Powojenna odbudowa wrocławskiego kwartału przyrynkowego ograniczonego ulicami: Kurzy Targ, Szewską i Oławską

• Autorzy: Kirschke Krystyna , Kirschke Paweł

Warianty tytułu

EN

Post-war reconstruction of the block by the Wrocław Market Square limited by Kurzy Targ, Szewska and Oławska Streets

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule zaprezentowano koncepcje powojennej odbudowy Starego Miasta we Wrocławiu, na przykładzie przemian przyrynkowego kwartału wydzielonego ulicami Kurzy Targ, Szewską i Oławską. Powojenne losy znajdujących się tu komercyjnych obiektów stanowią przykład różnych koncepcji odbudowy. Dawny Warenhaus Barasch został odremontowany i przeistoczył się w dom handlowy PSS Feniks. Mocniej uszkodzony Breslauer Disconto-Bank przekształcono w biurowiec, zachowując wszystkie elementy jego struktury z wyjątkiem dachu. Dom handlowy Goldene Krone odtworzony został dopiero w roku 1960 jako budynek usługowo-biurowy o formie nawiązującej do istniejącej tu renesansowej kamienicy Pod Złotą Koroną. Autorzy artykułu w latach 1997–2016 wykonali dla wszystkich trzech budynków badania konserwatorskie, które stanowiły punkt wyjścia do opracowania projektów rewitalizacji. Zgromadzona podczas tych realizacji wiedza pozwala na analizę strategii i metod konserwacji zastosowanych podczas odbudowy ze zniszczeń, z uwzględnieniem ich oddziaływania na obecny status budowli.

EN

The paper presents proposals of the post-war reconstruction of the Old Town in Wroclaw on the example of the transformation of the market-side block delineated by the Kurzy Targ, Szewska and Oławska streets. The post-war history of the commercial buildings located here are an example of various reconstruction proposals. The former Warenhaus Barasch was renovated and transformed into the PSS Feniks department store. The Breslauer Disconto-Bank, which suffered greater damage, was adapted into an office building while retaining all of its structure save for the roof. The Goldene Krone department store was reconstructed as late as in 1960, as a service and office building with a form that referenced the Renaissance era Pod Zlotą Koroną townhouse, which had stood at its site previously. In the years 1997–2016, the authors performed conservation investigations on all three buildings, which provided a starting point for revitalization designs. The insight gained during these projects allows for an analysis of conservation strategies and methods used during the reconstruction, while accounting for their impact on the current state of the buildings.

Słowa kluczowe

PL

architektura; Wrocław; Rynek; powojenna odbudowa; research by design

EN

architecture; Wrocław; Market Square; post-war reconstruction; research by design

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68
• Strony: 30--43
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., il.

