Chondryt Antonin – pierwszy polski meteoryt ze zrekonstruowaną orbitą wokółsłoneczną. Raport z klasyfikacji i rejestracji oraz propozycje działań mogących wzbogacić kolekcję polskich meteorytów

Krzesińska, Agata; Tymiński, Zbnigniew; Maćkowska, Roksana

doi:10.7306/2023.33

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Chondryt Antonin – pierwszy polski meteoryt ze zrekonstruowaną orbitą wokółsłoneczną. Raport z klasyfikacji i rejestracji oraz propozycje działań mogących wzbogacić kolekcję polskich meteorytów

Autorzy

Krzesińska Agata , Tymiński Zbnigniew , Maćkowska Roksana

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Krzesinska_A_Chondryt_P. Geol. Vol. 71_nr. 7_2023.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2023.33

Warianty tytułu

The Antonin Chondrite – the first Polish meteorite with reconstructed pre-atmospheric orbit. Report on registration and classification, including proposals for measures to expand the Polish meteorite collection

Języki publikacji

Abstrakty

On July 15, 2021, a bright fireball was registered over Poland and it led to a meteorite fall near the towns of Antonin and Mikstat, on the border of the Greater Poland and Lower Silesia voivodeships. Soon after registration of the bolide, a meteorite fragment was found. Observation of the fireball's trajectory helped to reconstruct the pre-atmospheric parameters of the meteoroid, such as the orbit inclination or eccentricity (Shrbený et al., 2022). Additionally, finding of the meteorite fragment enabled petrographic research and reconstruction of the thermal and collisional history of meteorite'sparent body. The Antonin meteorite is the first Polish meteorite with the reconstructed pre-atmospheric orbit and, atthe moment, one of only fifty in theworld. It is an L5 ordinary chondrite (Shrbený et al., 2022; Krzesińska, 2023). Here we present a report on the classification and registration process of the Antonin meteorite. Registration included measurements of cosmogenic isotope, necessary to prove the connection of the meteorite with the observed bolide. The specimen was found during the private expedition, so no direct proof existed for find in the predicted fall area. Cosmogenic isotope study allowed to assessing the time of meteorite fall, which matched the fireball event. Classification included petrographic and mineralogical analysis of the rock. The fall and find circumstances of Antonin allowed us to reflect on the lack of awareness of the Polish society regarding meteorites. Such unawareness is also seen when the whole collection of Polish meteorites is statistically analysed. We present such analysis at the end of the paper, and conclude that many meteorite falls in Poland must be unnoticed. Additionally, inability of citizens to recognize a meteorite, especially a chondrite, causes that many of these rocks remain unrecovered. The aim of this paper is to inspire the reader to pay attention to falls of meteorites, and to look for potential meteorite rocks. In final, we encourage the readers to get involved in activities of fireball networks and to take part in meteorite recovery trips.

Słowa kluczowe

meteoryt chondryt upadek meteorytu polskie meteoryty kula ognia

meteorite chondrite meteorite fall Polish meteorites fireball

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2023

Tom

Vol. 71, nr 7

Strony

372--385

Opis fizyczny

Bibliogr. 57 poz., fot., tab., wykr.

Twórcy

autor

Krzesińska Agata

a.m.krzesinska@geo.uio.no

Centre for Earth Evolution and Dynamics (obecnie Centre for Planetary Habitability), Department of Geosciences, University of Oslo, Sem Salands vei 2 ,0371 Oslo, Norwegia

https://orcid.org/0000-0002-0896-3560

autor

Tymiński Zbnigniew

zbigniew.tyminski@polatom.pl

Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Ośrodek Radioizotopów POLATOM, ul. A. Sołtana 7, 05-400 Otwock-Świerk
Polska Sieć Bolidowa, Pracownia Komet i Meteorów, ul. Bartycka 18, 00-716 Warszawa

