Klimatyczny bilans wodny na obszarze Polski w świetle współczesnych zmian klimatu

• Autorzy: Ziernicka-Wojtaszek A.

Warianty tytułu

EN

Climatic water balance in Poland in the light of the present day climate change

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy oszacowano zmiany zasobów termicznych i klimatycznego bilansu wodnego na obszarze Polski w dwóch kolejnych okresach normowych rekomendowanych przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) – 1971–2000 i 1981–2010, w których obserwowano wyraźny wzrost temperatury powietrza przy braku wyraźnych tendencji opadów atmosferycznych. Zasoby termiczne wyznaczono za pomocą sumy temperatury, natomiast klimatyczny bilans wodny obliczono jako różnicę między sumą opadów atmosferycznych, a sumą parowania potencjalnego, określoną metodą Thornthwaite'a. Obliczeń zasobów termicznych i wodnych dokonano dla przedziału czasowego czerwiec– sierpień, a więc dla tej części okresu wegetacyjnego, w której najbardziej intensywnie zachodzą procesy wegetacji i występują największe potrzeby wodne w przeważającej części upraw rolniczych. Wydzielono cztery regiony termiczne i trzy regiony charakteryzujące warunki wodne. Stwierdzono, że powierzchnia regionu bardzo ciepłego, o sumie temperatury w przedziale 1600–1650°C, zwiększyła się z 10 do 48% obszaru Polski, a strefa sucha, o wartości klimatycznego bilansu wodnego w granicach od –90 do –120 mm, z 34 do 52%. Charakterystyczny jest zanik powierzchni regionu chłodnego o sumie temperatury < 1500°C w okresie 1981–2010 w porównaniu z 30-leciem 1971–2000. Powierzchnia regionu bardzo ciepłego i jednocześnie suchego zwiększyła się sześciokrotnie – z 5% w trzydziestoleciu 1971–2000 do 30% w latach 1981–2010.

EN

The aim of this study was to estimate changes in thermal resources and climatic water balance in Poland in two standard climate periods recommended by the World Meteorological Organization (WMO): 1971–2000, and 1981–2010. These periods were characterized by changes in thermal conditions and by a lack of clear precipitation tendencies. The thermal resources were determined by means of temperature sums, climatic water balance was calculated as a difference between the total precipitation and evaporation and potential evaporation was determined by means of the Thornthwaite method. The thermal and water resources were calculated for the time period from June to August, in other words, for this part of the vegetation season, in which vegetation processes are most intense and water needs are greatest for the vast majority of agricultural crops. Four thermal regions and three regions characterizing water conditions were allocated. It was found that the very warm areas, with temperature sums in the range of 1600–1650°C, increased from 10 to 48% of the country area, and the dry zone with water balance values from –90 to –120 mm increased from 34 to 52%. A characteristic feature was the disappearance of the cool regions with temperature sums of <1500°C in the period 1981–2010 in comparison with the years 1971–2000. The area of the very warm and, at the same time, dry regions increased six times from 5% in 1971–2000 to 30% in the years 1981 to 2010.

Słowa kluczowe

PL

klimatyczny bilans wodny; Polska; temperatura powietrza; współczesne zmiany klimatu

EN

climatic water balance; Poland; present day climate change; temperature

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 15, z. 4
• Strony: 93--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys.

Twórcy

autor

Ziernicka-Wojtaszek A.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. ARGUEZ A., VOSE R.S. 2011. The definition of the standard WMO climate normal: the key to deriving alternative climate normals. Bulletin American Meteorological Society. Vol. 92 s. 699–704.
• 2. CZARNECKA M., NIDZGORSKA-LENCEWICZ M. 2012. Wieloletnia zmienność sezonowych opadów w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12 Z. 2 (38) s. 45–60.
• 3. JARRAUD M. 2013. WMO Report: The global climate 2001–2010: A decade of climate extremes. July 6. WMO. No. 1119.
• 4. KOWALCZAK P. 2008. Zagrożenia związane z deficytem wody. Poznań. Wydaw. Kurpisz S.A. ss. 356.
• 5. KOŻUCHOWSKI K. 1996. Współczesne zmiany klimatyczne w Polsce na tle zmian globalnych. Przegląd Geograficzny. T. 68. Z. 1–2 s. 79–98.
• 6. KOŻUCHOWSKI K., ŻMUDZKA E. 2001. Ocieplenie w Polsce: skala i rozkład sezonowy zmian temperatury powietrza w drugiej połowie XX wieku. Przegląd Geofizyczny. T. 46. Z. 1–2 s. 81–90.
• 7. LIVEZEY R.E., VINNIKOV K.Y., TIMOFEYEVA M.M., TINKER R., VAN DEN DOOL H.M. 2007. Estimation and extrapolation of climate normals and climatic trends. Journal of Applied Meteorology and Climatology. Vol. 46 s. 1759–1776.
• 8. LORENC H. 2005. Atlas klimatu Polski. Warszawa. IMGW ss. 116.
• 9. MILLY P.C.D., BETANCOURT J., FALKENMARK M., HIRSCH R.M., KUNDZEWICZ Z.W., LETTENMAIER D.P., STOUFFER R.J. 2008. Stationarity is dead: whither water management? Science. Vol. 319. No. 5863 s. 573–574.
• 10. NIERÓBCA A., KOZYRA J., MIZAK K., WRÓBLEWSKA E. 2013. Zmiana długości okresu wegetacyjnego w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 2 (42) s. 81–94.
• 11. SOLOMON S., QIN D., MANNING M., CHEN Z., MARQUIS M., AVERYT K.B., TIGNOR M., MILLER H.L. (red.) 2007. Climate change 2007: The physical science basis. Cambridge and New York. Cambridge University Press ss. 996.
• 12. THORNTHWAITE C.W. 1948. An approach toward a rational classification of climate. Geographical Review. Vol. 38 (1) s. 55–94.
• 13. WÓJCIK R., MIĘTUS M. 2014. Niektóre cechy wieloletniej zmienności temperatury powietrza w Polsce (1951–2010). Przegląd Geograficzny. T. 86. Z. 3 s. 339–364.
• 14. ZIERNICKA A. 2004. Globalne ocieplenie a efektywność opadów atmosferycznych. Acta Agrophysica. Vol. 3 (2) s. 393–397.
• 15. ZIERNICKA-WOJTASZEK A. 2006. Zmienność opadów atmosferycznych na obszarze Polski w latach 1971–2000. W: Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego. Pr. zbior. Red. J. Trepińska, Z. Olecki. Kraków. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ s. 139–148.
• 16. ZIERNICKA-WOJTASZEK A. 2009. Weryfikacja rolniczo-klimatycznych regionalizacji Polski w świetle współczesnych zmian klimatu. Acta Agrophysica. Vol. 13 (3) s. 803–812.
• 17. ZIERNICKA-WOJTASZEK A., ZAWORA T. 2011. Thermal regions in light of contemporary climate change in Poland. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 20. No. 6 s. 1627–1632.
• 18. ŻMUDZKA E. 2009. Współczesne zmiany klimatu Polski. Acta Agrophysica. Vol. 13 (2) s. 555–568.