Petrography of Glacial Tills in the Szczerców Outcrop, Central Poland – Problems of Stratigraphic Interpretation

• Autorzy: Krzyszkowski D. , Wachecka-Kotkowska L. , Wieczorek D. , Stoiński A.

Identyfikatory

DOI

10.1515/squa-2015-0009

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents results of petrographic analyses of glacial tills in the western part of the Kleszczów Graben and the attempt of their stratigraphic interpretation. Petrographic coefficients have allowed the identification of five till lithotypes: T1, T2A, T2 and T2B – assigned to the South Polish Complex (Elsterian) and T4 correlated with the Middle Polish Complex (Saalian). The well-expressed tills that represent the South Polish Complex, occur at the bottom of the section. A new till lithotype, T2B, has been distinguished, corresponding to the Kuców Formation. It supplements the Pleistocene lithostratigraphic section of central Poland and corresponds to the Sanian 2 Glaciation. Among the younger tills, the T4 one (Odranian Glaciation) is well developed. The uppermost tills of the Wartanian cold stage have been reduced by glaciofluvial and fluvial erosion. It is, to some extent a consequence of the existence of a depression in this area, called the Szczerców Basin. The paper highlights the interpretational difficulties concerning the rank and the number of ice sheet advances during the Polish and Middle Polish Complexes in central Poland.

Słowa kluczowe

EN

tills; petrography; lithostratigraphy; Pleistocene; Central Poland; Kleszczów Graben

• Wydawca: Institute of Geological Science Polish Academy of Science
• Czasopismo: Studia Quaternaria
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 32, Nr 2
• Strony: 99--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz, tab., rys.

Twórcy

autor

Krzyszkowski D.

• University of Wrocław, Institute of Geography and Regional Development, Pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław, Poland

autor

Wachecka-Kotkowska L.

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Narutowicza 88, 90-139 ŁódŹ, Poland

autor

Wieczorek D.

• Geoconsult Sp. z o.o., Jurajska 6/40, 25-640 Kielce, Poland

autor

Stoiński A.

