Nowe znaleziska polskich tektytów z obszaru niecki żytawskiej

• Autorzy: Paszcza Karolina

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.14

Warianty tytułu

EN

A new Polish tektite finds from the Zittau Basin area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

To date, 36 moldavites have been found in 9 sites from south-western Poland. The newest ones, i.e. 2 tektites, presented herein come from the Turów Mine in the Zittau Basin. Both moldavite specimens were collected from the fluvial sandy gravels of the Gozdnica Formation, of late Miocene age. Taking into account the macroscopic features of the studied glass, it should be assumed that one of them had been reworked over a maximum distance of several kilometres, while the other one had overcome a further reworking, not exceeding50 km though. The moldavites considered herein were most probably ejected from the Ries crater into the Zittau Basin within the Badenian sediments, later transported by the Lusatian Neisse river and finally redeposited within Pannonian sediments.

Słowa kluczowe

PL

mołdawit; tektyty; Nördlinger Ries; miocen; przeróbki; Polska

EN

moldavite; tektite; Nördlinger Ries; Miocene; reworking; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 4
• Strony: 244--247
• Opis fizyczny: Bibliogr.35 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Paszcza Karolina

• Wydział Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• 1. ASIS FERNANDES V., HOPP J., SCHWARZ W.H., FRITZ J.P., TRIELOFF M., POVENMIRE H. 2019 - 40Ar-39Ar step heating ages of North American tektites and of impact melt rock samples from the Chesapeake Bay impact structure. Geochim. Cosmochim. Acta,255:289-308.
• 2. BADURA J., PRZYBYLSKI B. 2004 - Evolution of the Late Neogene and Eopleistocene fluvial system in the foreland of the Sudetes Mountains (southwest Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 43-61.
• 3. BERAN A., KOEBERL C. 1997-Water in tektites and impact glasses by fourier-transformed infrared spectrometry. Meteoritics, 32: 211-216.
• 4. BRACHANIEC T. 2017 - The most distal moldavite findings from Lower Silesia, Poland. Carnets de Géologie, 17: 139-144.
• 5. BRACHANIEC T. 2018a - An experimental model for the tektite fluvial transport based on the most distal Polish moldavite occurrences. Meteorit. Planet. Sci., 53: 505-513.
• 6. BRACHANIEC T. 20 18b - Variations in fluvial reworking of Polish moldavites induced by hydrogeological change. Carnets de Géologie, 18: 225-232.
• 7. BRACHANIEC T. 2019 - Relationship between the abrasion of tektite clasts and their host sedimentary facies, Pleistocene, SW Poland. Ann. Soc. Geol. Pol.,89:83-90.
• 8. BRACHANIEC T. 2020a - Moldavite finds in Middle Miocene (Langhian Stage) deposits of southwestern Poland. Carnets de Géologie, 20: 241-247.
• 9. BRACHANIEC T. 2020b - A scheme for moldavite fluvial abrasion based on observations from natural river stream. Meteorit. Planet. Sci., 55: 2171-2183.
• 10. BRACHANIEC T., KARWOWSKI Ł., SZOPA K. 2014a - Spherules associated with the Cretaceous-Paleogene boundary in Poland. Acta Geol. Pol., 64: 99-108.
• 11. BRACHANIEC T., SZOPA K., KARWOWSKI Ł. 2014b – Discovery of the most distal Ries tektites found in Lower Silesia, southwestern Poland. Meteorit. Planet. Sci.,49:1315-1322.
• 12. BRACHANIEC T., SZOPAK., KARWOWSKI Ł. 2015 - Anewdiscovery of parautochthonous moldavites in southwestern Poland, Central Europe. Meteorit. Planet. Sci.,50: 1697-1702.
• 13. BRACHANIEC T., SZOPA K., KARWOWSKI Ł. 2016 – New moldavites from SW Poland. Acta Geol. Pol., 66: 99-105.
• 14. BUCHNER E., SCHMIEDER M. 2009 - Multiple fluvial reworking of impact ejecta - a case study from the Ries crater, southern Germany. Meteorit. Planet. Sci., 44: 1051-1060.
• 15. FABIAŃSKA M. 2007 - Geochemia organiczna węgli brunatnych wybranych złóż Polski. Wyd. UŚl., Katowice: 73-86.
