Ewidencjonowanie zmian zasobów złóż spowodowanych eksploatacją w warunkach szczególnych

• Autorzy: Jurys Leszek , Maszloch Elżbieta , Wirkus Kamila

Warianty tytułu

EN

Records of changes in deposit resources caused by mining in special conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest kontynuacją analizy problematyki praktycznej realizacji obowiązku ewidencjonowania zmian zasobów przedstawionej w publikacji L. Jurysa i M. Damrata pt. „Problematyka ewidencjonowania zmian zasobów i obliczania wielkości wydobycia na przykładzie złóż kruszywa naturalnego”. W niniejszym artykule przedstawiono przypadki eksploatacji niektórych złóż kopalin, nie poddających się obowiązującym, standardowym metodom ewidencjonowania zmian zasobów oraz obliczania wydobycia i opłaty eksploatacyjnej. Przyczynami niedopasowania do przewidzianej prawem metodyki jest najczęściej specyficzny sposób urabiania złoża wynikający z warunków jego występowania oraz rzadziej cechy fizyczne kopaliny. Duża część tych złóż jest legalnie eksploatowana od wielu lat, a prowadzący wydobycie przedsiębiorcy różnymi sposobami ewidencjonują zmiany zasobów (wydobycie). Zwykle sposoby te, w „przybliżeniu”, odpowiadają wymaganiom formalnym kosztem merytorycznej wiarygodności, lub odwrotnie pozwalają na ocenę rzeczywistej wielkości zmian zasobów kosztem niezgodności z przepisami. Dokonana analiza dotyczy głównie możliwości i sposobów monitorowania eksploatacji złóż kruszywa naturalnego znajdujących się na dnie Bałtyku i w korytach rzek, powierzchniowej eksploatacji złóż torfu metodą frezowania, wydobycia bursztynu metodą hydrauliczną oraz nietypowych nagromadzeń żwirów jako użytecznego składnika osadów piaszczysto-żwirowo-gliniastych zwykle o genezie glacjalnej. W niektórych przypadkach przedstawiono propozycje sposobów wiarygodnego ewidencjonowania zmian zasobów i naliczania opłaty eksploatacyjnej oraz związanego z nimi kierunku modyfikacji odpowiednich przepisów prawa geologicznego i górniczego.

EN

The article is a continuation of the analysis of the issues of practical implementation of the obligation to record changes in resources presented in the publication L. Jurys and M. Damrat entitled “Problems of reserves inventorying and calculating the volume of extraction on the example of aggregates deposits”. This article presents the cases of exploitation of some mineral deposits that don’t comply with the current standard methods of recording changes in resources and calculating the extraction and exploitation fee. The reasons for the mismatch with the methodology provided for by law are most often the specific method of mining the deposit resulting from the conditions of its deposition and less frequently the physical characteristics of the mineral. A large part of these deposits has been legally exploited for many years and the entrepreneurs carry out the extraction record changes in resources (extraction) in various ways. Usually, these methods “approximately” correspond to the formal requirements at the expense of substantive credibility or inversely allow the assessment of the actual size of resource changes at the expense of non-compliance with the provisions. The analysis performed mainly concerns the possibilities and methods of monitoring the exploitation of natural aggregate deposits located at the bottom of the Baltic Sea and in river beds, surface exploitation of peat deposits by milling, exploitation of amber using the hydraulic method, and uncommon gravel accumulations as a useful component of sand-gravel-clay sediments, usually of glacial genesis. In some cases, proposed methods of reliable inventory of changes in resources, calculating the mining fee and the related direction of modification of the relevant provisions of the geological and mining law.

Słowa kluczowe

PL

operat ewidencyjny zasobów; ewidencjonowanie zmian zasobów; eksploatacja w warunkach szczególnych; ubytek zasobów; naliczanie opłaty eksploatacyjnej

EN

inventory of mineral deposit resources; inventory of resource changes; mining in special conditions; resources losses; calculation of exploitation fee

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 62, nr 1
• Strony: 11--16
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz.

Twórcy

autor

Jurys Leszek

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Oddział Geologii Morza w Gdańsku

autor

Maszloch Elżbieta

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Oddział Geologii Morza w Gdańsku

autor

Wirkus Kamila

• Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Oddział Geologii Morza w Gdańsku

Bibliografia

• [1] Frankiewicz J. K., Surowce mineralne świata Torf. Warszawa, 1980
• [2] Jasnowski M. Torfowiska województwa słupskiego. Stan, zasoby, znaczenie, zasady gospodarowania, ochrona. Nauka – Praktyce. Akademia Rolnicza Szczecin, 1990
• [3] Jurys L., Naturalne spłycania się wyrobisk po eksploatacji kredy jeziornej – podstawy teoretyczne i praktyczne przykłady. Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie, Miesięcznik Wyższego Urzędu Górniczego. Katowice, 2005
• [4] Jurys L., Hydrogeologiczne i hydrologiczne warunki eksploatacji torfu metodą frezowania oraz rekultywacji wyrobisk w Polsce północnej. Górnictwo Odkrywkowe 1–2. Wrocław, 2006
• [5] Jurys L., Damrat M. Problematyka ewidencjonowania zmian zasobów i obliczania wielkości wydobycia na przykładzie złóż kruszywa naturalnego. Górnictwo Odkrywkowe 1–2. Wrocław, 2019
• [6] Jurys L., Kramarska R., Oller M. i Cylkowska H. 2008. O metodyce dokumentowania i eksploatacji holoceńskich złóż bursztynu w delcie Wisły. Górnictwo Odkrywkowe, XLX/II nr 2-3. Wrocław, 2008
• [7] Jurys L., Przezdziecki P. Metodyka dokumentowania bałtyckich złóż kruszywa naturalnego. Górnictwo Odkrywkowe 2. Wrocław, 2013
• [8] Masłowska M., Metodyka dokumentowania podmorskich złóż kruszywa naturalnego w polskiej części Morza Bałtyckiego. Przegl. Geol., nr 5-6. Warszawa, 1990
• [9] Masłowska M., Złoża kruszywa naturalnego na dnie południowego Bałtyku. Górnictwo Odkrywkowe 2–3. Wrocław, 2002
• [10] Masłowska M., Złoża kruszywa naturalnego w polskiej części Morza Bałtyckiego. Biul. PIG nr 416. Warszawa, 2005
• [11] Myślińska E., Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. PWN. Warszawa, 2001
• [12] Nieć M., Informacja geologiczna – jej jakość i użyteczność. Górnictwo Odkrywkowe, XLVI nr 3-4. Wrocław, 2004
• [13] Uścinowicz Sz., Kramarska R., Przezdziecki P. Atlas parametrów litologicznych osadów powierzchniowych Południowego Bałtyku ze szczególnym uwzględnieniem geologiczno-górniczych warunków występowania surowców okruchowych. Część II. Raport. Arch. OGM. PIG. Gdańsk, 2005
• [14] Zachowicz J., i in., Kompleksowe badania przyrodnicze dla oceny wpływu eksploatacji złóż kruszywa na środowisko morskie w rejonie Ławicy Słupskiej. Arch. OGM. PIG. Gdańsk, 1989