Wartość architektury w miejscu węzłowym miasta. Pałac w Radzyniu Podlaskim jako zabytek integrujący

• Autorzy: Wrana J.

Identyfikatory

DOI

10.24358/Bud-Arch_18_172_17

Warianty tytułu

EN

Value of the architecture in the nodal place of the city. Palace in Radzyń Podlaski as an integrating monument

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest wartości i integrującej roli architektury zlokalizowanej w miejscu węzłowym1 – „węźle miejskości” 2. Obiekty te podzielić można na dwa typy: budynki nowe (wzniesione w ciągu ostatnich dekad) oraz zabytkowe – od lat istniejące w historycznych węzłach. Są to w przeważającej części obiekty użyteczności publicznej, często mieszczące instytucje kultury – fi lharmonię, operę, instytut sztuki. Poza podstawową, przewidzianą w programie funkcją, odgrywają one rolę integrującą – zarówno przestrzennie, jak i społecznie. Wiele z nich stanowi dominanty w swoim otoczeniu, często są również wizytówkami swoich miast. W artykule omówiono oba wspomniane wyżej typy: współczesny i historyczny. Wybrano przykłady szczególnie interesujących, nowych obiektów kulturalnych ulokowanych w węzłach Oslo, Hamburga i Amsterdamu, których wpływ na miasto był pozytywny i wyraźny. W zakresie obiektów zabytkowych szczególną uwagę poświęcono pałacowi Potockich – najważniejszemu węzłowi miasta Radzyń Podlaski, który w drodze rewitalizacji odzyskuje swoją integrującą funkcję.

EN

This article discusses the value and integration role of a node-based architecture – the „node of the city”2. These buildings can be divided into two types: new buildings (constructed in the last decades) and historic ones – existing in historical nodes for years. These are, for the most part, public utility facilities, often hosting cultural institutions – philharmonic, opera, art institute. In addition to the basic function of the program, they play an integrating role – both spatially and socially. Many of them are dominant in their surroundings, and are often the showpieces of their cities. The article discusses both types mentioned above: contemporary and historical. Selected examples of particularly interesting new cultural facilities located in the nodes of Oslo, Hamburg and Amsterdam, whose infl uence on the city was positive and clear. In the fi eld of historic buildings special attention was paid to the Potocki Palace – the most important node of the town Radzyń Podlaski, which by way of revitalization regains its integrating function.

Słowa kluczowe

PL

architektura; integracja; miejsca węzłowe; Radzyń Podlaski; synergia

EN

architecture; integration; nodal places; Radzyń Podlaski; synergy

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 17, nr 2
• Strony: 39--50
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys.

Twórcy

autor

Wrana J.

• Independent Architectural Design Studio, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology

Bibliografia

• [1] Ashworth G., Planowanie dziedzictwa. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2015.
• [2] Böhm A., O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych. Monografi a nr 6, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1981.
• [3] Dokumentacja zgłoszenia Zespołu Pałacowo-Parkowego Potockich w Radzyniu Podlaskim do objęcia wyższą formą ochrony poprzez uznanie go za Pomnik Historii, Urząd Miasta, Radzyń Podlaski 2016.
• [4] Dziubecki T., Rezydencja w Radzyniu Podlaskim jako miejsce kształtujące wyobraźnię architektoniczną Stanisława Kostki Potockiego. Przyczynek do źródeł architektury klasycyzmu w Polsce. Architecturae et Artibus 1 (2013) 39–49.
• [5] Fiuk P., Symbole nowoczesności w strukturze zabytkowych miast Europy. Czasopismo Techniczne 6-A(15) (2008) 294–298.
• [6] Gombin K., Pałac Eustachego Potockiego w Radzyniu Podlaskim jako wyznacznik społecznej pozycji magnata, Radzyński Rocznik Humanistyczny 6 (2008) 55–66.
• [7] Karpowicz M., Sztuka polska XVIII wieku. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1985.
• [8] Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do Rejestru Zabytków („Biała Karta”) – Pałac w Radzyniu Podlaskim. Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków w Lublinie, Delegatura w Białej Podlaskiej, 1981.
• [9] Kubicki P., Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, NOMOS, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
• [10] Miasta polskie w tysiącleciu, tom pierwszy. Praca zbiorowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1965.
• [11] Pietrzela T., Radzyń Podlaski i okolice w pradziejach i średniowieczu, Radzyński Rocznik Humanistyczny 6 (2008) 11–27.
• [12] Radzyń Podlaski. Miasto i rezydencja. red. G. Michalska i D. Leszczyńska, Radzyń Podlaski 2011.
• [13] Rykwert J., Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2013.
• [14] Szmygin B. (red.), Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych. Lubelskie Towarzystwo Naukowe Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków ICOMOS Politechnika Lubelska Warszawa – Lublin 2009.
• [15] Wrana J., Współczesna forma architektoniczna a kontekst miejsca, Modern architectural form and place context. Czasopismo Techniczne 1-A (2009) 589–593.
• [16] Wrana J., Architektura – zrozumiały komunikat przestrzenny, Architecture – a clear spatial message. Czasopismo Techniczne 1-A (2009) 413–416.
• [17] Wrana J., Fitta-Spelina A., Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim – zagadnienie rewitalizacji obiektu. Człowiek – Ekologia – Architektura, Poznań 2017.
• [18] Wrana J., Jarocka-Mikrut A., Nowa szansa dla obiektów zabytkowych poprzez przeprowadzenie rewitalizacji i wprowadzenie funkcji użytkowych, Budownictwo i Architektura 12(3) (2013) 271–278.
• [19] Zmieniając miasto – wokół teorii i praktyki rewitalizacji. Praca zbiorowa pod red. M. Kowalewskiego, FTA, Poznań 2008.
• [20] Zuziak Z.K., Nowe struktury w przestrzeni metropolitalnej. Pytania i problemy planistyczne. Czasopismo Techniczne 5-A (2008) 4–18.
• [21] Zuziak Z., Strategic metropolitan projects – examples from Hamburg, Potsdam and Berlin. Czasopismo Techniczne 1-A (2013) 195–222.
• [22] Zuziak Z.K., Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI. Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. Halicka A.(red), Budownictwo na obszarach zurbanizowanych, Nauka, praktyka, perspektywy, Lublin. Politechnika Lubelska; s. 165–176, 2014.
• [23] Zuziak Z.K., The Notion of Order and the Spatial Logic of a New Polis: Three Approaches to the Problem of Rationality in the Contemporary Philosophy of Urbanism, 11 CTV, Back to the sense of the City, Barcelona, Kraków, 2016.
• [24] Zuziak Z.K., O synergii planu w urbanistyce. Budownictwo i Architektura 16(1) (2017) 183–198.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).