• 16. HURTIG M. 2019 - Experimental study of abrasion of tektites and other glasses in the course of fluvial transport over long distances (abstract #1169). 50th Lunar and Planetary Science Conference.
• 17. CD-ROM. JĘCZMYK M., SZTROMWASSER E. 1998 - Kominowe syderytowe dajki karbonatytowe w bazaltoidach Kopalni Węgla Brunatnego Turów (Sudety). Prz. Geol., 46: 87-94.
• 18. KASIŃSKI J.R. 1996 -Program transgranicznych badań surowcowo-sozologicznych na obszarze Górnołużyckiego Zagłębia Węglowego (Polska-Niemcy-Czechy). Prz. Geol.,44: 1217-1222.
• 19. KASIŃSKI J.R. 2000 - Geological atlas of the Tertiary lignite-bearing association in the Polish part of theZittauBasin,scale1 : 50 000.Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 20. KASIŃSKI J.R., BADURA J., PAŃCZYK M., PÉCSKAY Z., SATERNUS A., SŁODKOWSKA B., URBAŃSKI P. 2015 - Osady paleogeńskie w polskiej części niecki żytawskiej - nowe światło na problem wieku zapadliska tektonicznego. Biul. Państw. Inst. Geol., 461: 295-324.
• 21. KOEBERL C., BRANDSTÄTTER F., NIEDEMMAZR G., KURAT G. 1988 - Moldavites from Austria. Meteoritics, 23: 325-332.
• 22. KOŽMA J., GAWLIKOWSKA E., LIS J., PASIECZNA A., BOJAKOWSKA I., WOŁKOWICZ S. 2004 – Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Polski 1 : 50 000, ark. Bogatynia (792) i Grabiszyce Górne (793). Państw. Inst. Geol.
• 23. LANGE J.-M. 1995 - Lausitzer Moldavite und ihre Fundschichten. Schriften. Geowissensch., 3: 1-95.
• 24. MARCINKOWSKI B. 1985 - Przejawy mineralizacji kruszcowej w kompleksie magmowo-metamorficznym okolic Bogatyni. Kwart. Geol.,29: 551-570.
• 25. PANASIUK M. 1980 - O pozycji tektonicznej wulkanitów trzeciorzędowych z południowo-zachodniego obrzeżenia niecki żytawskiej. Kwart. Geol.,24: 827-840.
• 26. ROCHOLL A., SCHALTEGGER U., GILG H.A., WIJBRANS J., BÖHME M. 2017 - The age of volcanic tuffs from the Upper Freshwater Molasse (North Alpine Foreland Basin) and their possible use for tephrostratigraphic correlations across Europe for the Middle Miocene. Inter. J. Earth Sci.,107: 387-407.
• 27. RODOVSKÁ Z., MAGNA T., ŻÁK K., SKÁLA R., BRACHANIEC T., VISSCHERC. 2016 – The fate of moderately volatile elements in impact events-Lithium connection between the Ries sediments and central European tektites. Meteorit. Planet. Sci., 51: 2403-2415.
• 28. SEVČÎK J., KVAČEK Z., MAI D.H. 2007 - A new mastixioid florula from tektite-bearing deposits in South Bohemia, Czech Republic (Middle Miocene, Vrábĕe Member). Bull. Geosci., 82: 429-426.
• 29. SKÁLAR., JONÁŠOVÁ S., ŽÁK K., ĎURIŠOVÁ J., BRACHANIEC T., MAGNA T. 2016 - New constraints on the Polish moldavite finds: a separate sub-strewn field of the central European tektite field or re-deposited materials? J. Geosci., 61: 171-191.
• 30. STÖFFLER D., ARTEMIEVAN.A., PIERAZZO E. 2002 - Modelingthe Ries-Steinheim impact event and the formation of the moldavite strewn field. Meteorit. Planet. Sci., 37: 1893-1907.
• 31. SZOPA K., BADURA J., BRACHANIEC T., CHEW D., KARWOWSKI Ł. 2017 - Origin of parautochthonous Polish moldavites - a palaeogeographical and petrographical study. Ann. Soc. Geol. Pol., 87: 1-12.
• 32. SZOPA K., BRACHANIEC T., KARWOWSKI Ł. 2019 - Polskie mołdawity: obecny stan wiedzy i perspektywy nowych znalezisk. Prz. Geol., 67: 662-667.
• 33. TRNKA M., HOUZAR S. 2002 - Moldavites: a review. Bull. Czech Geol. Surv.,77: 283-302.
• 34. SZYNKIEWICZ A. 2011 - Wiek utworów neogenu w zachodniej części Dolnego Śląska. [W:] Żelaźniewicz A., Wojewoda J., Ciężkowski W., Mezozoik i kenozoik Dolnego Śląska. WIND, Wrocław: 11-18.
• 35. ŻÁK K., SKÁLA R., ŘANDA Z., MIZERA J., HEISSIG K., ACKERMAN L., DURIŠOVÁ J., JONÁŠOVÁ Ś., KAMENÍK J., MAGNA T. 2016 - Chemistry of Tertiary sediments in the surroundings of the Ries impact structure and moldavite formation revisited. Geochim. Cosmochim. Acta, 179: 287-311.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).