Metody pomiaru koncentracji rynków transportu miejskiego

• Autorzy: Krawczyk G.

Warianty tytułu

EN

Methods of measuring the urban transport market concentration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto kwestie pomiaru koncentracji rynku transportu miejskiego. Układ artykułu ma charakter funkcjonalny, opisujący przedmiot pomiaru, metody pomiaru oraz ich zastosowanie w praktyce. Z natury rzeczy analiza koncentracji rynku będzie miała uzasadnienie tylko w przypadku rynków zdemonopolizowanych. Biorąc pod uwagę to kryterium, można wyróżnić rynki zderegulowane oraz rynki konkurencji regulowanej. Problematyka koncentracji rynku nabiera znaczenia w przypadku funkcjonujących w Polsce rynków transportu miejskiego zorganizowanych według modelu konkurencji regulowanej. Popyt publiczny zgłaszany przez organizatora transportu (zarząd transportu miejskiego) może być realizowany w oparciu o procedurę przetargową i jest kontraktowany umową kosztów brutto. Przedsiębiorstwa przewozowe rywalizują „o rynek”, wyceniając zlecenie realizacji określonego wolumenu pracy eksploatacyjnej w oparciu o kalkulację stawki wozokilometra. Stąd też uznano, że koncentrację rynku w warunkach konkurencji regulowanej należy wyznaczać w oparciu o wskaźnik zakontraktowanej pracy eksploatacyjnej, wykonywanej przez przewoźnika. W celu opisu struktury rynku zaprezentowano i scharakteryzowano najczęściej stosowane wskaźniki koncentracji. Ze względu na zróżnicowane podejście do tej problematyki w literaturze statystycznej i ekonomicznej, postanowiono zaprezentować miary koncentracji w podziale na dyskretne i skumulowane. Szerzej przedstawiono konstrukcje, charakterystyki i interpretacje dwóch najbardziej popularnych wskaźników tj.: wskaźnika koncentracji (concentration ratio) oraz wskaźnika Herfindahla- Hirschmana (HHI). Ocena koncentracji rynku transportu miejskiego, a raczej poszczególnych rynków lokalnych (gdyż przy założonym przedmiocie pomiarów nie można dokonać agregacji) może być cenna poznawczo. Uzyskane wyniki mogą posłużyć do oceny efektywności prowadzonych działań demonopolizacyjnych, ale także do badania zachowania poszczególnych podmiotów w zależności od struktury rynku i zajmowanej na niej pozycji.

EN

The paper presents issues of concentration of the urban transport market. The analysis of concentration is intrinsically correct only in case of less monopolized markets. In the view of this criterion there are deregulated markets and markets with regulated competition. The issue of market concentration becomes important in case of (operating in Poland) urban transport markets organized by regulated competition model. Public demand notified by the transport provider (transport management) can be implemented on the basis of a tender procedure and contracted by gross costs agreement. Transport companies compete “for the market”. They appraise the contract for particular operational work volume based on the calculation of the vehicle-kilometer rate. As a consequence, the urban transport market concentration should be calculated on the basis of the rate contracted operational work performed by the carrier. The paper presents two the most popular market concentration measures. Due to the different approach to this issue in the statistics and economics literature, it was decided to present the measures of concentration divided into discrete and cumulative index. It presents the characteristics and interpretations of two indicators such as: concentration ratio (CR) and the Herfindahl-Hirschman Index (HHI). The results of concentration measure can be used to assess the effectiveness of anti-trust activities and study on particular entities behavior.

Słowa kluczowe

PL

wskaźnik koncentracji; konkurencja; monopol; miejski transport zbiorowy

EN

concentration ratio; competition; monopoly; urban public transport

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 5
• Strony: 25--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Krawczyk G.

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach,Katedra Transportu, ul. 1 Maja 47, 40-228 Katowice

Bibliografia

• 1. Gospodarowanie w komunikacji miejskiej, red. O. Wyszomirski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.
• 2. System dopłat do publicznego transportu zbiorowego w komunikacyjnych związkach komunalnych w Polsce, red. R. Janecki, W. Starowicz, Wydawnictwo SITK RP, Oddział w Krakowie, Kraków 2009.
• 3. Grzelec K., Restrukturyzacja miejskiego transportu zbiorowego w Polsce. Od monopolu do… monopolu?, „Transport Miejski i Regionalny”, 2012, nr 12.
• 4. Transport miejski. Ekonomika i organizacja, red. O. Wyszomirski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.
• 5. Bailey D., Boyle S.E., The optimal measures of concentration, „Journal of the American Statistical Association”, 1971, vol. 66, no. 336.
• 6. Hall M., Tideman N., Measures of concentration, „Journal of the American Statistical Association”, 1967, vol. 62, no. 317.
• 7. Jackowicz K., Kowalewski O., Koncentracja działalności sektora bankowego w Polsce w latach 1994–2000, Opracowanie w ramach projektu nr 5 H02C 041 21 finansowanego przez Komitet Badań Naukowych w latach 2001–2002. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie. Warszawa 2002.
• 8. Ginevicius R., Cirba S., Additive measurement of market concentration, „Journal of Business Economics and Management”, 2009, no. 10 (3).
• 9. Hart P.E., Entropy and Other Measures of Concentration, „Journal of the Royal Statistical Society”, Series A (General), 1971,Volume 133, Issue 1.