Protection of historical greenery in Wrocław. Investment and renovation works in Szczytnicki Park in the years 2000–2018

• Autorzy: Rozalski Szymon

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220111

Warianty tytułu

PL

Ochrona zabytkowych założeń zieleni we Wrocławiu. Prace inwestycyjno-remontowe w parku Szczytnickim w okresie 2000–2018

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Szczytnicki Park is the oldest and the largest public park in Wrocław. The assumption with an area of over 100 ha is characterized by a multipart, diverse composition resulting from a multi-phase transformation process, which lasted over 200 years. The subject of this paper is protection of historical greenery on the example of investment and renovation works implemented in Szczytnicki Park in 2000–2018. The author assumed a hypothesis that the activities of this period were mainly of conservation and intervention nature. For its verification, the author made an inventory of 45 representative works based on field, bibliographical, and iconographic analyses, but primarily on source materials collected by the Management of the Municipal Greenspace Authority in Wrocław. These works are described from the perspective of a researcher-practitioner who has been a project manager at the Management of the Municipal Greenspace Authority for many years. On the one hand, the paper synthesizes data presented in studies regarding the park, on the other hand, it broadens the knowledge on the newest implementations that have not been presented in literature so far.

PL

Park Szczytnicki jest najstarszym i największym parkiem publicznym we Wrocławiu. Założenie o powierzchni ponad 100 ha charakteryzuje się wieloczęściową, zróżnicowaną kompozycją wynikającą z wielofazowego, trwającego ponad 200 lat procesu przemian. Tematem artykułu jest ochrona zabytkowych założeń zieleni na przykładzie prac inwestycyjno-remontowych zrealizowanych w parku Szczytnickim w latach 2000–2018. Autor przyjął hipotezę, że działania z tego okresu miały charakter głównie konserwatorsko-interwencyjny. W celu jej weryfikacji przeprowadził inwentaryzację 45 reprezentatywnych prac, bazując w swoich studiach na analizach terenowych, bibliograficznych, ikonograficznych, przede wszystkim jednak sięgając do materiałów źródłowych zgromadzonych w Zarządzie Zieleni Miejskiej we Wrocławiu. Prace te zostały opisane z perspektywy badacza-praktyka, który od wielu lat jest kierownikiem projektu w Zarządzie Zieleni Miejskiej. Artykuł z jednej strony syntezuje dane przedstawione w opracowaniach na temat parku, z drugiej poszerza wiedzę na temat najnowszych realizacji dotychczas nieprzedstawianych w literaturze przedmiotu.

Słowa kluczowe

EN

Wrocław; Szczytnicki Park; Centennial Hall; UNESCO; historic greenery

PL

Wrocław; park Szczytnicki; Hala Stulecia; UNESCO; zabytkowe założenia zieleni

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 1 (69)
• Strony: 129--139
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Rozalski Szymon

• Municipal Greenery Board, Wrocław, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5593-7835

