Pojmowanie wyzwań, zagrożeń i ryzyka w bezpieczeństwie państwa

• Autorzy: Glen A.

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.49.1.2018.4

Warianty tytułu

EN

Understanding Challenges, Threats and Risks related to National Security

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Za cel artykułu przyjęto ustalenie pojmowania wyzwań, zagrożeń i ryzyka tworzących przesłanki poznawcze pozwalające ocenić wpływ wymienionych czynników na państwo i jego bezpieczeństwo. Osiągnięcie celu ukierunkowała hipoteza robocza: prawdopodobnie określenie przesłanek poznawczych potrzebnych do oceny wpływu wyzwań, zagrożeń i ryzyka na państwo i jego bezpieczeństwo jest możliwe dzięki analitycznemu definiowaniu przeprowadzonemu na drodze komplementarnego zastosowania metod słowotwórczej, indukcyjnej, filologicznej i intuicyjnej. Projekt i metody: Rozwiązanie postawionego problemu naukowego i weryfikację hipotezy roboczej przeprowadzono w trzech etapach. W pierwszym wstępnie ustalono stan pojmowania wyzwań, zagrożeń i ryzyka w literaturze przedmiotu badań. Następnie, w etapie drugim, z wykorzystaniem zadeklarowanych w hipotezie metod sformułowano realne, analityczne pojmowanie przedmiotowych pojęć. Wreszcie w etapie trzecim utworzono dedukcyjny model oceny osiągania celu, jakim jest bezpieczeństwo państwa, będący modelem operacjonalizującym, a przez to weryfikującym ustalone rozumienie przedmiotowych pojęć. Wyniki: Zastosowana procedura badawcza pozwoliła ustalić zakładane pojmowanie wyzwań, zagrożeń i ryzyka. W rezultacie za wyzwanie dla bezpieczeństwa państwa uznaje się sytuacje w państwie lub jego otoczeniu, które – jeśli nie zostaną na czas wykryte i rozpoznane oraz nie zostaną w stosunku do nich podjęte we właściwym miejscu i czasie odpowiednio dobrane i ułożone czynności – mogą się przeobrazić w zagrożenia dla tego państwa. Zagrożenie bezpieczeństwa państwa to zbiór zdarzeń wewnątrz i (lub) na zewnątrCel: Za cel artykułu przyjęto ustalenie pojmowania wyzwań, zagrożeń i ryzyka tworzących przesłanki poznawcze pozwalające ocenić wpływ wymienionych czynników na państwo i jego bezpieczeństwo. Osiągnięcie celu ukierunkowała hipoteza robocza: prawdopodobnie określenie przesłanek poznawczych potrzebnych do oceny wpływu wyzwań, zagrożeń i ryzyka na państwo i jego bezpieczeństwo jest możliwe dzięki analitycznemu definiowaniu przeprowadzonemu na drodze komplementarnego zastosowania metod słowotwórczej, indukcyjnej, filologicznej i intuicyjnej. Projekt i metody: Rozwiązanie postawionego problemu naukowego i weryfikację hipotezy roboczej przeprowadzono w trzech etapach. W pierwszym wstępnie ustalono stan pojmowania wyzwań, zagrożeń i ryzyka w literaturze przedmiotu badań. Następnie, w etapie drugim, z wykorzystaniem zadeklarowanych w hipotezie metod sformułowano realne, analityczne pojmowanie przedmiotowych pojęć. Wreszcie w etapie trzecim utworzono dedukcyjny model oceny osiągania celu, jakim jest bezpieczeństwo państwa, będący modelem operacjonalizującym, a przez to weryfikującym ustalone rozumienie przedmiotowych pojęć. Wyniki: Zastosowana procedura badawcza pozwoliła ustalić zakładane pojmowanie wyzwań, zagrożeń i ryzyka. W rezultacie za wyzwanie dla bezpieczeństwa państwa uznaje się sytuacje w państwie lub jego otoczeniu, które - jeśli nie zostaną na czas wykryte i rozpoznane oraz nie zostaną w stosunku do nich podjęte we właściwym miejscu i czasie odpowiednio dobrane i ułożone czynności - mogą się przeobrazić w zagrożenia dla tego państwa. Zagrożenie bezpieczeństwa państwa to zbiór zdarzeń wewnątrz i (lub) na zewnątrz państwa naruszających jego strukturę i (lub) uniemożliwiających spełnianie jego funkcji, wskutek czego niemożliwe do osiągnięcia lub ograniczone są: - nienaruszalność terytorium państwa, jego tożsamość oraz suwerenność, - przetrwanie narodu, - utrzymanie ładu wewnętrznego i porządku prawnego, - jakość życia i rozwój narodu. Wreszcie uznano, że ryzyko jest wskaźnikiem stanu zagrożeń lub niebezpiecznych dla państwa zdarzeń, które mogą prowadzić do strat. Ryzyko to uznać można za wypadkową, wynikającą z ewentualności wystąpienia takich stanów i zdarzeń oraz z prawdopodobnej wielkości strat, które mogą spowodować, a także z podatności danego podmiotu na zagrożenie. Takie pojmowanie ryzyka pozwala analizować zagrożenia bezpieczeństwa państwa w aspekcie mierzalnej wartości wektora ryzyka i jego ukierunkowania w trójwymiarowej przestrzeni euklidesowej. Ponadto w wyniku uzyskanych wyników badań zaproponowano graficzny model interpretacji osiągania celu, jakim jest bezpieczeństwo państwa. Model ten operacjonalizuje przyjęte pojmowanie przedmiotowych pojęć, a jednocześnie kierunkuje dalsze badania na identyfikację metod pomiaru potencjałów: zagrożeń tkwiącego w wyzwaniach, samych zagrożeń oraz pomiaru ryzyka w ocenie skutków tych zagrożeń.