https://orcid.org/0000-0001-9977-4150

autor

Maćkowska Roksana

geouniwersytet@gmail.com

Muzeum Ziemi PAN, al. Na Skarpie 20/26, 27. 00-488 Warszawa

https://orcid.org/0009-0007-0640-526X

Bibliografia

1. BABCZYŃSKI T., DEIKE K., WAWNIKIEWICZ R. 1868 - Notice sur la météorite tombée le 30 Janvier 1868 aux environs de la ville de Pułtusk. Publiée par la Haute Ecole de Varsovie, Warszawa 26 maja 1868.
2. BLAND P.A. 2001 - Quantification of meteorite infall rates from accumulations in deserts, and meteorite accumulations on Mars. Accretion of Extraterrestrial Matter Throughout Earth's History, 207-303.
3. BISCHOFF A., PATZEK M., PETERSS.T.M., BARRATJ.-A., DiROCCO T., PACK A., EBERT S., JANSENC.A., KMIECIAK K. 2022 - The chondrite breccia of Antonin (L4-5) - A new meteorite fall from Poland with a heterogeneous distribution of metal. Meteorit. Planet. Sci., 57: 2127-2142.
4. BOROVIČKA J., SPURNÝ P., SHRBENÝ L., ŠTORK R., KOTKOVÁ L., FUCHS J.,KECLÍKOVÁ J., ZICHOVÁ H., MÁNEK J., VÁCHOVÁ P., MACOURKOVÁ I., SVOREŇ J., MUCKE H. 2022 - Data on 824 fireballs observed by the digital cameras of the European Fireball Network in 2017-2018 I. Description of the network, data analysis, and the catalog. Astronom. Astrophysic., 667: A157.
5. BORUCKI J., STĘPNIEWSKI M. 2001 - Mineralogy of the Baszkówka chondrite (L5 S1): new data on silicates, opaques and minor minerals. Geol. Quart., 45: 229-256.
6. BREARLEY A.J., J ONES R.H. 1998 - Chondritic meteorites. [W]:Papike J.J. (red.), Planetary Materials, Mineralogical Society of America, 36: 3-01-3-398.
7. EVATT G.W., SMEDLEY A.R.D., JOY K.H., HUNTER L., TEYW.H., ABRAHAMS I.D., GERRISH L. 2020 - The spatial flux of Earth's meteorite falls found via Antarctic data. Geology, 48: 683-687.
8. GRADY M.M. 2000 - Catalogue of meteorites. 5th edition. Cambridge University Press.
9. HALLIDAY I.A. 2001 - The present day flux of meteorites to Earth. Accretion of Extraterrestrial Matter Throughout Earth's History, 305-318.
10. HUTCHISON R. 2004 - Meteorites: A Petrologic chemical and Isotopic Synthesis. Cambridge University Press Cambridge United Kingdom.
11. http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Kategoria:Meteoryty_polskiehttp://www.woreczko.pl/meteorites/
12. https://www.cosmoartel.pl/
13. https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=70617
14. https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=77489
15. JULLA.J.T. 2011 - Terrestrial Ages of Meteorites. Accretion of Extraterrestrial Matter Throughout Earth's History, 241-266.
16. KARWOWSKI Ł. 2012 - Sołtmany meteorite. Meteorites, 1-2: 15-30.
17. KARWOWSKI Ł., SZOPA K. 2020 - Leoncin - nowy polski chondryt LL4-6. Acta Soc. Metheorit. Pol., 11: 31-44.
18. KARWOWSKI Ł., BADUR Ł., MAZUR M. 2009 - Meteoryt Święcany. Acta Soc. Metheorit. Pol., 1: 44-47.
19. KARWOWSKI Ł., SZOPA K., WOŹNIAK M. 2021 - Nowe znalezisko meteorytu w południowej części województwa łódzkiego. Acta Soc. Metheorit. Pol., 12: 41-57.
20. KOBYŁECKI M. 1938 - Charakterystyka ogólna meteorytu łowickiego. Arch. Mineralog., 14: 9-14.
21. KOTOWIECKI A. 2010 - Artifcats in Polish collections made of meteoritic iron. Meteorit. Planet. Sci., 39: A151-156.
