Uwagi do poglądów na genezę pegmatytów strzegomskich oparte na badaniach inkluzji fluidalnych w kryształach kwarcu z kolekcji Muzeum Geologicznego PIG-PIB

• Autorzy: Wołkowicz K. , Jackowicz E.

Warianty tytułu

EN

Remarks to views on the Strzegom pegmatites genesis based on fluid inclusions analysis of quartz crystals from the PGI-NRI Museum collection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano inkluzje fluidalne zawarte w kwarcu z pegmatytów strzegomskich ze zbiorów Muzeum Geologicznego PIG-PIB. Pochodzą one z druz pegmatytowych o genezie pneumatolityczno-hydrotermalnej. Badano inkluzje w kwarcu szarym, zadymionym, morionie i krysztale górskim. Najszersze spektrum temperaturowe otrzymano w kwarcu najstarszym – szarym, masywnym, nieprzezroczystym, często silnie spękanym. Temperatury homogenizacji mieszczą się w przedziale od ok. 100 do 550°C. Tak szeroki zakres wynika z przenikania się różnych generacji kwarcu w jego szarej odmianie. Najliczniejsze wrostki, w których homogenizacja zachodzi w temperaturach niższych niż ok. 200°C, są związane głównie z regeneracją starszych generacji kwarcu. Inkluzje te wypełnia najczęściej roztwór wodny NaCl–CaCl2. Wrostki fluidalne, w których ujednolicenie faz zachodzi w temp. 200–240°C, najprawdopodobniej dokumentują krystalizację kryształu górskiego. Zakres krystalizacji kwarcu zadymionego i morionu wyznaczono na 200–300°C. Skład fluidu jest dyskusyjny. Wrostki najwyżej temperaturowe w temperaturze 327,8–407,8°C najczęściej homogenizują w fazę ciekłą. W niektórych inkluzjach, o formach owalnych lub wielokątnych, w temperaturach 342–550°C zauważono homogenizację w fazę gazową. Najprawdopodobniej część z tych wrostków dokumentuje etap pneumatolityczny, w którym utworzył się kwarc szary.

EN

Fluid inclusions in quartz found in the Strzegom pegmatites (Sudety Mts, S Poland) were investigated. The samples are located at the PGI Museum in Warsaw. They come from pegmatite druses of pneumatolytic-hydrothermal origin. Fluid inclusions in grey quartz, smoky quartz, morion and rock-crystal were examined. The widest temperature spectrum was obtained within the oldest grey quartz which is massive, not-transparent and often strongly fractured. Homogenization temperatures fall within the interval from 100 to 550°C. Such a wide range is due to intergrowths of different quartz generations of the grey type. The majority of inclusions, in which the homogenization can be seen, exhibit temperatures lower than 200°C. They are associated with the regeneration of older quartz generations. These inclusions are filled in with brines containing NaCl–CaCl2. Fluid inclusions, in which homogenization occurs in the temperature interval of 200–240°C, most probably define rock-crystal quartz crystallization. A crystallization range of smoky quartz and morion was calculated at 200–300°C. The composition of fluid is controversial. The highest temperature inclusions homogenize to the liquid phase at the temperatures of 327.8 to 407.8°C. Homogenization in the gas phase is noticed in some oval and polygonal inclusions at the temperatures of 342–550°C. A pneumatolitic stage, in which grey quartz was created, is probably documented by part of these inclusions.

