Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Starek, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Starek A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Nitrogen dioxide

Języki publikacji

Abstrakty

Ditlenek azotu (NO2) jest gazem, który dosyć często występuje w środowisku pracy i środowisku komunalnym. Związek ten powstaje podczas: spalania substancji organicznych zawierających azot, detonacji materiałów wybuchowych, obróbki elektrochemicznej metali oraz pracy silników dieslowskich. W 2001 r. w Polsce było 736 osób narażonych zawodowo na ditlenek azotu o stężeniu większym od obowiązującej wartości NDS. Zarówno u ludzi, jak i u zwierząt laboratoryjnych narządem krytycznym dla ditlenku azotu jest układ oddechowy. Ostre zatrucie tym związkiem manifestuje się obrzękiem płuc prowadzącym nawet do zejścia śmiertelnego; związek jest klasyfikowany jako substancja toksyczna. Ditlenek azotu może działać klastogennie (czynnik powodujący załamania chromosomów i ich następstwa w postaci pozyskania, utraty lub przemieszczenia części chromosomów) oraz może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Związek ten może również negatywnie wpływać na ontogenetyczny rozwój organizmu. Podstawą wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ditlenku azotu są wyniki dobrze udokumentowanych badań przeprowadzonych w przemyśle, których wyniki posłużyły do wykazania pneumotoksycznego działania związku. Wartość NDS ditlenku azotu obliczono na podstawie wartości LOAEL (2,95 mg/m3) i dwóch współczynników niepewności. Na podstawie wartości NDS obliczono również wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) ditlenku azotu. Po analizie wyliczeń zaproponowano przyjęcie wartości NDS ditlenku azotu wynoszącej 0,7 mg/m3 oraz wartości NDSCh wynoszącej 1,5 mg/m3.

Nitrogen dioxide (NO2) is a gas commonly present in both occupational and general environments. It is a product of fired materials containing nitrogen. In 2001 in Poland 736 workers were exposed to NO2 at a level above the MAC value. Respiratory tract is a critical organ for toxic action of NO2 in both humans and animals. This chemical is a clastogen. In the industry pneumotoxic effects in workers exposed to NO2 at level of 0.8 – 5.1 mg/m3 were observed. The MAC (TWA) value of 0.7 mg/m3 was calculated on the basis of the LOAEL value (2.95 mg/m3) and relevant uncertainty factors. The MAC (STEL) value was established by calculation at level of 1.5 mg/m3.

Słowa kluczowe

ditlenek azotu układ oddechowy działanie klastogenne

nitrogen dioxide respiratory tract clastogenic action

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2005

Tom

Nr 3 (45)

Strony

49--64

Opis fizyczny

Bibliogr. 47 poz., tab.

Twórcy

autor

Starek A.

Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 30-688 Kraków ul. Medyczna 9