22. KRZESIŃSKA A.M. 2016 - Thermal metamorphic evolution of the Pułtusk H chondrite breccia - compositional and textural properties not included in petrological classification. Geol. Quart., 60: 211-224.
23. KRZESIŃSKA A.M. 2017 - Contribution of early impact events to metal-silicate separation thermal annealing and volatile redistribution: evidence in the Pułtusk Hchondrite. Meteorit. Planet. Sci.,52: 2305-2321.
24. KRZESIŃSKA A.M. 2023 - Charakterystyka petrologiczna i chemiczna meteorytu Antonin - klasyfikacja oraz zarys historii termicznej i uderzeniowej. Acta Soc. Metheorit. Pol., 14: 114-133.
25. KRZESIŃSKA A.M., ALMEIDA N.V. 2019 - Evidence of shock-induced vaporization of matrix to form porosity in Baszkówka, a porous L5 chondrite. Meteorit. Planet. Sci., 54: 54-71.
26. KRZESIŃSKA A.M., WIRTH R., KUSIAK M.A. 2019 - Petrogenesis of ungrouped enstatite meteorite Zakłodzie: fabric, texture and nanostructure analysis for identification of mechanisms responsible for chondrite-a-chondrite transition. Meteorit. Planet. Sci., 54: 1462-1477.
27. KRZESIŃSKA A., GATTACCECA J., FRIEDRICH J.M., ROCHETTE P. 2015 - Impact-related non-coaxial deformation in the Pułtusk H chondrite inferred from petrofabric analysis. Meteorit. Planet. Sci., 50: 401-417.
28. MANECKI A. 1972 - Studium mineralogiczno-petrologiczne meteorytu Pułtusk. Pr. Mineralog., 27: 53-68.
29. OWCZARZAK A. 2021 - Nowy spadek w Polsce. Meteoryt, 101: 15.
30. PILSKI A. 1992 - Katalog meteorytów w polskich kolekcjach. Meteoryt, 4: 2-9.
31. PILSKI A.S. 2001 - Inventory of Polish Meteorites. Geol. Quart., 45: 219-228.
32. PILSKIA.S., WASSONJ.T., MUSZYŃSKI A., KRYZAR., KARWOWSKI Ł., NOWAK M. 2013 - Low-Ir IAB irons from Morasko and other locations in central Europe: One fall, possibly distinct from IAB-MG, Meteorit. Planet. Sci., 48: 2531-2541.
33. POKRZYWNICKI J. 1964 - Meteoryty Polski. Katalog meteorytów w zbiorach polskich. Stud. Geol. Pol., 15.
34. POUCHOU J.L., PICHOIR F. 1991 - Quantitative Analysis of Homogeneous or Stratified Microvolumes Applying the Model “PAP”. [W]: Heinrich K.F.J., Newbury D.E. (red.), Electron Probe Quantification. Plenum Press New York: 31-75.
35. PRZYLIBSKI T.A., PILSKI A.S., ZAGOŻDŻON P.P., KRYZA R. 2003 - Petrology of the Baszkówka L5 chondrite: Arecord of surface-forming processes on the parent body. Meteorit. Planet. Sci., 38: 927-937.
36. PRZYLIBSKI T.A., ZAGOŻDŻON P.P., KRYZA R., PILSKI A.S. 2005 - The Zakłodzie enstatite meteorite: Mineralogy, petrology, origin and classification. Meteorit. Planet. Sci., 40: A185-A200.
37. RÓŻYCKI S.Z., KOBYŁECKI M. 1935 - O meteorycie łowickim. Wszechświat, 5: 137-142.
38. RUBIN A.E. 1990 - Kamacite and olivine in ordinary chondrites: intergroup and intragroup relationships. Geochim. Cosmochim. Acta, 54: 1217-1232.
39. RUBIN A.E. 2004 - Postshock annealing and postannealing shock in equilibrated ordinary chondrites: implications for the thermal and shock histories of chondritic asteroids. Geochim. Cosmochim. Acta, 68: 673-689.
40. RUZICKA A., HUGO R., HUTSON M. 2015 - Deformation and thermal histories of ordinary chondrites: Evidence for post-deformation annealing and syn-metamorphic shock. Geochim. Cosmochim. Acta, 163: 219-233.