Słowa kluczowe

PL

pegmatyty strzegomskie; inkluzje fluidalne; kryształy kwarcu; analiza termometryczna

EN

Strzegom pegmatites; fluid inclusions; quartz crystals; thermometric analysis

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 444
• Strony: 191--197
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., 1 k. tabl., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wołkowicz K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Jackowicz E.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] BOLEWSKI A., KUBISZ J., MANECKI A., ŻABIŃSKI W., 1990 — Mineralogia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa.
• [2] CHABROS E., DZIERŻANOWSKI P., KOZŁOWSKI A., 2002 — Post-magmatic rare-earth-element mineralisation in the granitoid Strzegom massif, SW Poland. Pr. Specjalne PTM., 20: 71-73.
• [3] CZAJA M., 1982 — Wyniki badań strukturalnych kwarców i chalcedonitów z bazaltoidów w Lubiechowej (G. Kaczawskie). Pr. Miner., 82.
• [4] DOMAŃSKA-SIUDA J., 2007 — The granitoid Variscan Strzegom–Sobótka massif. W: Granitoids in Poland (red. A. Kozłowski, J. Wiszniewska). AM Monograph, 1: 179-191. Publ. by KNM PAN–WG UW, Warszawa.
• [5] GOLDSTEIN R H., REYNOLDS T.J., 1994 — Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. Soc. Sedimentary Geol., Short Course, 31.
• [6] JANECZEK J., 1985 — Typomorficzne minerały pegmatytów masywu granitoidowego Strzegom–Sobótka. Geol. Sudet., 20, 3: 1-82.
• [7] JANECZEK J., 2007 — Intragranitic pegmatites of the Strzegom–Sobótka massif – an overview. W: Granitoids in Poland (red. A. Kozłowski, J. Wiszniewska). AM Monograph, 1: 193-201. Publ. by KNM PAN–WG UW, Warszawa.
• [8] KOZŁOWSKI A., 1973 — Kwarc pomagmowy masywu strzegomskiego i karkonoskiego; jego środowisko krystalizacji i pierwiastki śladowe. Acta Geol. Pol., 23, 2: 341-365.
• [9] KOZŁOWSKI A., 1994 — Defected quartz crystals fluid inclusions and wallrock joint fractures in Strzegom pegmatites, Poland. PACROFI V: 50-51.
• [10] KOZŁOWSKI A., 2002 — Crush events in granitoid pegmatites as recorded by quartz crystals. Pr. Specjalne PTM, 20: 117-119.
• [11] KOZŁOWSKI A., MARCINOWSKA A., 2007 — Hydrothermal activity in the Karkonosze, Strzegom and Strzelin massif – a fluid inclusion study. W: Granitoids in Poland (red. A. Kozłowski, J. Wiszniewska). AM Monograph, 1: 243-251. Publ. by KNM PAN–WG UW, Warszawa.
• [12] KOZŁOWSKI A., METZ P., 1999 — Post-magmatic fluids in the Strzegom granitoid massif, Poland. Terra Nostra 99, 6 (ECROFI XV): 179-181.
• [13] LENKOWSKI W., 1983 — Fizykochemiczne warunki krystalizacji nisko- i średniotemperaturowych paragenez mineralnych w masywie strzegomskim. Arch. Min., 39, 1: 53-66.
• [14] MAJEROWICZ A., 1972 — Masyw granitowy Strzegom–Sobótka. Geol. Sudet., 6: 7-96.
• [15] MARCINOWSKA A., KOZŁOWSKI A., 1998 — Warunki powstawania mineralizacji pegmatytowej w masywie strzegomskim na podstawie badań inkluzji fluidalnych. Pr. Specjalne PTM, 11: 142-144
• [16] PUZIEWICZ J., 1990 — Masyw granitowy Strzegom-Sobótka. Aktualny stan badań. Arch. Min., 45, 1/2: 135-152.
• [17] ROEDDER E., 1984 — Fluid Inclusions. Rev. Min., 12, Min. Soc. America, Washington, D.C.
• [18] SAMSON I., ANDERSON A, MARSHALL D. (red.), 2003 — Fluid inclusions. Analysis and interpretation. Mineralogical Association of Canada. Short Course Series, 32, Vancouver, British Columbia.
• [19] SHEPARD T.J., RANKIN A.H., ALDERTON D.H.M, 1985 — A Practical Guide To Fluid Inclusion Studies. Blackie, Chapman and Hall.