EN

Aim: The aim of the article is to determine the understanding of the challenges, threats and risks that constitute cognitive factors relevant to the need to assess the impact of these factors on the state and its security. The achievement of this goal has been guided by the working hypothesis: cognitive factors relevant to the needs of assessing the state and its security challenges, threats and risks will probably analytically define these concepts through the complementary use of word formation, induction, philological and intuitive methods. Design and methods: The scientific problem was addressed, and the working hypothesis was examined, in three stages. First, the author determined how challenges, threats and risks were approached in the literature on the subject. Then, during the second stage, the author used the methods mentioned in the hypothesis to formulate realistic, analytical concepts for these terms. Finally, in the third stage, the author developed a deductive model for evaluating the achievement of national security goals to operationalise and, consequently, verify the established understanding of the terms in question. Results: The applied research procedure allowed the author to establish the assumed understanding of challenges, threats and risks. As a result, a challenge to national security is considered a situation in the country or its neighbouring areas, which - if not detected and identified in time, and not responded to with appropriately selected and arranged activities taken in the right time and at the right place - can transform into threats to the state. A threat to national security, on the other hand, is a series of events taking place inside and/or outside the country, which undermine its structure and/or prevent it from fulfilling its functions, which makes it impossible or difficult to achieve: − the inviolability of the territory of the state, its identity and sovereignty, − the survival of the nation, − maintenance of internal order and legal order, − quality of life and development of the nation. Finally, the author established that risk is an indicator of the threats or danger to the state that could lead to losses. This risk can be considered to be the result of the probability of the occurrence of such threats and dangers, and of the likely magnitude of the losses they might cause, as well as the vulnerability of the entity concerned. This approach to understanding risk allows us to analyse national risks in terms of a measurable value of the risk vector and its orientation in the three-dimensional Euclidean space. Moreover, based on own research results, the author developed a graphical model for assessing the achievement of the national security goals. The model operationalizes the proposed conceptualization of the terms in question, and at the same time directs further research towards the identification of measurement methods for such factors as risks inherent in the challenges, risks themselves and risks in the assessment of the effects of such threats.