• Geoconsult Sp. z o.o., Jurajska 6/40, 25-640 Kielce, Poland

Bibliografia

• 1. Albrecht, J., 1995. Moränstratigrafi och glacial dynamic i NO Tyskland under Weichsel. Problemanalys. Dept. of Quart. Geol., Lund University.
• 2. Allen, P., Krzyszkowski, D., 2008. Till base deformation and fabric variation in lower Rogowiec (Wartanian, younger Saalian) till, Bełchatów outcrop, central Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 78, 19–35.
• 3. Andreicheva, L.N., 2012. Lithology of Upper-Middle Pleistocene tills in the far northeast of European Russia. Lithology and Mineral Resources 47 (3), 253–263.
• 4. Bennett, M.R., 2003. Ice streams as the arteries of an ice sheet: their mechanics, stability and significance. Earth-Science Reviews 61, 309–339.
• 5. Boulton, G.S., Dongelmans, P., Punkari, M., Broadgate, M., 2001. Palaeoglaciology of an ice sheet through a glacial cycle: the European ice sheet through the Weichselian. Quaternary Science Reviews 20, 591–625.
• 6. Böse, M., 1989. Methodisch-stratigraphische Studien und paläomorphologische Untersuchungen zum Pleistozän südlich der Ostsee. Berliner Geogr. Abhandlungen, 51.
• 7. Czerwonka, J.A., 1998. Litostratygrafia glin lodowcowych: uwagi metodyczne. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 385, 113–125 (in Polish with English summary).
• 8. Czerwonka, J.A., Krzyszkowski, D., 1990. Saalian Tills in the Bełchatów Outcrop, Central Poland. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 38, 63–75.
• 9. Czerwonka, J.A., Krzyszkowski, D., 1992. Till characteristics and stratigraphy in the Kleszczów Graben (Central Poland). Quaternary Studies in Poland 11, 43–64.
• 10. Czerwonka, J.A., Dobosz, T., Haisig, J., Krzyszkowski, D., Wilanowski, S., 1998. Stratygrafia i petrografia glin lodowcowych w międzyrzeczu Odry i Warty, Polska południowo-zachodnia). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 385, 73–104.
• 11. Dobosz, T., 2012. Badania mineralogiczno-petrograficzne osadów plejstoceńskich z Odkrywki w Szczercowie dla potrzeb reambulacji ark. Szczerców (735) SMGP w skali 1: 50 000. Centralne Archiwum Geologiczne PIG-PIB, Warszawa, 1–12.
• 12. Ehlers, J., Meyer, K.D., Stephan, H.J., 1984. Pre-Weichselian European Pleistocene ice sheets, Quaternary Science Reviews 3, 1–40.
• 13. Ehlers, J., Gibbard, P., 2008. Extent and chronology of Quaternary glaciation. Episodes 31 (2), 211–218.
• 14. Gronkowska, B., Kenig, K., Rzechowski, J., 1968. Petrografia glin zwałowych Podlasia i Mazowsza. Archiwum PIG, Warszawa.
• 15. Kalm, V., 2012. Ice-flow pattern and extent of the last Scandinavian Ice Sheet southeast of the Baltic Sea. Quaternary Science Reviews 44, 51–59.
• 16. Kalm, V., Gorlach, A., 2014. Impact of bedrock surface topography on spatial distribution of Quaternary sediments and on the flow pattern of late Weichselian glaciers on the East European Craton (Russian Plain). Geomorphology 207, 1–9.
• 17. Król, J., Hałuszczak, A., Dobosz, T., 2007. Dokumentowanie profili geologicznych z odsłonięć KWB Bełchatów i KWB Konin etap I (obejmujący część pilotażową). I Rejon KWB Bełchatów, odkrywka Szczerców. Centralne Archiwum Geologiczne PIG–PIB, Warszawa, 1–86.
• 18. Krzyszkowski, D. 1988. The Rogowiec Formation in a Kleszczów Graben, a New View for the Wartanian (Warthe) Glaciation in Central Poland. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 36, 287–298.
• 19. Krzyszkowski, D. 1992. Czwartorzęd Rowu Kleszczowa: litostratygrafia i tektonika. Zarys problematyki na podstawie obserwacji w odkrywce KWB Bełchatów. Acta Universitatis Wratislaviensis No 1252, Studia Geograficzne 54, 1–158.
• 20. Krzyszkowski, D., 2010a. Stratygrafia glin lodowcowych w zachodniej Polsce – dyskusja. In: Marks, L., Pochocka-Szwarc, K. (Eds), XVII Konferencja Stratygrafia plejstocenu Polski Dynamika zaniku lądolodu podczas fazy pomorskiej w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Jeziorowskie, 6-10.09.2010 PIG-PIB, Warszawa, 123–127.
• 21. Krzyszkowski, D., 2010b. The first record of red till lithotype in Western Poland and its implication for glacial stratigraphy and palaeogeography. Annales Societatis Geologorum Poloniae 80, 53-67
• 22. Lindner, L., Marks, L., Nita, M., 2013. Climatostratigraphy of interglacials in Poland: Middle and Upper Pleistocene lower boundaries from a Polish perspective. Quaternary International 292, 113–123. dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2012.11.018.
• 23. Marks, L., 2011. Quaternary Glaciations in Poland. Developments in Quaternary Science 15, 299–303.
• 24. Marks, L., Ber, A. (Eds), 1999. Metodyka opracowania Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. PIG, Warszawa.
• 25. Panzig, W.A., 1992. The gravel-compositorial standard-profile of the till-inventory of NE Rügen, southwestern Baltic, GDR. Quaestiones Geographicae 3, 143–154.
• 26. Sarnacka, Z., 1970. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców (M34-27A). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 27. Sarnacka, Z., 1971. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców (M34-27A). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 28. Wachecka-Kotkowska, L., Krzyszkowski, D., Krzymińska, J., Drzewicki, W., Wieczorek, D., Stoiński, A., 2013. Geneza, litologia i stratygrafia osadów czwartorzędowych rowu Kleszczowa w świetle nowych badań w odkrywce Szczerców. In: A Kostrzewski, G. Rachlewicz, M. Woszczyk (Eds), VI Seminarium Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych: Poznań, 14-15 listopada 2013, 168–172.
• 29. Wachecka-Kotkowska, L., Krzyszkowski, D., Wieczorek, D., Stoiński, A., 2014. Głos w dyskusji nad stratygrafią glin zwałowych w odkrywce Szczerców. In: XXI Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski Dynamika lądolodów plejstoceńskich na obszarze Sokólszczyzny i Równiny Augustowskiej. Augustów, 1-5 września 2014, 113–115.
• 30. Wieczorek, D., Stoiński, A., 2013. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Szczerców (735). Centralne Archiwum Geologiczne, PIG-PIB, Warszawa.
• 31. Wieczorek, D., Stoiński, A., Krzyszkowski, D., Wachecka-Kotkowska, L., Krzymińska, J., in press. The results of new studies of Quaternary sediments in the Kleszczów Graben, Szczerców Outcrop, Bełchatów Lignite Opencast Mine. Landform Analysis.
• 32. Zagwijn, W.H., 1996. The Cromerian Complex Stage of the Netherlands and correlation with other areas in Europe. In: Turner, Ch., (Ed.), The Early Middle Pleistocene in Europe. Balkema, Rotterdam: 145–172