Współczesna rola hałd w krajobrazie Metropolii Ruhry

• Autorzy: Chmielewska Marta

Identyfikatory

DOI

10.30450/201821

Warianty tytułu

EN

The contemporary role of spoil tips in the landscape of the Ruhr Metropolis

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Hałdy stanowią integralną część krajobrazu kulturowego regionów poprzemysłowych rozwiniętych w oparciu o przemysł ciężki. Ich rola w krajobrazie ulegała jednak ewolucji. Jako formy sztuczne początkowo postrzegane były negatywnie, dopiero po czasie zaczęto doceniać ich walory. Celem artykułu było zbadanie roli jaką współcześnie pełnią hałdy w Metropolii Ruhry (Niemcy). Badania wykazały, że są one nie tylko ostoją zieleni w silnie zurbanizowanym regionie, oraz miejscem codziennej rekreacji jego mieszkańców, ale także dziedzictwem wartym ochrony w formie parków krajobrazowych i tematycznych, czy atrakcją turystyczną o zasięgu ponadregionalnym.

EN

Spoil tips are an integral part of the cultural landscape of post-industrial regions developed on the basis of heavy industry. Their role in the landscape, however, evolved. As artificial forms, they were initially perceived negatively, only after a while they began to appreciate their values. The aim of the paper was to examine the role that spoil tips play currently in the Ruhr Metropolis (Germany). Studies have shown that they are not only a mainstay of greenery in a strongly urbanized region, and a place of everyday recreation of its residents, but also a heritage worthy of protection in the form of landscape and thematic parks, or a tourist attraction of supra-regional scope.

Słowa kluczowe

PL

hałdy; krajobraz poprzemysłowy; Metropolia Ruhry

EN

spoil tips; post-industrial landscape; Ruhr Metropolis

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 40 (2)
• Strony: 163--186
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., ryc., tab., fot., wykr.