Bibliografia

• [1] Bińkowska I., Szopińska E., Park Szczytnicki, [in:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 275–324.
• [2] Rozalski S., Szempliński M., Rewaloryzacja części Parku Szczytnickiego, “Zieleń Miejska” 2020, nr 9(157), 42–45.
• [3] Park Szczytnicki z Ogrodem Japońskim, [in:] L. Chudzyński, R. Wieczorek (red.), Parki i ogrody Wrocławia, Stowarzyszenie Ogrody Dolnośląskie, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2009, 80–101.
• [4] Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G., Ocena retencji glebowej miejskich terenów zieleni w warunkach niedoboru opadów na przykładzie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu, “Inżynieria Ekologiczna” 2017, Vol. 18, Iss. 5, 103–109, doi: 10.12912/23920629/76774.
• [5] Uchwała Rady Miejskiej Wrocławia Nr L/1738/02 z dnia 4 lipca 2002 w sprawie Strategii Wrocławia w zakresie rekreacji 2002, https://baw.um.wroc.pl/UrzadMiastaWroclawia/document/61702/Uchwa%C5%82a-L-1738-02 [accessed: 20.01.2022].
• [6] Sprawozdania Prezydenta Wrocławia za rok 2017, https://bip.um.wroc.pl/artykul/154/2879/sprawozdania-prezydenta-i-umw-z-realizacji-zadan [accessed: 20.01.2022].
• [7] Archival materials of the Management of the Municipal Greenspace Authority in Wrocław.
• [8] Rozalski S., Wrocławskie założenia zieleni w latach 2000–2010, PhD thesis, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2021.
• [9] Bińkowska I., Grajewski G., Ilkosz J., Studium historyczno-urbanistyczne parku Szczytnickiego i terenów wystawowych we Wrocławiu, UM Wrocław, Wrocław 1995 [manuscript in: Zarząd Zieleni Miejskiej, Wrocław].
• [10] Ilkosz J., Studium historyczno-konserwatorskie dawnego Ogrodu Wilhelma i ogrodów historycznych na Wystawie Stulecia w 1913 r. we Wrocławiu, ZZM Wrocław, Wrocław 2017 [manuscript in: Zarząd Zieleni Miejskiej, Wrocław].
• [11] Bińkowska I., Natura i miasto – publiczna zieleń miejska we Wrocławiu od schyłku XVIII do początku XX wieku, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2006.
• [12] Kowalczyk T., Pływaczyk L., Gospodarka wodna na terenie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ZZM Wrocław, Wrocław 2008 [manuscript in: Zarząd Zieleni Miejskiej, Wrocław].
• [13] Szymańska E., Wpływ powodzi w lipcu 1997 roku na szatę roślinną Parku Szczytnickiego, [in:] F. Gospodarczyk, J. Weber, M. Siewniak (red.), Kształtowanie, pielęgnacja i ochrona zieleni miejskiej, Konferencja naukowa VIII Targi Zieleni Miejskiej i Ogrodnictwa Taragra ‘99, Komitet Badań Naukowych, Urząd Miejski Wrocławia, Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wrocław 1999, 53–60.
• [14] Wojtoń A., Ogród Japoński, [in:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 297–298.
• [15] Drapella-Hermansdorfer A., Brodzka M., Dworniczak Ł., Strategia Rewaloryzacji Parku Szczytnickiego we Wrocławiu. Etap II – Program funkcjonalno-przestrzenny zagospodarowania Parku Szczytnickiego dla wybranego wariantu, ZZM Wrocław, Wrocław 2008 [manuscript in: Zarząd Zieleni Miejskiej, Wrocław].
• [16] Drapella-Hermansdorfer A., Ogielski P., Szopińska E., Brodzka M., Dworniczak Ł., Ocena wpływu planowanych przedsięwzięć strategicznych na terenach Parku Szczytnickiego w rejonie Hali Ludowej – Hali Stulecia. Propozycje koordynacji i charakteru działań towarzyszących, [in:] M. Zalewska (red.), Od projektu do nowego podmiotu naukowo-badawczego, Oficyna Wydawniczo-Reklamowa Hanna Wolska, Wrocław 2007, 3–108.
• [17] Wrocławskie Zielone Wyspy. Projekt zarządzania zasobami środowiska miejskiego, A. Drapella-Hermansdorfer (red.), Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2003.
• [18] Reda P., Szopińska E., Katalog cennych obiektów przyrodniczych Zielonych Wysp, [in:] A. Drapella-Hermansdorfer (red.), Wrocławskie Zielone Wyspy – projekt zarządzania zasobami środowiska miejskiego, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław, 253–274.
• [19] Ogród Japoński we Wrocławiu, L. Chudzyński, M. Łanowiecki (red.), Stowarzyszenie Ogrody Dolnośląskie, Wrocław 2005.
• [20] Zakrzewski J., Modrzewiowy kościółek w Parku Szczytnickim we Wrocławiu, Zarząd Terenów Zielonych Miasta Wrocławia, PTTK Wrocław-Fabryczna, Wrocław 1979.