Bibliografia

1. ACGIH, American Conference of Governmental Industrial Hygienists (2000) Nitogen dioxide. 6 th ed. (baza danych).
2. Adkins B. Jr. i in. (1986) Oncogenic response of A/J mice to inhaled chemicals. J. Toxicol. Environ. Health 17, 311-322.
3. Bermúdez E. i in. (1999) DNA strend breaks caused by exposure to ozone and nitrogen dioxide. Environ. Res. Sec. A. 81, 72-80.
4. Blair W.H., Henry M.C., Ehrlich R. (1968) Chronic toxicity of nitrogen dioxide. Arch. Environ. Health 18, 186-192.
5. Blank J. i in. (1988) Nitrogen-dioxide-induced emphysema in rats. Am. Rev. Resp. Dis. 137, 376-379.
6. Bylin G. i in. (1988) Ambient nitrogen dioxine concentrations increase bronchial responsiveness in subjects with mild asthma. Eur. Resp. J. 1, 606-612.
7. Donoghne A.M., Glass W.I., Herbison G.P. (1994) Transient changes in the pulmonary function of welders: a cross sectional study of Monday peak expiratory flow. Occup. Environ. Med. 51, 553-556.
8. Ehrlich R., Henry M.C. (1968) Chronic toxicity of nitrogen dioxide. Arch. Environ. Health 17, 860-865.
9. Emergency exposure limits (1964) Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 25, 580-588.
10. Evans J.J. i in. (1976) Reneval of the terminal bronchiolar epithelim in the rat following exposure to NO2 or O3. Lab. Invest. 35, 246-257.
11. Freeman G., Furiosi N.J., Haydon G.B. (1966) Effects of continuous exposure of 0.8 ppm NO2 on respiration of rats. Arch. Environ. Health 13, 454-456.
12. Freeman G. i in. (1968) Lesion of the lung in rats continuously exposed to two parts per million of nitrogen dioxide. Arch. Environ. Health 17, 181-192.
13. Giovanni V.D. i in. (1994) Alterations in the ontogeny of rat pup ultrasonic vocalization produced by prenatal exposure to nitrogen dioxide. Psychopharmacology 116, 423-427.
14. Goldstein E. i in. (1977) Fate and distribution of inhaled nitrogen dioxide in Rhesus monkeys. Am. Rev. Resp. Dis. 115, 403-412.
15. Gosselin R.E., Smith R.P., Hodge H.C. (1984) Clinical Toxicology of Comercial Products. 5th ed. Baltimore, Williams and Wilkins.
16. Görsdorf S. i in. (1990) Nitrogen dioxide induces DNA single-strand breaks in cultured Chinese hamster cells. Carcinogenesis 11, 37-41.
17. Ha E.H. i in. (2001) Is air pollution a risk factor for low birth weight in Seoul? Epidemiology 12, 643- 648.
18. Hackney J.D. i in. (1978) Experimental studies on human health effects of air pollutants. IV. Shortterm physiological and clinical effects of nitrogen dioxide exposure. Arch. Environ. Health 33, 176- 181.
19. Harbison R.D. (1988) Hamilton & Hardy’s Industrial toxicology. 5 th ed., Mosby Ch. 46, Nitrogen compounds 188-191.
20. Hooftman R.N., Kuper C.F., Appelman L.M. (1988) Comparative sensitivity of histo-patology and specific lung parameters in the detection of lung injury. J. Appl. Toxicol. 8, 59-65.
21. Illing J.W., Miller F.J., Garden D.E. (1980) Decreased resistance to infection in exercised mice exposed to NO2 and O3. J. J. Toxicol. Environ. Health 6, 843-851.
22. Isomura K. (1984) Induction of mutations and chromosome aberrations in lung cells following in vivo exposure of rats to nitrogen oxides. Mutat. Res. 136, 119-125.
23. Johnston C.J. i in. (2000) Antioxidant and inflamatory response after acute nitrogen dioxide and ozone exposures in C57BI/6 mice. Inhal. Toxicol. 12, 187-203.
24. Johnston C.J., Oberdörster G., Finkelstein J.N. (2001) Recovery from oxidant mediated lung injury: response of metallothionein, MIP-2, and MCP-1 to nitrogen dioxide, oxigen and ozone exposures. Inhal. Toxicol. 13, 689-702.
25. Kobayashi T., Miura T. (1995) Concentration- and time-dependent increase in specific airway resistance after induction of airway hyperrsponsiveness by subchronic exposure of guinea pigs to nitrogen dioxide. Fundam. Appl. Toxicol. 25, 154-158.
26. Kośmider S., Ludyga K., Misiewicz A. (1972) Experimentalle und Klinische Untersuchungen über Emphysembilden der Wirkung der Stickstoffoxyde. Zentralbl. Arbeitsmed. 22, 362-368.
27. Lewis R.J. (1996) Sax’s Dangerous properties of industrial materials. 9th ed., vol. 1-3. New York, NY, Van Nostrand Reinhold 2443.
28. Lindvall T. (1985) Health effects of nitrogen dioxide and oxidants. Scand. J. Work Environ. Health 11, suppl. 3, 10-28.
29. von Nieding G. i in. (1970) Absorption of NO2 in law concentrations in the respiratory tract and its acute effects on lung function and circulation. W: Second International Clean Air Congress at the Union of Air Pollution Prevention Association. Washington, D.C. December 6-11(cyt. za Goldstein i in. 1977).
30. Norwood W.D. i in. (1966) Nitrogen dioxide poisoning due to metal-cutting with oxyacetylene torch. J. Occup. Med. 8, 301-306.
31. Patty F. (1963) Industrial hygiene and toxicology. Toxicology. Vol. II. 2nd ed. New York, Interscience Publishers.
32. Richter A., Richter V., Alley W.P. (1985) The mortality rate from lung metastasis in animals inhaling nitrogen dioxide (NO2). J. Surg. Oncol. 28, 63-70.
33. Robertson A. i in. (1984) Exposure to oxides of nitrogen: respiratory symptoms and lung function in British coalminers. Br. J. Ind. Med. 41, 214-219.
34. Rosmussen R.E. i in. (1994) Effects of nitrogen dioxide on respiratory tract clearance in the ferret. J. Toxicol. Environ. Health 41, 109-120.
35. Rudell B. i in. (1994) Evaluation of an exposure tetup for studying effects of disel exhaust in humans. Int. Arch. Occup. Environ. Health 66, 77-83.
36. Saul R.L., Archer M.C. (1983) Nitrate formation in rats exposed to nitrogen dioxide. Toxicol. Appl. Pharmacol. 67, 284-291.
37. Speizer F.E. i in. (1980) Respiratory disease rates and pulmonary function in children associate with NO2 exposure. Am. Rev. Resp. Dis. 121, 3-10.
38. Starek A., Chłap Z., Zachwieja T. (1979) Chemiczne czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w obróbce elektrochemicznej. Medycyna Pracy 30, 247-256.
39. Starek A., Moszczyński P., Kieć E.F. (1979) Activity of N-acetyl-beta-glucosaminidase in lymphocytes of rats exposed to mixture of nitrogen oxides and chlorine. Arch. Toxicol. 43, 147-152.
40. Stephens R.J. i in. (1982) Postnatal tolerance to NO2 toxicity. Exp. Mol. Pathol. 37, 1-14.
41. The Merck Index (2001) Nitrogen dioxide. 30 ed. Merck & CO, Inc., Whitehause Station, NJ, 1184- 1185.
42. Thomas H.V., Mueller P.K., Lyman R.L. (1968) Lipoperoxidation of lung lipids in rats exposed to nitrogen dioxide. Science 159, 532-534.
43. Vigdortschik N.A., Andreeva E.C., Matussevitsch I.Z. (1937) The symptomatology of chronic poisoning with oxides of nitrogen. J. Ind. Hyg. Toxicol. 19, 469-473. (cyt. za ACGIH 2000).
44. Wade H.A., Elkins H.B., Ruotolo B.P.W. (1950) Composition of nitrous fumes from industrial processes. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 1, 81-89.
45. Wagner W.D. i in. (1965) W: Experimental study of threshold limit of NO2. Arch. Environ. Health 10, 455-466.
46. Weber A., Jarminit C., Grandjean E. (1976) Irritating effects on man of air pollution due to cigarette smoke. Am. J. Publ. Health 66, 672-676.
47. World Health Organization (1977) Oxides of nitrogen. Environmental Health Criteria 4, Geneva.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5323aebe-1385-4f69-a855-70957dd43230