Twórcy

autor

Kirschke Krystyna

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0003-4278-263X

autor

Kirschke Paweł

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-1406-8888

Bibliografia

• Źródła / Sources
• 1. Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, teczka nr 481.
• 2. Uchwała nr 827 Prezydium Rządu z 26 listopada 1952 w sprawie utworzenia wojewódzkich biur projektów przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych, Monitor Polski 1952, nr 85, poz. 1339.
• 3. Uchwała nr 285 Rady Ministrów z 2 lipca 1959 w sprawie przyjęcia tez dotyczących typizacji w budow nictwie na lata 1959–1965, Monitor Polski 1959, nr 70, poz. 365.
• Opracowania / Secondary sources
• 4. Architektura Wrocławia, t. 4: Gmach, red. Jerzy Rozpędowski, Wrocław 1998.
• 5. Baugeschäft Simon & Halfpaap. Ratsbaumeister. Architektur – Atelier Eugen Halfpaap. Architekt und Ratsbaumeister, Breslau 1926.
• 6. Bednarczuk Stanisław, Kronika Spółdzielczego Domu Handlowego „Feniks” we Wrocławiu w archiwum PSS „Feniks”, Wrocław 1990.
• 7. Bukowski Marcin, Wrocław z lat 1945–1952. Zniszczenie i dzieło odbudowy, Wrocław 1985.
• 8. Burgermeister Ludwig, Das Haus zur goldenen Krone, „Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer” 1904, t. 3.
• 9. Czerner Olgierd, Rynek wrocławski, Warszawa 1977.
• 10. Davies Norman, Moorhouse Roger, Microcosm, London 2003.
• 11. Die Goldene Krone in Breslau, „Ostdeutsche Bau-Zeitung Breslau” 1905, nr 62.
• 12. Dernburg Hermann, Das Warenhaus Wertheim in Breslau, „Deutsche Bauzeitung” 1930, nr 53–54.
• 13. Henke Klaus-Dietmar, Die Dresdner Bank 1933–1945 – ökonomische Rationalität, Regimenähe, Mittäterschaft, München 2006.
• 14. Jeleński Tomasz, Practices of Built Heritage Post-Disaster Reconstruction for Resilient Cities, „Buildings” 2018, t. 8, nr 4.
• 15. Kaliski Emil, Wrocław wrócił do Polski, „Skarpa Warszawska” 1946, nr 9, s. 4.
• 16. Kellerhoff Sven Felix, Berlin im Krieg: Eine Generation erinnert sich, Köln–Berlin 2011.
• 17. Kirschke Krystyna, Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890–1930. Struktura, kolorystyka, dekoracja, Wrocław 2005.
• 18. Kirschke Krystyna, Tenement house „Under the Golden Crown” in Wrocław – renovation of the peculiar monu ment, „Civil and Environmental Engineering Re ports” 2015, t. 19, nr 4.
• 19. Kirschke Krystyna, Kirschke Paweł, „Efektywne rekon strukcje” kamienic mieszczańskich na Starym Mieście we Wrocławiu w latach 1948–1960, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych, red. E. Łużyniecka, Wrocław 2017.
• 20. Kirschke Krystyna, Kirschke Paweł, Sto lat domu handlowego „Feniks” (Warenhaus Gebrüder Barasch), Wrocław 2004.
• 21. Kirschke Paweł, Kirschke Krystyna, Domy towarowe i handlowe przy wrocławskim Rynku (XIX i XX wiek), [w:] Wrocławski Rynek, red. M. Smolak, Wrocław 1999.
• 22. Kirschke Krystyna, Kirschke Paweł, Wrocławski dom towarowy „Stefan Esders”, zapomniane dzieło Alvina Wedemanna, [w:] Nie tylko zamki, red. Małgorzata Chorowska, Ewa Różycka-Rozpędowska, Wrocław 2005.
• 23. Kirschke Krystyna, Kirschke Paweł, Komarzyńska-Świeściak Elżbieta, Adaptive reuse of commercial and public buildings in Wroclaw Old Town in Poland.
• 24. The occupant safety and comfort versus preservation of authenticity of monumental buildings, „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych” 2018, t. 14, nr 3.
• 25. Kronika krajowa, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1946, nr 1–2.
• 26. Krzywobłocki Aleksander, Dziesięć lat pracy konserwatorskiej w województwie dolnośląskim, „Ochrona Zabytków” 1955, vol. 8, nr 1.
• 27. Leksykon architektury Wrocławia, red. Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz i in., Wrocław 2011.
• 28. Lubocka-Hoffmann Maria, The Post-War Rebuilding of Towns and Cities in Poland and the Retroversion of the Old Town in Elbląg, „Ochrona Zabytków” 2019, nr 1.
• 29. Majczyk Joanna, Tomaszewicz Agnieszka, Just after socialist realism. Architecture and urban planning in Wrocław in the late 1950s and early 1960s, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conserva-tion” 2017, nr 49.
• 30. Małachowicz Edmund, Stare Miasto we Wrocławiu. Rozwój urbanistyczno-architektoniczny, zniszczenia wojenne i odbudowa, Warszawa–Wroclaw 1985.
• 31. Markgraf Hermann. Der Breslauer Ring und seine Bedeutung für die Stadt, Breslau 1894.
• 32. Okólska Halina, Władze miejskie Wrocławia w latach 1945–1948, Wrocław 2005.
• 33. Stein Rudolf, Der Große Ring zu Breslau. Darstellung seines Verhältnisses zur Stadt, Geschichte seiner Bauten und deren Aufgaben, Würdigung des Neumarktes und Blücherplatz, Breslau 1935.
• 34. Thum Gregor, How Breslau Became Wroclaw during the Century of Expulsions, New York 2003.
• 35. Tomaszewski Andrzej, Konserwacja zabytków w Polsce 1945–1957: Jan Zachwatowicz, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1993, t. 38, nr 3–4.
• 36. Tyszkiewicz Jakub, Sto wielkich dni Wrocławia. Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu a propaganda polityczna Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945–1948, Wrocław 1997.
• 37. Węcławowicz-Gyurkovich Ewa, Return to the past in centres of historic cities, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 56.
• 38. Wrocław jego dzieje i kultura, red. Zygmunt Świechowski, Warszawa 1978.
• 39. Wrocławski Rynek, red. Marzena Smolak, Wrocław 1999.
• 40. Zachwatowicz Jan, Program i zasady konserwacji zabytków, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1946, nr 1–2.
• 41. Zwierz Maria, Tradycje wystawiennicze we Wrocławiu w latach 1818–1948, Wrocław 2016.