Twórcy

autor

Chmielewska Marta

• University of Silesia in Katowice, Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• Bekemeier K., 2007: Höhen aus der Tiefe. Bergehalden in Bergbauregionen Westfalens gestern und heute. Westfalen Regional. Geographische Kommission für Westfalen.
• Berke W., 2011: Über alle Berge. Der Definitive Haldenführer Ruhrgebiet. Klartext Verlag, Essen.
• Chmielewska M., 2010a: Park krajobrazowy Hoheward w Zagłębiu Ruhry – przykład rewitalizacji hałdy pogórniczej [in:] Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, t. 42, UŚ, WBiOŚ, WNoZ, Katowice-Sosnowiec: 14-18.
• Chmielewska M., 2010b: Tourism as a way of revitalization of post-industrial landscape: the Industrial Heritage Trail in Ruhr Area (Germany) [in:] Anthropogenic aspects of landscape transformations (ed.): O. Rahmonov, 6, Sosnowiec – Będzin: 11-15.
• Chmielewska M., Otto M., 2014: Revitalisation of spoil tips and socio-economic polarisation – a case study of Ruhr area (Germany), Environmental & Socio-economic Studies, 2.2: 45-56.
• Dwucet K., Krajewski W., Wach J., 1992: Rekultywacja i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego. Skrypty Uniwersytetu Śląskiego 478: 357-408.
• Farrenkopf M., 2009: Zechensterben [in:] Atlas der Metropole Ruhr (eds.): A. Prossek et al., Calbe: 102-103.
• Faust H., 1999: Das Ruhrgebiet. Erneuerung einer europäischen Industrieregion. Impulse für den Strukturwandel durch die Internationale Bauausstellung Emscher Park. Europa Regional 7 (2): 10-18.
• Fuchs M., 1999: Werkstatt für die Zukunft von Industrieregionen – Die Internationale Bauausstellung (IBA) Emscher Park im nördlichen Ruhrgebiet. Praxis Geographie, 29: 46-49.
• Ganser K., 1993: Die Internationale Bauausstellung Emscher Park: Strukturpolitik für Industrieregionen [in:] Erneuerung des Ruhrgebiets – Regionales Erbe und Gestaltung für die Zukunft (eds): H. Dürr, J. Gramke, Paderborn Schöningh: 189-195.
• Gawor Ł., Warcholik W., Dolnicki P., 2014: Możliwości eksploatacji złóż wtórnych (zwałowisk pogórniczych) jako przykład zmian w sektorze przemysłu wydobywczego, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego 2014: 258-259.
• Hoppe W., Keil A., Makowa K., Schneider W., Schulte-Derne F., 2010: Das Ruhrgebiet im Strukturwandel (Diercke Spezial). Braunschweig.
• Idziak A., Herman K., 2008: Między kopalnią a krajobrazem. Transformacje sztuki krajobrazu. Instalacje, rzeźba, performance jako formy rekultywacji krajobrazów postindustrialnych. Zarządzanie krajobrazem kulturowym. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG Nr 10, Sosnowiec, 2008: 386-394.
• Kot-Niewiadomska A., Kamyk J., 2016: Kształtowanie brył krajobrazowych w przestrzeni wybranych miast Górnego Śląska. Formation of landscape structure in space of selected cities. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska nr 72 (Scientifi c Review – Engineering and Environmental Sciences No 72), 2016: 220-229.
• Krajewski C., Reuder P., Wolkersdorfer G., 2006: Das Ruhrgebiet als postmoderner Freizeitraum. Geographische Rundschau 58, 1: 20-27.
• Laballe J.M., 2001. Emscher Park, Germany — expanding the definition of a “park” [in:] Crossing Boundaries in Park Management: Proceedings of the 11th Conference on Research and Resource Management in Parks and on Public Lands (ed.): D. Harmon, The George Wright Society, Inc.: 222-227.
• Lamparska-Wieland M., Waga J.M., 2003: Znaczenie hałd poeksploatacyjnych w krajobrazie Górnego Śląska. Archiwum Ochrony Środowiska, 29, 2: 107-113.
• Lange D. (ed.), 2004: Atlas der Industriekultur Ruhrgebiet, Regionalverband Ruhr, Essen.
• Leszkiewicz M., 2000: Międzynarodowa Wystawa Budownictwa IBA – Emscher Park. Pismo Politechniki Gdańskiej, 4/2000, Gdańsk: 5-6.
• Masterplan Emscher-Zukunft. Das Neue Emschertal. 2006: Emschergenossenschaft, http://www.emscherplayer.de/media/content/publication/000/025/000025417.pdf
• Meyer D.E., 2002: Geofactor Mensch. Essener Unikate 19/2002: 9-25.
• Myga-Piątek U., Chmielewski T.J., Solon J., 2015: Rola cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników krajobrazu w klasyfikacji i audycie krajobrazowym. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XL, Klasyfikacje i oceny krajobrazów Polski drugiej dekady XXI w.: 177-187.
• Nita J., 2015: Znaczenie wyznaczników i wyróżników w badaniach krajobrazu. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 30. Wymiary krajobrazu – konceptualne podstawy różnorodności, 30/2015: 59-70.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Przegląd Geologiczny, 54, 3: 256-262.
• Parent T., 2005: Das Ruhrgebiet, Vom „goldenen” Mittelalter zur Industriekultur, wyd. DuMont Reiseverlag, Ostfildern.
• Prossek A., 2004: A Coal Mine is not a Coal Mine: Image Improvement and Symbolic Representation of the Ruhr Area, Germany [in:] City Images and Urban Regeneration (eds): F. Eckardt, P. Kreisl, The Europe City in Transition, 3.
• Schulz D., Wiggering H., 1991. Die industrielle Entwicklung des Steinkohlenbergbaus und der Anfall von Bergematerial [in:] Bergehalden des Steinkohlenbergbaus (eds): H. Wiggering, M. Kerth, Vieweg-Verlag.
• Świtała-Trybek D., Świtała-Mastalerz J., 2018: Hałdy poprzemysłowe – ich kulturowy i turystyczny potencjał (na przykładzie wybranych obiektów w Województwie Śląskim). Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja. 2(22): 125-141.
• Tokarska-Guzik B. 2000: Przyrodnicze zagospodarowanie nieużytków miejsko-przemysłowych na przykładzie centrów górniczych Europy. Inżynieria Ekologiczna. Nr 1. Ochrona i rekultywacja gruntów. Wyd. Ekoinżynieria, Lublin: 72-80.
• Wehling H.W., 2006: Aufbau, Wandel und Perspektiven der industriellen Kulturlandschaft des Ruhrgebiets. Geographische Rundschau 58, 1: 12-19.
• Willims J., 2005: Postmodern spatial patterns of sports-related leisure and tourism: The Rhein -Ruhr-Metropolitan-Area example’. Conditions of the foreign tourism development in Central and Eastern Europe, Volume 8, Urban tourism – present state and development perspectives, Wrocław: 367-380.
• Zepp H. 2004: Geomorphologie, Padeborn.
• luftbilder.geoportal.ruhr
• www.halden.ruhr
• www.route-industriekultur.ruhr

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).