41. SAMSONOWICZ J. 1952 - O wieku, pochodzeniu i przypuszczalnej ilości oraz masie meteorytu pułtuskiego. Wiad. Muz. Ziemi, 6: 57-68.
42. SHRBENÝ L., SPURNÝ P., BOROVIČKA J. 2020 - Fireball fragmentation in the first half of the atmospheric trajectory. Planet. Space Sci., 187: 104956.
43. SHRBENÝ L., KRZESIŃSKA A.M., BOROVIČKA J., SPURNÝ P., TYMIŃSKI Z., KMIECIAK K. 2022 - Analysis of the daylight fireball of July 15, 2021, leading to meteorite fall and find near Antonin, Poland, and description of the recovered chondrite. Meteorit. Planet. Sci., 57: 2108-2126.
44. SIEMIĄTKOWSKI J. 2001 - Petrography of the Baszkówka chondrite. Geol. Quart., 45: 263-280.
45. SPERGEL M.S., REEDY R.C., LAZARETH O.W., LEVY P.W., SLATEST L.A. 1986 - Cosmogenic neutron-capture-produced nuclides in stony meteorites. J. Geophysic. Res., 91: D483-D494.
46. STÖFFLER D., KEIL K., SCOTTE.R.D. 1991 - Shock metamorphism in ordinary chondrites. Geochim. Cosmochim. Acta, 55: 3845-3867.
47. SZOPA K., BRACHANIEC T., KARWOWSKI Ł., KRZYKAWSKI T. 2017 - Remnants of altered meteorite in the Cretaceous-Paleogene clay boundary in Poland. Meteorit. Planet. Sci., 52: 612-622.
48. SZOPA K., KARWOWSKI Ł., KRZYKAWSKI T., BRACHANIEC T. 2017 - Fragmenty kopalnego meteorytu z Lechówki: charakterystyka mineralogiczna i geochemiczna. Acta Soc. Metheorit. Pol., 8: 100-109.
49. TYMIŃSKI Z., ŻOŁĄDEK P., WIŚNIEWSKI M., STOLARZ M., POLAKOWSKI K., MYSZKIEWICZ M., ZARĘBA P., GAWROŃSKI M.P., SUCHODOLSKI T., OLECH A. 2019 - 15 lat obserwacji - wybrane spadki meteorytów rejestrowane w PFN w latach 2004-2019. Acta Soc. Metheorit. Pol., 10: 160-167.
50. TYMIŃSKI Z., ŻOŁĄDEK P., WIŚNIEWSKI M., STOLARZ M., POLAKOWSKI K. 2021 - Raport PFN z poszukiwan meteorytów w latach 2018-2020. Acta Soc. Metheorit. Pol., 12: 98-107.
51. TYMIŃSKI Z., HULT M., KRZESIŃSKA A.M., LUTTER G., TYMIŃSKA K., SAGANOWSKI P., MARISSENS G., STROH H., BURAKOWSKA A., ZIEMEK T., STACHOWICZ M., EL-MALLUL A. 2023a - Underground Radioactivity Measurements of Meteorites: Development of Development of Methods Suitable to Determine Precise Terrestrial Age of Recent Falls. Appl. Radiat. Isotop., 195: 110733.
52. TYMIŃSKI Z., BURAKOWSKA A., KRZESIŃSKA A.M., TYMIŃSKA K., KUĆ M., ILLER E. 2023b - Radionuklidy kosmogeniczne w meteorycie Antonin. Acta Soc. Metheorit. Pol., 14: 192-199.
53. VAN SCHMUS W.R., WOOD J. 1967 - Achemical-petrologic classification of the chondritic meteorites. Geochim. Cosmochim. Acta., 31: 747-765.
54. WIŚNIEWSKI M., ŻOŁĄDEK P., OLECH A., TYMIŃSKI Z., MACIEJEWSKI M., FIETKIEWICZ K., RUDAWSKA R., GOZDALSKI M., GAWROŃSKI M., SUCHODOLSKI T., MYSZKIEWICZ M., STOLARZ M., POLAKOWSKI K. 2017 - Current status of Polish Fireball Network. Planet. Space Sci., 143: 12-20.
55. WOŹNIAK M. 2021 - Meteoryty żelazne - klasyfikacja w obrazach. Acta Soc. Metheorit. Pol., 12: 149-216.
56. WOŹNIAK B., WOŹNIAK M. 2012 - Account of circumstances surrounding the fall of a meteorite in Sołtmany village.Meteorites, 1-2: 9-14.
57. www.asu.cas.cz/~meteor/bolid/2021_07_15/

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-507a1736-d0b6-4581-9536-86105918e3db