• [21] Matkowska A., Wieteska M., Polująca Diana. Historia rekonstrukcji pomnika, Społeczny Komitet Rekonstrukcji Pomnika Polującej Diany, Wrocław 2015.
• [22] Pierścionek B., Wpływ zmian infrastruktury miejskiej na charakter założeń parkowych na przykładzie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu, “Czasopismo Techniczne. Architektura” 2015, R. 112, z. 5-A, 173–187.
• [23] Uchwała Rady Miejskiej Wrocławia Nr XV/488/99 z dnia 9 grudnia 1999 w sprawie utworzenia jednostki budżetowej o nazwie Zarząd Zieleni Miejskiej, https://baw.um.wroc.pl/UrzadMiastaWroclawia/document/31401/Uchwa%C5%82a-XV_488_99 [accessed: 20.01.2022].
• [24] Koniecka J., Rozalski S., Kształtowanie terenów zieleni miasta Wrocławia na przestrzeni 10 lat działalności Zarządu Zieleni Miejskiej, “Architektura Krajobrazu” 2010, nr 3, 42–49.
• [25] Rasmus-Zgorzelska A., Rekonstrukcja barokowych ogrodów we Wrocławiu, “Architektura Murator” 2010, nr 06(189), 42–49.
• [26] Drożdż I., Kształtowanie systemu zieleni Wrocławia. Lata 1945–1989, [in:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 65–68.
• [27] Uchwała Rady Miejskiej Wrocławia Nr LII/813/98 z dnia 5 czerwca 1998 w sprawie przyjęcia Zasad polityki ekologicznej Wrocławia, https://baw.um.wroc.pl/UrzadMiastaWroclawia/document/26628/Uchwa%C5%82a-LII_813_98 [accessed: 20.01.2022].
• [28] Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji 20 października 2000 r., Dz.U. 2006, Nr 14, poz. 98, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20060140098/O/D20060098.pdf [accessed: 20.01.2022].
• [29] Assumptions of the socio-economic policy of Wrocław [for 2002–2013], https://bip.um.wroc.pl/artykuly/364/zalozenia-polityki-spolecznogospodarczej [accessed: 20.01.2022].
• [30] Uchwała Nr LII/765/98 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 4 czerwca 1998 roku w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Wrocławia “Strategia – Wrocław 2000 Plus”, https://baw.um.wroc.pl/UrzadMiastaWroclawia/document/26500/ [accessed: 20.01.2022].
• [31] Uchwała Nr L/1468/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie przyjęcia Gminnego programu opieki nad zabytkami na lata 2010–2013, https://bip.um.wroc.pl/artykul/305/5363/gminny-program-opieki-nad-zabytkami [accessed: 20.01.2022].
• [32] System Informacji Przestrzennej Wrocławia, https://gis.um.wroc.pl [accessed: 20.01.2022].
• [33] Uchwała Nr XV/483/99 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 grudnia 1999 r. w sprawie wprowadzenia ochrony indywidualnej w drodze uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy części Śródmieścia we Wrocławiu w granicach wyznaczonych przez Starą Odrę od za chodu, Kanał Żeglowny od północy i północnego wschodu, od południa – Kanał Opatowicki i rzekę Odrę, https://baw.um.wroc.pl/UrzadMiastaWroclawia/document/31388/Uchwa%C5%82a-XV_483_99 [accessed: 20.01.2022].
• [34] Wojtyszyn B., Gospodarka przestrzenna Wrocławia. Zagadnienia środowiskowe (cz. 1), “Zielona Planeta” 2003, nr 5(50), 11–14.
• [35] Drapella-Hermansdorfer A., Masztalski R., Świerkosz K., Wojtyszyn B., Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy. Zasoby, granice, problemy planistyczne, “Architectus” 1997, nr 1–2, 132–148.
• [36] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2004, nr 92, poz. 880 (z późniejszymi zmianami), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20040920880, [accessed: 20.01.2022].
• [37] Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2003, nr 80, poz. 717 (z późniejszymi zmianami), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20030800717 [accessed: 20.01.2022].
• [38] Rejestr zabytków nieruchomych Wrocławia [as at January 2014], https://bip.um.wroc.pl/artykuly/204/zabytki-wroclawia [accessed: 30.01.2014].
• [39] Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 w sprawie uznania za pomnik historii, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20050640570/O/D20050570.pdf [accessed: 20.01.2022].
• [40] Ornatek A., Rewaloryzacja terenów zieleni, ogrodów i parków historycznych Wrocławia (wybór), [in:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 801.