Słowa kluczowe

PL

wyzwanie; zagrożenie; ryzyko; bezpieczeństwo państwa; definicja

EN

challenge; threat; risk; state security; definition

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 49, iss. 1
• Strony: 50--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Glen A.

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Humanistyczny, Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa

Bibliografia

• [1] Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Wyd. AON, Warszawa 2011, 22.
• [2] Zięba R., Bezpieczeństwo jako cel polityki państwa, w: Współczesny wymiar bezpieczeństwa. Między teorią i praktyką, J. Pawłowski (red.), SRWO, Warszawa 2011, 22.
• [3] Stolarski G., Ontologiczny status kategorii bezpieczeństwo, w: Współczesne bezpieczeństwo państwa, S. Jaczyński, M. Kubiak, M. Minkina (red. nauk.), Wyd. UPH, Warszawa–Siedlce 2012, 271–273.
• [4] Lutostański M., Podstawy bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2015, 180–184.
• [5] Kotarbiński T., Dzieła wszystkie. Ontologia, teoria poznania metodologia nauk, Wyd. PAN, Warszawa 1993, 291–298.
• [6] Dictionary [dok. elektr.] http://www.dictionary.com/browse/challenge [dostęp:28.01.2017].
• [7] Cambridge Dictionary [dok. elektr.] http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/challenge [dostęp: 28.01.2017].
• [8] Słownik języka polskiego [dok. elektr.] http://sjp.pwn.pl/sjp/wyzwanie [dostęp: 29.01.2017].
• [9] Auderska H., Skorupka S., De Bondy-Łempicka Z. (red.), Mały słownik języka Polskiego, PWN, Warszawa 1969, 952, 973.
• [10] Sulowski S., Brzeziński M. (red.), Strategie i programy bezpieczeństwa. Wybór dokumentów, Elipsa, Warszawa 2012, 57, 11, 25.
• [11] Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2014, 17.
• [12] Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002.
• [13] Cieślarczyk M., Kultura bezpieczeństwa i obronności, Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce 2006, 119.
• [14] Słownik wyrazów obcych, J. Tokarski (red.), PWN, Warszawa 1980, 594, 660.
• [15] Arystoteles, Metafizyka, PWN, Warszawa 2009, 105.
• [16] Malinowski A. (red.), Logika dla prawników, LexisNexis, Warszawa 2013, 132–133.
• [17] Borkowski J., Dyrda M., Kanarski L., Rokicki B., Człowiek w organizacji. Podręczny słownik psychologii zarządzania i dziedzin pokrewnych, Elipsa, Warszawa 2001, 160.
• [18] Wróblewski R., Zarządzanie kryzysowe jako element zarządzania bezpieczeństwem narodowym, UPH, Siedlce 2013, 61, 202–206.
• [19] Ficoń K., Inżynieria zarządzania kryzysowego, Bel Studio, Warszawa 2007, 76, 83.
• [20] Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1994.
• [21] Zalewski S., Bezpieczeństwo polityczne państwa, Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce 2010, 199.
• [22] Disse J., Metafizyka od Platona do Hegla, Wyd. WAM, Kraków 2005, 70.
• [23] Krzyżanowski L. J., O podstawach kierowania organizacjami inaczej: paradygmaty, filozofia, dylematy, PWN , Warszawa 1999, 20.
• [24] Encyklopedia zarządzania [dok. elektr.] https://mfiles.pl/pl/index.php/Ryzyko [dostęp: 24.08.2017].
• [25] Encyklopedia organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1981, 456, 297.
• [26] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 Nr 62, poz.627 z późn. zm.).
• [27] Glen A., Podstawy poznawcze bezpieczeństwa powietrznego państwa, Wyd. AON, Warszawa 2013, 70–72.