Zieleń wysoka jako tworzywo urbanistyczne placów miejskich i jej znaczenie w kontekście przeciwdziałania skutkom zmian klimatu. Wybrane zagadnienia

• Autorzy: Cieślak-Arkuszewska Adriana

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.5166

Warianty tytułu

EN

Tall greenery as an urban material in city squares and its importance in the context of couneracting the effects of climate change

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł koncentruje się na wybranych zagadnieniach związanych z ochroną oraz kształtowaniem zieleni wysokiej w obrębie placów i rynków miejskich. Opracowanie ma charakter opisowy, wyjaśniający i poznawczy, odnoszący się do rozwiązań pożądanych z punktu widzenia nowoczesnego miasta, ukierunkowanego na podmiotowe traktowanie mieszkańców i świadome przeciwdziałanie skutkom zmian klimatu. W pracy wykorzystano metodę desk research wspomaganą jakościową analizą treści. Uzupełniająco przeprowadzono diagnozę wybranych realizacji w Polsce obejmujących swym zakresem rewaloryzacje rynków i placów miejskich. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji i analizy przykładów można zauważyć, że drzewa stanowią jedno z najistotniejszych tworzyw przestrzeni publicznej, a ich oddziaływanie ma charakter synergiczny (w tym: estetyczny, kulturotwórczy, funkcjonalny, klimatyczny, prozdrowotny). Szczególne znaczenie mają drzewa stare, które osiągnęły ostateczną formę. Należy je postrzegać jako punkt wyjścia dla procesów odnowy placów i rynków, zarówno w wymiarze przestrzenno-funkcjonalnym, jak i klimatycznym. Jednocześnie należy podkreślić, że założenia projektowe powinny przewidywać nie tylko fakt obecności drzew (i ich rozmieszczenie), ale określać także docelowy efekt (wizualny i funkcjonalny), w tym m.in. kształt, rozmiar i charakter zieleni, w korelacji z warunkami otoczenia.

EN

Selected issues. The article is focused on selected issues related to the protection and development of tall greenery within city squares and markets. The study is descriptive, explanatory and cognitive in nature. This refers to solutions desirable from the point of view of a modern city, focused on subjective treatment of residents and conscious counteracting the effects of climate change. The work used the desk research method supported by qualitative content analysis. In addition, a diagnosis of selected projects in Poland was carried out, including the urban renewal of marketplaces and city squares. Based on the observations and analysis of examples, it can be noted that trees are one of the most important elements of a public space and their impact is synergistic (including: aesthetic, culture-forming, functional, climatic, health-promoting). The old trees that have reached their final form are of particular importance. They should be perceived as a starting point for the processes of urban renewal of squares and markets, both in the spatial, functional and climatic dimensions. At the same time, it should be emphasized that the design assumptions should provide not only for the presence of trees (and their arrangement) but also specify the target effect (visual and functional), including, among others: the shape, size and nature of the greenery, in correlation with the surrounding conditions.

Słowa kluczowe

PL

drzewo; zieleń miejska; rozwój zrównoważony; miasto zielone; plac miejski; rynek miejski

EN

tree; urban greenery; sustainable development; green city; city square; market place

• Wydawca: BUILDER CORP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Builder
• Rocznik: 2024
• Tom: R.28, nr 6
• Strony: 7--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Cieślak-Arkuszewska Adriana

• Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0001-6280-9591

Bibliografia

• [1] Worłowska M., Marko-Worłowska M., 2011, Problemy ekologiczne w zielonej architekturze miasta, „Proceedings of ECOpole”, 5(1), s. 342-347.
• [2] Szczepanowska H.B., 2015, Drzewa w mieście – zielony kapitał wartości i usług ekosystemowych, „Człowiek i Środowisko”, 39(2), s. 5-28.
• [3] Bartnicka M., Ullman I., 2009, Wykorzystać wszystkie atuty zieleni, „Architecturae et artibus”, 1(2), s. 17-22.
• [4] Celadyn W., 1992, Architektura a systemy roślinne, Studium relacji między elementami architektonicznymi a roślinnymi, Monografia 134, Politechnika Krakowska, Kraków.
• [5] Franta A., 2004, Reżyseria przestrzeni: o doskonaleniu przestrzeni publicznej miasta, Monografia, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Kraków.
• [6] Strumiłło K., 2023, Zielone miasto w kontekście zrównoważonego rozwoju, „Builder”, 317(12), s. 12-17.
• [7] Kronenberg J., 2012, Usługi ekosystemów w miastach, [w:] Zrównoważony Rozwój – Zastosowanie 3 „Przyroda w mieście. Usługi ekosystemów – niewykorzystany potencjał miast”, Fundacja Sędzimira, s. 13-31.
• [8] Sobol A., 2021, Zmiany klimatu a kształtowanie współczesnych miast, „ACADEMIA – magazyn Polskiej Akademii Nauk”, 3(67), s. 34-37.
• [9] Makowska M., 2013, Analiza danych zastanych, Przewodnik dla studentów. Scholar, Warszawa.
• [10] Bednarowska Z., 2015, Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych, „Marketing i Rynek”, 7, s. 18-26.
• [11] Johnson J.B., Reynolds H.T., Mycoff J.D., 2010, Metody badawcze w naukach politycznych, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [12] Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady.
• [13] Pawłowska K., 2001, Idea swojskości miasta, Wydaw. Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. Kraków.
• [14] Leśniakowska M., 2018, Zamieszkać z drzewem, czyli architektura w ogrodzie ekokrytyki, [w:] Architektura jest najważniejsza. Tom IV. Drzewa, EMG, Kraków, s. 9-48.
• [15] Bąkowska M., 2007, Barwa a architektura – percepcja barwy, elementy kompozycji koloru. „Architektura Krajobrazu”, 4, s. 54-63.
• [16] Wiśniewska W., 2002, Krajobrazy codzienne, Politechnika Łódzka, Łódź.
• [17] Ulrich R. S., 1985, Human Responses to Vegetation and Landscapesm „Landscape and Urban Planning”, 13, s. 29-44.
• [18] Ulrich R.S., Simons R.F., Losito B.D., Fiorito E., Miles M.A., Zelson M., 1991, Stress recovery during exposure to natural and urban environments, „Journal of Environmental Psychology”, 11, s. 201-230.
• [19] Taylor A.F., Wiley A., Kuo F.E., Sullivan W.C., 1998, Growing up in the inner city: green spaces as places to grow, „Environment and Behavior”, 30(1), s. 3-27.
• [20] Rice J.S., Lremy L., 1998, Impact of horticultural therapy on psychosocial functioning among urban jail inmates, „Journal of Offender Rehabilitation”, 26(3-4), s. 169-191.
• [21] Moczia K., Godawa J., 2009, Malowanie słowem, gestem, oddechem… czyli koloroterapia na zajęciach terapeutyczno-rewalidacyjnych, [w:] Chowanna. Terapia pedagogiczna. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 97-107.
• [22] Galera H., 2007, Morfologia a symbolika drzew, Pokrój ogólny, „Nauka”, (2), s. 117-129.
• [23] Bach A., 2006, Rośliny ozdobne w tradycji i kulturze rożnych narodów, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”, 510(1), s. 31-38.
• [24] Jabłoński W., 2020, Architektoniczne metody ochrony istniejącej zieleni wysokiej w mieście, Studium przypadku, „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych”, 16(3), s. 66-73.
• [25] Mróz A., Pistelok P., Salata-Kochanowski P., 2023, Rynki, place i deptaki - jakość inwestycji w przestrzeni publicznej po 2015 roku. Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa - Kraków.
• [26] Dymek D., Jóźwik J., 2021, Kształtowanie placów miejskich na przykładzie miast województwa lubelskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia”, 76, s. 1-28.
• [27] Borowski J., Latocha P., 2006, Dobór drzew i krzewów do warunków przyulicznych Warszawy i miast centralnej Polski, „Rocznik dendrologiczny”, 54, s. 83-93.
• [28] Szczepanowska H.B., Sitarski M., 2015, Drzewa zielony kapitał miast. Jak zwiększyć efektywność drzew, Warszawa, IGPiM.
• [29] Grzywacz A., 2011, Drzewa jako obiekty kulturowe, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”, R.13. 29(4), s. 45-62.
• [30] Szczepanowska H.B., 2007, Ekologiczne, społeczne i ekonomiczne korzyści z drzew na terenach zurbanizowanych, „Człowiek i Środowisko”, 3(31), s. 5-26.
• [31] Zimny H., 2 005, Ekologia miasta, Agencja Reklamowo-Wydawnicza, Warszawa.
• [32] Bednarek A., 1984, Z badań nad mikroklimatem miasta, [w:] Wpływ zieleni na kształtowanie środowiska miejskiego, PWN, Warszawa, s. 79-93.
• [33] Błaszczyk M., Kosmala M., 2009, Rola i znaczenie drzew w krajobrazie - aleje przydrożne i przyuliczne, „Przegląd komunalny”, 80(8), s. 35-38.
• [34] Czerwieniec M., Lewińska J., 1996, Zieleń w mieście, Wyd. IGPiK, Kraków.
• [35] McPherson E.G., Simpson, J.R., Peper P., Scott K.I., Xiao Q., 2000, Tree Guidelines for Coastal Southern California Communities. Local Government Commission, Sacramento, California.
• [36] Kosmala M., 2005, Po co ludziom drzewa, czyli o roli i znaczeniu drzew w życiu człowieka. Zieleń miejska. Naturalne bogactwo miasta. Materiały Konferencyjne, Toruń, s. 75-81.
• [37] Suchocka M., 2013, Drzewo jako element zielonej infrastruktury, Problemy Ekologii Krajobrazu, (36).
• [38] Jezierska A., 1997, Niebezpieczne gatunki drzew i krzewów w nasadzeniach miejskich, [w:] Sztuka ogrodów w krajobrazie miasta: miejskie przestrzenie publiczne i rekreacyjne, współczesne tendencje projektowe: konferencja naukowa, 20-22 czerwca 1997, VI Targi Zieleni Miejskiej i Ogrodnictwa, TARAGRA'97. Drukarnia Oficyny Wydawniczej Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 221-222.

Uwagi

Artykuł umieszczony w części "Builder Science"