., Protective effect of vitamin C on 8hydroxy-2’-deoxyguanosine level in peripheral blood lymphocytes of chronic hemodialysis patients, [in:] Kidney Int, Vol. 66, 2004, p. 820–831.
• [71] Turner R.B., Cetnarowski W.E., Effect of treatment with zinc gluconate or zinc acetate on experimental and natural colds, [in:] Clin Infect Dis, Vol. 31, 2000, p. 1202-1208.
• [72] Walter U., and other, Brain parenchyma sonography discriminates Parkinson’s disease and atypical parkinsonian syndromes [in:] Neurology, Vol. 60,1, 2003, p. 74–77.
• [73] Waters D.J. et al., Making sense of sex ans supplements:differences in the anticarcinogenic effects of selenium in men and women, [in:] Mutation Res, Vol. 551, 2004, p. 91-107.
• [74] Watjen W., and other, Induction of apoptosis in mammalian cells by cadmium and zinc, [in:] Environ Health Perspect, Vol. 110, 2002, p. 865–867.
• [75] World C.J., Yamawaki H., Berk B.C., Thioredoxin in the cardiovascular system, [in:] J Mol Med, Vol. 84, 2006, p. 997–1003.
• [76] Yamashita N., and other, Heat shock-induced manganese superoxide dismutase enhances the tolerance of cardiac myocytes to hypoxiareoxygenation injury, [in:] J Mol Cell Cardiol, Vol. 29, 1997, p. 1805–1813.
• [77] Zhang H., and other, Endothelial-specific expression of mitochondrial thioredoxin improves endothelial cell function and reduces atherosclerotic lesions, [in:] Am J Pathol, Vol. 170, 2007, p.1108–1120, (data dostępu: 25.11.2015).
• [78] Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Kuras M., Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, [w:] Farmakoterapia, t. 23, 11, 2013, p. 1-4, (data dostępu: 28.11.2015).