Originality versus plagiarism and similarity in architecture: copyright aspects of architectural design

• Autorzy: Wojtkun Grzegorz

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2022.52.B-06

Warianty tytułu

PL

Oryginalność a plagiat i podobieństwo w architekturze – prawnoautorskie aspekty twórczości architektonicznej

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Intellectual property protection via copyright in architecture has been a matter of much controversy. This stemmed from the complex nature of the architectural creative process and its often long duration. Here, there were accusations of the means and scope of copyright protection of architectural designs being insufficiently precise, especially with respect to the inalienability of the author–work link and the lack of economic balance between the designer and the client. The subject of the unintentional infringement on another’s intellectual property in architecture in the context of plagiarism itself.

PL

Kwestia prawnoautorskiej ochrony własności intelektualnej w architekturze wzbudzała dotychczas wiele kontrowersji. Wynikało to ze złożonej natury architektonicznego procesu twórczego i nierzadko długiego czasu jego trwania. Podnoszono przy tym zarzut niedostatecznego dookreślenia sposobów i zakresu ochrony prawnoautorskiej twórczości architektonicznej, a w szczególności w odniesieniu do nienaruszalności więzi twórcy z utworem oraz braku równowagi ekonomicznej między twórcą a zamawiającym. Jednocześnie poruszono zagadnienie nieumyślnego przywłaszczenia cudzej własności intelektualnej w architekturze w kontekście plagiatu jako takiego.

Słowa kluczowe

EN

design proposal; architectural plagiarism; copyright protection of architectural designs; creative idea

PL

koncepcja projektowa; plagiat architektoniczny; prawnoautorska ochrona twórczości architektonicznej; zamysł twórczy

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 52
• Strony: 117--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Wojtkun Grzegorz

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Poland. Wydział Architektury. Katedra Mieszkalnictwa i Podstaw Techniczno-Ekologicznych Architektury

• https://orcid.org/0000-0002-8017-6238

Bibliografia

• [1] Basista A. Betonowe dziedzictwo. Architektura w Polsce czasów komunizmu, 1st ed.; Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa-Kraków, Polska, 2001.
• [2] Cięgotura J., Koczorowski P., Musiał B., Podszywałow A., Tomtas-Anders A., Walas U., Podręcznik zarządzania własnością intelektualną, 1 st ed.; Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Departament Gospodarki: Poznań, Polska, 2009.
• [3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych zastosowań utworów osieroconych, https://legislation.gov.uk/eudr/2012/28/introduction (accessed: 22.09.2022).
• [4] Kleyff Z. Studium wstępne koordynacji modularnej, 1st ed.; Instytut Organizacji, Zarządzania i Ekonomiki Przemysłu Budowlanego: Warszawa, Polska, 1978.
• [5] Kodeks etyki zawodowej architektów; Załącznik do Uchwały 01 III Sprawozdawczego Krajowego Zjazdu Izby Architektów podjętej w dniu 18 czerwca 2005 r.
• [6] Korzeniewski W., Podstawy programowania i projektowania zespołów wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej, 1 st ed.; Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa: Warszawa, Polska, 1988.
• [7] Miller J., Design XX wieku. Artyści, projekty, dzieła, 1st ed.; Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o.: Warszawa, Polska, 2014.
• [8] Nowak M., Co może być uznane za utwór w świetle ustawy o prawie autorskim? https://www.skarbiec.biz/prawo/prawnik-radzi/utwor-w-swietle-ustawy-o-prawie-autorskim.htm (accessed: 26.08.2022).
• [9] Perepeczo M., Dokumentowanie dziedzictwa architektonicznego przez SARP i jego związek z ochroną praw autorskich, Stowarzyszenie Architektów Polskich, Warszawa, p. 286, file:///C:/Users/drossel/Downloads/5_Perepeczo-1.pdf (accessed: 29.08.2022).
• [10] Piliszek E. (ed.). Systemy budownictwa mieszkaniowego i ogólnego, 2nd ed.; Arkady: Warszawa, Polska, 1974.
• [11] Rasmussen S.E. Odczuwanie architektury, 1st ed.; Wydawnictwo Murator: Warszawa, Polska, 1999.
• [12] Sobol E. (red.), Mały słownik języka polskiego, Wydanie nowe; Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa, Polska, 2000.
• [13] Stanisławska-Kloc S., Plagiat i autoplagiat, Infos, Biuro Analiz Sejmowych, nr 16(108), 27 July 2011, orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/809AA726A2EBA65BC12578DA00426605/$file/Infos_108.pdf (accessed: 16.09.2022).
• [14] Stanisławska-Kloc S., Plagiat naukowy – naruszenie prawa do autorstwa utworu, Przegląd Prawa Konstytucyjnego, Nr 3(55)/2020.
• [15] Stiasny G., Idee, inspiracje, plagiaty, Architektura-Murator, 10 (169) October 2008.
• [16] Szymski A. M., Architektura i architekci Szczecina (1945-1995). Architektura Szczecina na tle osiągnięć polskiej architektury współczesnej, Prace naukowe Politechniki Szczecińskiej nr 560, Instytut Architektury i Planowania przestrzennego nr 41, 1st ed.; Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej: Szczecin, Polska, 2001.
• [17] Ustawa z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r., Nr 24, item 83 as amended).
• [18] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 1993 r., Nr 47, item 211 as amended).
• [19] Wojtkun G., Chlubne i niechlubne postawy i wydarzenia w dziejach Ruchu Nowoczesnego w architekturze, Przestrzeń i Forma, Szczecin, Szczecińska Fundacja Edukacji i Rozwoju Addytywnego „SFERA”, 20/2013.
• [20] Wróbel M., Utwór współautorski a utwór zbiorowy – moment wygaśnięcia autorskich praw majątkowych, Pismo adwokatury polskiej Palestra, 5/2017, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/5-2017/artykul/utwor-wspolautorski-a-utwor-zbiorowy-moment-wygasniecia-autorskich-praw-majatkowych (accessed: 06.09.2022).
• [21] Wyrok z dnia 25 stycznia 2006 r., I CK 281/05, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia1/i%20ck%20281-05-1.pdf (accesed: 26.08.2022).
• [22] Zespół e-prawnik.pl, Naśladowanie gotowego produktu, stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji, https://eprawnik.pl/porady-prawne/nasladowanie-gotowego-produktu-stanowiace-czyn-nieuczciwejkonkurencji.html (accessed: 20.08.2022).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).