Krajobrazowe skutki wzrostu powierzchni leśnych na Wyżynie Częstochowskiej

• Autorzy: Nita J. , Myga-Piątek U.

Warianty tytułu

EN

Landscape consequences the growth of forests of the Czestochowa Upland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszego opracowania jest prześledzenie zmian zasięgu lasów na obszarze Wyżyn Częstochowskiej przeprowadzona na podstawie analiz kartograficznych z użyciem technik komputerowych. Do badań wybrano obszar Wyżyny Częstochowskiej cechujący się unikatowym w skali Polski krajobrazem kulturowym. Wybór regionu wynikał m.in. z faktu dobrego zobrazowania kartograficznego regionu oraz udokumentowania zmienności zasięgu lasów w czasach historycznych. Analizę prowadzono w zależności od przebiegu procesów osadniczych, gospodarczych, politycznych, a także współczesnej polityki ochrony przyrody. Dodatkowym motywem wyboru Wyżyny Częstochowskiej do badań był fakt, iż na tym obszarze lasy są obecnie uważane (w środowisku przyrodników i konserwatorów zabytków), za kontrowersyjny składnik krajobrazu. Nadmierny i niekontrolowany wzrost zalesienia zagraża bowiem istnieniu specyficznych gatunków flory i fauny a ponadto ogranicza możliwość podziwiania unikatowych obiektów przyrodniczych - ostańce skalne i historycznych – zamki i warownie jurajskie. Zatracanie tych regionalnych cech i zubożenie fizjonomii regionu ma dalsze negatywne konsekwencje m. in. dla ochrony krajobrazu, turystyki i krajoznawstwa.

EN

The aim of this paper is to track back the changes in the forest range within the Częstochowa Upland, basing on the cartographic analyses using computer-aided technologies. The research covered the area of the Częstochowa Upland with cultural landscape which is unique in Poland. Among other factors, the choice of the region resulted from the fact that the region is well documented cartographically and the changes in forest ranges throughout the history are well recorded. The analysis was carried out in relation to the course of settlement, economic, and political processes, and also with regards to the contemporary policy of nature protection. Another argument for the choice of the Częstochowa Upland for the research was the fact that the forests in that area are considered (among environmentalists and historic buildings conservation officers) as a controversial component of the landscape. Excessive and uncontrolled increase in afforestation is a threat to existence of peculiar species of fauna and flora, and also makes it harder to admire the unique natural and historical-cultural components. These regional features vanish and the physiognomy of the region becomes poorer, which has negative consequences, e.g. for landscape protection, tourism and sightseeing.

Słowa kluczowe

PL

źródła kartograficzne; lasy; krajobraz kulturowy; GIS historyczny; Wyżyna Częstochowska

EN

cartographic resource; forests; cultural landscape; hGIS; Częstochowa Upland

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 16
• Strony: 191--207
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., ryc., tab., map.

Twórcy

autor

Nita J.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

autor

Myga-Piątek U.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

Bibliografia

• Filibrandt-Czaja A., 2009: Studia nad historią szaty roślinnej krajobrazu Borów Tucholskich. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń: 1-131.
• Ihse, M., 1995: Swedish agricultural landscapes – patterns and changes during the last 50 years, studied by aerial photos. Landscape and Urban Planning 31: 21-37.
• Lachota A., 2009: Zmiany krajobrazu wiejskiego w Sudetach w okresie powojennym. Polskie Krajobrazy wiejskie dawne i współczesne. Prace Komsji Krajobrazu Kulturowego PTG 12, Sosnowiec: 130-139.
• Koch N.E., Skovsgaard J.P., 1999: Sustainable management of planted forests: some comparisons between central Europe and the United States. New Forest, 17: 11-22.
• Orczewska A., 2009: Wykorzystanie historycznych źródeł kartograficznych we współczesnych badaniach z zakresu ekologii lasu. Problemy ekologii krajobrazu 23: 155-160.
• Orczewska A., 2010: Odtwarzanie się roślinności runa we wtórnych lasach olszowych powstałych na gruntach porolnych w południowo-zachodniej Polsce. Acta Bot. Silesiaca 5: 5-26.
• Peterken G.P., 1974: A method for assessing woodland flora for conservation using indicator species. Biol. Conserv. 6(4): 239-245.
• Plit J., 2009: Przestrzenne zmiany użytkowania gruntów na Ziemi Sławieńskiej w ciągu ostatnich 400 lat. [w:] (red.) Rączkowski W., Sroka J. Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. T. IX. Krajobrazy okolic Sławna. Sławno: 93-112.
• Plit J., 2010: Przestrzenne zmiany zasięgu lasów i gospodarowania w lasach gminy Polanów w ciągu ostatnich 400 lat. [w:] (red.) Rączkowski W., Sroka J. Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. T. X. Miasto i gmina Polanów. Sławno-Polanów: 269-288.
• Wojterska M., Ratyńska H., Rączkowski W., 2007a: Współczesna struktura krajobrazu roślinnego średniowiecznych założeń osadniczych w zachodniej Polsce [w:] Sztuka kształtowania krajobrazu: materiały z międzyuczelnianej konferencji "Architektura krajobrazu kulturowego", (red.) Dreszer W. Akademia Sztuk Pięknych. Katedra Bioniki. Pracownia Fizjotektoniki, Poznań, s. 38-43.
• Wojterska M, Ratyńska H, Rączkowski W., 2007b: Vegetation of rural settlements in Western Poland versus their spatial structure and history. [in:] Cultural Landscapes – Changing Landscapes. The International Association for Vegetation Science: 50th Annual Symposium University of Swansea, 23-27.07.2007: 46-47.