Znaki fabryczne na kaflach piecowych z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu

• Autorzy: Fonferek Joanna

Warianty tytułu

EN

Manufactures’ stamps on tiles from Museum of Archaeology and History in Elbląg

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Znaki fabryczne na kafl ach zaczęły pojawiać się w XIX w., kiedy powstawały fabryki kafl i piecowych. Zazwyczaj było na nich umieszczane nazwisko fabrykanta lub nazwa miejscowości, a także numer serii lub wzoru. Odciskano je najczęściej na ściankach komór grzewczych lub tylnych powierzchniach kafl i wypełniających, rzadziej na odwrotnych stronach kafl i fryzowych lub gzymsowych. Przez kilkadziesiąt lat powojennej działalności Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu wzbogaciło się o liczne obiekty, m.in. kafl e piecowe. Część z nich pochodzi z badań archeologicznych, prowadzonych od lat 80. ubiegłego wieku, inne natomiast znajdują się w kolekcji ceramiki lub są wmontowane w piece, prezentowane na wystawach. Prace remontowe, konserwacja oraz przenoszenie pieców umożliwiły zidentyfi kowanie nazw wytwórni, w których one powstały. Analizując kafle, znajdujące się w zbiorach Muzeum, udało się znaleźć kilka, które mają znaki wytwórni. Część z nich pochodzi z popularnych na tym terenie kaflarni i jest bardzo dobrze rozpoznawalna, jak np. znak fabryczny Fabryki Pieców Kafl owych Hermanna Monatha oraz Stegmann & Co Ofenfabrik w Elblągu, stempel Królewskiego Warsztatu Majoliki i Terakoty w Kadynach, z wytwórni Hermanna Schmidta w Velten koło Berlina, E. Schöffela w Berlinie, a także wytwórni pieców Teicherta w Miśni.

EN

Using trademarks on tiles began in 19th century when tiles factories were created. Usually the name of the manufacturer, the place, the number of a set or model were put on a tile. Stamps were often punched out on partitions of heating parts or back surfaces of filling tiles, more rarely on back parts of border and cornice tiles. Archaeological and Historical Museum in Elbląg has enriched itself with many objects (i.e. tiles) during several dozen years of its after war activity. The objects come from excavations, others are part of the ceramic collection or are installed in stoves, presented on exhibitions. Repair works, conservation and moving the stoves gave us many opportunities to identify names of tiles’ manufactures or factories. During the analysis of tiles in the museum’s collection, I was able to find that have got stamps of manufactures. Several of them come from very popular tiles’ factories and it is easy to identify them: stamps from H. Monath and Stegmann in Elbląg, Royal Workshop of Majolica and Terracotta in Kadyny, H. Schmidt in Velten (Berlin), E. Schöffel in Berlin and Teichert in Meissen.

Słowa kluczowe

PL

ceramika; kafle piecowe; stempel; znak fabryczny; wytwórnia; piec kaflowy; Elbląg; Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu

EN

Ceramics; tiles; stamps; manufacturer’s stamp; manufacture; stove; Elbląg; Museum of Archaeology and History in Elbląg

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
• Czasopismo: Szkło i Ceramika
• Rocznik: 2019
• Tom: R. 70, nr 4
• Strony: 18--22
• Opis fizyczny: Bibliogr, 14 poz., fot,

Twórcy

autor

Fonferek Joanna

• Muzeum Archeologiczno-Historyczne W Elblągu

Bibliografia

• [1] Dąbrowska M., Kafl e i piece kafl owe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław 1987
• [2] Fonferek J., Niemcewicz-Ledwoń B., Piece kafl owe w zbiorach Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu [w:] Piece kafl owe w zbiorach muzealnych w Polsce, red. M. Dąbrowska, J. Semków, W. Wojnowska, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Frombork 2010, s. 42–50
• [3] Jencio F., Elbinger Zimmerofen-Industrie einst und jetzt, „Die Kunst-Keramik”, 1925, Heft
• [4] Jencio F., Elbinger Zimmerofen-Industrie, „Die Kachel- und Töpferkunst”, Monatshefte für keramische Kunst, 1924, Heft 3, s. 168–172
• [5] Milewska D., Powstanie i działalność muzeum w Elblągu w latach 1954–1964, Rocznik Elbląski, t. 3, s. 317–323
• [6] Pospieszna B., Tropami znaków na kaflach [w:] Kwartalnik Ciepło, nr 1 (28) 2005, s. 35–38
• [7] Pospieszna B., Kafle i piece kaflowe w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku, Malbork 2013
• [8] http://www.berliner-zeitung.de/archiv/160-jahre--veltak--im-keramikmuseumausstellung-
• zeigt-alles-ueber-die-ofenfabrik,10810590,9721120.html [dostęp: 01.07.2019]
• [9] https://archive.org/details/AdressbuchDerKeramischenIndustrie/page/n9 [dostęp: 01.07.2019]
• [10] http://www.zdunskieopowiesci.pl/sygnatury-kafl arskie-z-velten/ [dostęp: 01.07.2019]
• [11] http://www.zdunskieopowiesci.pl/o-ceramicznych-cudach-z-fabryki-richardablumenfelda-z-velten/ [dostęp: 01.07.2019]
• [12] https://staremiastoelblag-mah.blogspot.com/2017/02/znaki-wytworni-nakaflach.html [dostęp: 01.07.2019]
• [13] https://archive.org/stream/AdressbuchDerKeramischenIndustrie/Adressbuch_der_keramischen_industrie_djvu.txt [dostęp: 01.07.2019]
• [14] Karta zabytku, zbiory Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).