Integralność a granice interwencji w modernistycznych zespołach zabudowy. Analiza przypadku dzielnic uzdrowiskowo-wypoczynkowych w Ustroniu

• Autorzy: Ciarkowski Błażej

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2776

Warianty tytułu

EN

Integrity versus Intervention Boundaries in Modernist Housing Complexes. Case study of the healt/holiday districts in Ustroń

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza obecnej sytuacji powojennych modernistycznych zespołów zabudowy zlokalizowanych w naturalnym krajobrazie o szczególnych wartościach oraz wyróżnienie potencjalnych szans i zagrożeń na przyszłość. Analiza przeprowadzona została jako studium przypadku dwóch wyróżniających się kompleksów: dzielnicy uzdrowiskowej Ustroń Zawodzie oraz dzielnicy wczasowej Ustroń Jaszowiec. Modernistyczne dzielnice wypoczynkowe stanowią przykład kompleksowych projektów urbanistyczno-architektonicznych obejmujących nowoczesną, modernistyczną architekturę o ważnej roli społecznej, dostosowanej (skalą, technologią, formą) do warunków naturalnych oraz powstających w duchu poszanowania wartości krajobrazu (rozumianego w duchu modernizmu). Ich ochrona powinna wykraczać poza skalę pojedynczego obiektu architektonicznego, traktując jako punkt wyjścia postrzeganie dzielnic wypoczynkowo-uzdrowiskowych jako krajobrazu kulturowego.

EN

The aim of this article is to analyze the contemporary situation of post-war modernist building complexes located in the natural landscape of extraordinary values and to distinguish potential opportunities and threats for the future. The analysis was made as a case study of two extraordinary complexes: Ustroń-Zawodzie health district and Ustroń-Jaszowiec holiday district. Modernist leisure districts are an example of complex urbanist-architectural projects including modern architecture of significant social value adjusted (scale, technology, form) to the natural conditions and built with due regard for the value of the landscape (in the spirit of the modern movement). Their preservation should go beyond the scale of a single architectural object and start from the point where the health-leisure district are considered as a cultural landscape.

Słowa kluczowe

PL

powojenny modernizm; socmodernizm; planowanie przestrzenne; architektura wypoczynku

EN

post-war modernism; socialist modernism; spatial planning; architecture of leisure

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 75--86
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., ryc.

Twórcy

autor

Ciarkowski Błażej

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0001-5661-3429

Bibliografia

• 1. Barucki T., Zielone konie. Henryk Buszko, Aleksander Franta, Jerzy Gottfried, Warszawa: Salix Alba, 2015.
• 2. Docomomo, Ustron Jaszowiec holiday district under threat of demolition, dostęp:https://www.docomomo.com/heritage/ustron-jaszowiec-holiday-district-under-threat-of-demolition, 2021.
• 3. Fronczek K., Koj R., Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Ustroń na lata 2015–2018, Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IV/29/2015 Rady Miasta Ustroń z dnia 26 lutego 2015 r., 2015.
• 4. Gądek Z., Rekreacja a środowisko naturalne, Architektura, 12, 1970, ss. 442–443.
• 5. ICOMOS, The Nara Document on Authenticity (1994), dostęp: www.icomos.org/charters/nara-e.pdf, 1994.
• 6. Jencks Ch., Architektura późnego modernizmu i inne eseje, tł. Barbara Gadomska, Warszawa: Arkady, 1989.
• 7. Kamiński Z., Przeobrażenia Ustronia a planowanie przestrzenne, Czasopismo Techniczne”, 10, 2009, ss. 175–180.
• 8. Korpal G., Artystyczny aspekt procesu konserwacji, [w:] B. Szmygin (red.),Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce,Warszawa–Lublin: PKN ICOMOS, 2008, ss. 45-50.
• 9. Phaidon Editors (red.),20th-Century World Architecture: The Phaidon Atlas, London–New York: Phaidon, 2012.
• 10. Piotrowska K. (oprac.),Wytyczne operacyjne do realizacji Konwencji światowego dziedzictwa, Warszawa: PKN ICOMOS, 2012.
• 11. Rozenau-Rybowicz A. Szlenk-Dziubek, D., Białoskórski P., Atlas dóbr kultury współczesnej województwa małopolskiego, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Instytut Rozwoju Miast, 2009.
• 12. Uchwała nr IV/29/2015 Rady Miasta Ustroń z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Miasta Ustroń na lata 2015–2018.
• 13. Uchwała nr XVII/184/2016 Rady Miasta Ustroń z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru strefy uzdrowiskowej „A” miasta Ustroń.
• 14. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
• 15. Węcławowicz-Bilska E., Kształt przestrzeni zdrojowiska, [w:] Architektura kurortowa. Materiały z ogólnopolskiej konferencji „Architektura kurortowa”, Połczyn Zdrój, 24–25 kwietnia 2009, Szczecin: Towarzystwo Wspierania Rozwoju Pomorza Zachodniego Szczecin-Expo, 2009, ss. 29-40.
• 16. Winnicki J., Jaszowiec - dzielnica wczasowa, Architektura, 2–3, 1969, ss. 42–47.
• 17. Wiśniewski M., Moderna – modernizm – socmodernizm: burzyć czy chronić? Autoportret, 11, 2015.
• 18. Zawiadomienie o zamiarze włączenia obiektu do GEZ – ul. Stroma, (2021). Pobrano z: https://ustron.bip.info.pl/dokument.php?iddok=21680&idmp=672&r=r
• 19. Zawiadomienie o zamiarze włączenia obiektu do GEZ – ul. Turystyczna, (2021). Pobrano z: https://ustron.bip.info.pl/dokument.php?iddok=21682&idmp=672&r=r
• 20. Zawiadomienie o zamiarze włączenia obiektu do GEZ – ul. Wczasowa, (2021). Pobrano z: https://ustron.bip.info.pl/dokument.php?iddok=21681&idmp=672&r=r