Ocena stanu ekologicznego rzek z wykorzystaniem makrofitów na wybranych przykładach

• Autorzy: Gebler D. , Szoszkiewicz K.

Warianty tytułu

EN

Ecological status assessment of rivers using macrophytes on selected examples

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadziła ekologiczne podejście do oceny i klasyfikacji wód. Makrofity stały się jednym z czterech elementów oceny biologicznej. Niniejsze badania zostały przeprowadzone w celu sprawdzenia zależności między biologicznymi, chemicznymi i hydromorfologicznymi metodami oceny rzek oraz dla porównania składu gatunkowego makrofitów w różnych typach wysokościowych rzek. Wykazano, że wskaźnik MIR jest najmocniej powiązany ze stężeniem fosforu ogólnego w wodach, co wskazuje na wrażliwość tego wskaźnika względem eutrofizacji. Wykazano, że oba typy rzek różnią się pod względem botanicznym.

EN

The Water Framework Directive introduced ecological approach to the assessment and classification of waters. Macrophytes have become one of the four elements of their biological evaluation. This study was undertaken to verify connection between biological, chemical and hydromorphological methods of river estimation. The additional aim was to compare species composition in different types of water courses. The survey were carried out during 2007-2009 from April to September. In this period 41 survey sites on 21 rivers in Poland were visited. Studies have shown that the MIR index is related to the concentration of total phosphorus in waters, which indicates the sensitivity of this indicator against eutrophication. Botanical studies revealed that in mountain rivers the most frequent plants were bryophytes, and in lowland rivers – vascular plants.

Słowa kluczowe

PL

makrofity; bioindykacja; ramowa dyrektywa wodna; rzeka; hydromorfologia; monitoring

EN

macrophytes; bioindication; Water Framework Directive; river; hydromorphology; monitoring

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 20, No. 2
• Strony: 75--83
• Opis fizyczny: BIbliogr. 21 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gebler D.

• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94c, 60-649 Poznań, Poland

autor

Szoszkiewicz K.

• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94c, 60-649 Poznań, Poland

Bibliografia

• AFNOR 2003: Qualite de l’eau. Determination de l’indice biologique macrophytique en riviere (IBMR). NFT: 90–395.
• ALLAN J.D. 1998: Ekologia wód płynących. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• CHEŁMICKI W. 2001: Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• DOJLIDO J.R. 1995: Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
• HOLMES N.T.H., NEWMAN J.R., CHADD S., ROUEN K.J., SAINT L., DAWSON F.H. 1999: Mean Trophic Rank. A user’s manual. R&D Technical Report E38. Environment Agency, Bristol.
• JANAUER G.A. 2001: Macrophytes and the classification of the ecological status in rivers and likes. In: Classification of Ecological Status of Lakes and Rivers. Ed. S. Back, K. Karttunen. TemaNord 584: 20–22.
• JUSIK Sz. 2009: Wpływ przekształceń morfologicznych wybranych cieków i zbiorników wodnych na występowanie makrofitów. Rozprawa doktorska. Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań.
• LAMPERT W., SOMMER U. 1996: Ekologia wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• O’HARE M., BAATTRUP-PEDERSEN A., NIJBOER R.C., SZOSZKIEWICZ K., FERREIRA T. 2006: Macrophyte communities of European streams with altered physical habitat. Hydrobiologia 566: 197–210.
• PIETRUCZUK K., SZOSZKIEWICZ K. 2008: Ramowa dyrektywa wodna w praktyce. Makrofitowa metoda oceny rzek w monitoringu wód powierzchniowych w Wielkopolsce. Gospodarka Wodna 10: 408–410.
• RUTKOWSKI L. 2004: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• SCHNEIDER S., MELZER A. 2003: The Trophic Index o Macrophytes (TIM) – a new tool for indication the trophic state of running waters. International Review of Hydrobiology 88 (1): 29–67.
• STARMACH K. 1973: Wody śródlądowe. Zarys hydrobiologii. Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• SZOSZKIEWICZ K., FEREIRA T., KORTE T., BAATRUP-PEDERSEN A., DAVY-BOWKER J., O’HARE M. 2006a: European river plant communities: the importance of organic pollution and the usefulness of existing macrophyte metrics. Hydrobiologia 566: 211–234.
• SZOSZKIEWICZ K., ZBIERSKA J., ZGOŁA T., JUSIK Sz. 2006b: Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrofitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wód reprezentujących wybrane kategorie i typy. Etap II: Opracowanie metodyki badań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu wód oraz metoda oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód na podstawie makrofitów. Tom I – Rzeki. Warszawa – Poznań – Olsztyn.
• SZOSZKIEWICZ K., ZGOŁA T., JUSIK Sz., HRYC-JUSIK B., DAWSON F.H., RAVEN P. 2007: Hydromorfologiczna ocena wód płynących. Podręcznik do badań terenowych według metody River Habitat Survey w warunkach Polskich. Poznań – Warrington. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• SZOSZKIEWICZ K., JUSIK Sz., ZGOŁA T. 2008: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• SZOSZKIEWICZ K., ZGOŁA T., JUSIK Sz., HRYC-JUSIK B., DAWSON F.H., RAVEN P. 2009: Hydromorfologiczna ocena wód płynących. Podręcznik do badań terenowych według metody River Habitat Survey w warunkach Polskich. Poznań – Warrington. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• SZOSZKIEWICZ K., ZGOŁA T., JUSIK Sz., ZBIERSKA J. 2010: Makrofitowa metoda oceny rzek. Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• ZBIERSKA J., MURAT-BŁAŻEJEWSKA S., SZOSZKIEWICZ K., ŁAWNICZAK A. 2002: Bilans biogenów w agroekosystemach Wielkopolski w aspekcie ochrony wód na przykładzie zlewni Samicy Stęszewskiej. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.