Space structure and open space recreation in time dimensions

• Autorzy: Szilágyi K. , Zelenák F. , Fekete O.

Warianty tytułu

PL

Struktura przestrzenna i otwarte obszary rekreacji w wymiarach czasowych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The public demand for urban parks, citizens’ use and habits are different in every age and region. But do public parks have some eternal, unchanging values in a field of social welfare? Can we regard the idea as a value, which brought to life the 18th century public park movement in today’s rushing, tinsel and digital world? Can we find any general aspect in park use forms, which is true, even to the casual visitor or a tourist in a historical garden or a daily guest in an average city park. The Budapest Városliget is one of the world’s first urban park, in some ways perhaps the first. The site was used for urban recreation from mid-18th century, and then the city of Pest decided to develop a public park to increase the livability of the city. The plan was drawn up by Heinrich Nebbien between 1813-1816. Although Nebbien’s plan realized partly due to the lack of resources, in the capital’s life the Városliget have been acting - with changing functions and space structure- as a vital part of the open space recreation for 200 years. This article focuses on the role of urban public parks, and analyses the relationship between changing space structure and use on the example of Városliget. The Városliget analysis is based on the structural and park user surveys, which were made during the last three decades. The history of the urban park clearly illustrates that cramming new functions beyond the historical outdoor recreational activities has not increased the value of the park, but significantly deteriorate what is value and what makes the park loveable. It is almost understandable that the park is not on the international tourism program, it does not appear on the map of the capital’s iconic creations, institutions. But it could be there. Everything predestines for it: two centuries of history, the idea of its birth and creation, its location in the city structure, its current old and valuable trees. The Városliget is a value in itself, without stuffing and subsuming with new institutional functions.

PL

Wymagania publiczne stawiane parkom miejskim, sposoby użytkowania i przyzwyczajenia mieszkańców miast różnią się, w zależności od wieku i regionu. Ale czy parki publiczne mają jakieś odwieczne, niezmienne wartości w dziedzinie uzdrawiania społeczeństwa? Czy w dzisiejszym pędzie, blichtrze i cyfrowym świecie, ideę, która powołała do życia XVIII wieczny ruch parków publicznych, możemy postrzegać, jako wartość? Czy możemy odnaleźć uniwersalny aspekt w sposobie użytkowania parków, który będzie sprawdzał się, nawet w przypadku zwyczajnych użytkowników, turystów zwiedzających ogrody historyczne czy też osób codziennie odwiedzających zwyczajne parki? Budapeszt Városliget jest jednym z pierwszych światowych parków miejskich, w niektórych aspektach prawdopodobnie najwcześniejszym. Miejsce to było użytkowane, jako teren do rekreacji od połowy XVIII w., wtedy miasto Peszt zadecydowało o rozwoju parku publicznego, aby poprawić jakość życia w mieście. Park został zaprojektowany przez Heinricha Nebbiena w latach 1813-1816. Pomimo, że plan Nebbiena został zrealizowany częściowo, ze względu na brak środków, to Városliget zaczął funkcjonować w życiu stolicy, przyczyniając się do zmiany funkcji i struktury przestrzennej, jako istotna część otwartej przestrzeni do rekreacji, użytkowanej przez kolejne 200 lat. Artykuł dotyczy roli miejskich parków publicznych i analizy relacji pomiędzy zmieniającą się strukturą przestrzenną i sposobem użytkowania, na przykładzie parku Városliget. Analizy parku opierały się na badaniach struktury i użytkowników parku i zostały wykonane w ciągu ostatnich trzech dekad. Historia parku miejskiego czytelnie obrazuje, że wprowadzanie nowych funkcji, poza funkcją historyczną, jaką był otwarty teren rekreacji, nie zwiększyło wartości parku, ale przyczyniło się do znaczącej degradacji wartości i czynników, dzięki którym park cieszył się sympatią użytkowników. Częściowo zrozumiałe jest, że park nie jest objęty międzynarodowym programem turystycznym i nie figuruje na mapie kulturowych dzieł i instytucji stolicy. Ale może się tam znaleźć. Wszystko na to wskazuje: trwająca dwa wieki historia parku, idea jego powstania i kreacji, lokalizacja w strukturze miasta, zabytkowy i warto- ściowy drzewostan. Városliget jest wartością samą w sobie, bez tworzenia i podporządkowywania się nowym instytucjom i funkcjom. does not refer in this case to spatial chaos which can be a result of implementation of Local Spatial Management Plan.

Słowa kluczowe

EN

Városliget; Budapest; public park; historical urban park

PL

Budapeszt; historyczny park miejski; park publiczny; Városliget

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 44
• Strony: 277--282
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys.

Twórcy

autor

Szilágyi K.

• Corvinus University of Budapest, Department of Garden and Open Space Design, Faculty of Landscape Architecture

autor

Zelenák F.

• Corvinus University of Budapest, Department of Garden and Open Space Design, Faculty of Landscape Architecture

autor

Fekete O.

• Corvinus University of Budapest, Department of Garden and Open Space Design, Faculty of Landscape Architecture

Bibliografia

• 1. Csepely-Knorr, L., Early modern landscape architecture - The evolution of public park theory until the end of the 1930s, Corvinus University of Budapest, Doctoral dissertation, Budapest 2011.
• 2. Eplényi, A., „CV”: Change of Identity in the history of an urban square. In: 4D Tépítészeti és Kertművészeti Folyóirat. 2007, 5: 56-63.
• 3. Jámbor I., The City Park of Nebbien, The public garden of Pest is 200 years old, Transylvania Nostra, 2015/1. 48-54.
• 4. Nebbien, H., Ungarns Folksgarten der Königlichen FreyStadt Pesth (1816) Herausgegeben und bearbetet von Dorothee Nehring; Veröffentlichungen des Finnisch-Ungarischen Seminars an der Universität München, München, 1981. S.XV. § 5.
• 5. Fekete O., Reith A., Park usage past and present of the Városliget, Landscape Architecture Faculty of Corvinus University of Budapest, Budapest 2012.
• 6. Szilágyi K., Zelenák F., Kanczlerné Veréb M., Gerzson L., Balogh P.I., Czeglédi Cs., Limits of ecological load in public parks - on the example of Városliget, Applied Ecology and Environmental Research (ISSN: 1589 - 1623) (eISSN: 1785-0037) 13: (2) 2014, 427-448.
• 7. Szilágyi K., Veréb M., A Városliget 200 éve - Térszerkezeti és parkhasználati változások egy városi park életében, 4D Budapest, 2014. 33. sz. 20-45.
• 8. Zelenák, F., Balogh, P. I., The layers of park use. Visitor surveys of the Városliget in Budapest since the 90`s. Landscapes in Flux, ECLAS Conference Tartu, Book of proceedings. 2015, 464-469. ISBN: 978-9949-536-97-9.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).