PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Rola analiz uładów przestrzennych w badaniach dziejów miast i wsi. Rozważania metodologiczne

Autorzy
Treść / Zawartość
Identyfikatory
Warianty tytułu
EN
The role of the analysis of spatial layouts in researching the history of cities and rural areas. Reflections on methodology
Języki publikacji
PL
Abstrakty
PL
Badania układów urbanistycznych i ruralistycznych winny stanowić ważny element studiów historii miast i wsi, co wymaga interdyscyplinarności. Należy wykorzystywać źródła i odróżniać źródło od jego interpretacji / krytyki. Znaczenie źródeł jest odmienne dla różnych okresów i terenów. Dla ziem polskich w dobie wczesnośredniowiecznej znaczenie mają źródła geologiczne i archeologiczne. Dla późniejszych okresów rośnie ilość źródeł pisanych. Od okresu lokacji na prawie niemieckim w XIII i XIV w. znaczenia nabierają źródła planistyczne i kartograficzne, umożliwiające analizy modularne. Rola ikonografii rośnie w dobie nowożytnej i nowoczesnej. Metodą badawczą jest nanoszenie informacji ze źródeł na współczesne podkłady. Na tej podstawie należy dokonywać interpretacji faz przekształceń, posługując się analizami modularnymi, identyfikując historyczne miary długości i powierzchni. Osadniczy układ obejmuje centrum osadnicze i zaplecze rolne. Studia należy prowadzić poprzez współpracę specjalistów z różnych dyscyplin. Płaszczyzną takiej współpracy jest np. Atlas historyczny miast polskich.
EN
Scientific research on urban and rural layouts should form an important element of studying the history of cities and villages, something which requires a coordination of multiple disciplines. One must make use of source material, yet be able to tell the difference between the source and its interpretation or critique. The importance of source material varies depending on the period and area in question. When investigating Early Medieval Poland, for instance, one should focus on geological and archeological sources. The later periods show a much larger wealth of written sources and accounts. Beginning from the period of founding cities based on German laws in the thirteenth and fourteenth centuries, city plans and cartographic sources are of increasing value, as they make it possible to perform modular analyses. The role of iconographic source material increases during from the modern period all the way to our times. The method of research here is the correlation of the information gained from these sources onto modern urban layouts. We can interpret the subsequent phases of development based on this. Using modular analysis we can then identify the historical and agricultural conditions of the time. This research should be conducted by a team of academics from various different fields. An example of such a cooperation is the Atlas Miast Polskich (The Atlas of Polish Cities).
Twórcy
  • Uniwersytet Papieski Jana Pała II
Bibliografia
  • [1] Atlas historyczny miast polskich, red. Czaja R., t. 5 Małopolska, zesz. 1 Kraków, red. Noga Z., Kraków 2007
  • [2] Beiersdorf Z., Krasnowolski B., Bochnia, studium historyczno-urbanistyczne, (mps, PKZ Kraków 1983-1984, archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, delegatury w Tarnowie)
  • [3] Beiersdorf Z., Krasnowolski B., Stary Sącz, zarys historii rozwoju przestrzennego, Kraków 1985
  • [4] Blaschke K., Wie liest man ein Stadtplan?, w: Stadtgrundriss. Stadtentwicklung. Forchungen zur Entstehung mitteleuropäischen Städte. Ausgewählte Aufsätze von Karlheinz Blaschke, wyd. P. Johanek, Köln - Weimar - Wien 1997
  • [5] Bobiński S., Urbanistyka polskich miast przedlokacyjnych, Warszawa 1975
  • [6] Buczek K., Targi i miasta na prawie polskim (okres wczesnośredniowieczny), „Prace Komisji Nauk Historycznych PAN” 11, Wrocław - Warszawa - Kraków 1964
  • [7] Cempla M., Budynek przy ul. Cichej 1 / Rynku w Bielsku-Białej, badania architektoniczne, (mpis, Bielsko-Biała 1993, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - delegatury w Belsku-Białej)
  • [8] Eysymontt R., Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław 2009
  • [9] Gawlas S., Ulica a zmiany krajobrazu miejskiego w okresie lokacji, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 47, 1999
  • [10] Heczko E., Uwagi o tak zwanych miejskich planach owalnicowych, „Teka Komisji Urbanistyki i architektury” 3, 1969
  • [11] Jażdżewski K., Kształtowanie się wczesnośredniowiecznej kultury miejskiej w Polsce w świetle badań w latach 1945-1954, w: Pierwsza Sesja Archeologiczna (…), Warszawa - Wrocław 1957
  • [12] Kara M., Krąpiec M., Możliwości datowania metodą dendrochronologiczną oraz stan badań dendrochronologicznych wczesnośredniowiecznych grodzisk z terenu Wielkopolski, Dolnego Śląska i Małopolski, w: Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, red. Samsonowicz H., Kraków 2000
  • [13] Katalog dawnych map wielkoskalowych Krakowa XVI - XIX wieku, red. Odlanicki-Poczobutt M, Warszawa - Kraków 1981
  • [14] Kmietowicz-Drathowa I., Geologiczne podstawy odtworzenia pierwotnej topografii Krakowa, „Materiały Archeologiczne” 12, Kraków 1971
  • [15] Kmietowicz-Drathowa I., Naturalne warunki wodne Krakowa (po zdjęciu nasypu), „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN”, VIII-XII 1966, Kraków 1967
  • [16] Kmietowicz-Drathowa I., Rys budowy geologicznej czwartorzędu w Krakowie, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN”, Kraków 1964
  • [17] Kmietowicz-Drathowa I., Wstępna rekonstrukcja naturalnej topografii centrum Krakowa, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN”, 15, 1974
  • [18] Kmietowicz-Drathowa, Zagadnienie starorzeczy Wisły na terenie Krakowa, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji PAN”, I-VI 1965, Kraków 1966
  • [19] Kowalczyk J., Zamość - città ideale in Polonia: il fondatore Jan Zamoyski e l’architetto Bernardo Mirando, Warszawa 1995
  • [20] Krasnowolski B., Lokacyjne układy osadnicze w okolicach Bielska - próba rekonstrukcji, „Bielsko-Bialskie Studia Muzealne” 2, 1995
  • [21] Krasnowolski B., Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej w XIII i XIV wieku, część I Miasta Ziemi Krakowskiej, chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych; część II Katalog lokacyjnych układów urbanistycznych, Kraków 2004
  • [22] Krasnowolski B., Rozwój urbanistyczny Białej do początku XIX wieku, „Bielsko-Bialskie Studia Muzealne” III, 1997
  • [23] Krasnowolski B., Studie über österreichische Architektur, Städtebau und Raumplanung in Galizien in den Jahren 1772-1815, [w:] Aus der Geschichte Österreichs in Mirreleuropa, zesz. 4 Kunstgeschichte, red. Glaser A., Kowalska Z., Byczkowski J., Gadomski J., Grodziski S., Wien 2003
  • [24] Krasnowolski B., Zasady lokacyjnego rozmierzenia wsi podhalańskich między Nowym Targiem a Krościenkiem, [w:] Późne średniowiecze w Karpatach polskich, red. J. Gancarski, Krosno 2007
  • [25] Krasnowolski B., Trzy układy przestrzenne Nowego Targu, „Wierchy” 2005
  • [26] Krasnowolski B., Wieliczka, atlas planów miasta, PKZ Kraków 1982. mpis, archiwum Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Krakowie i Bochni
  • [27] Krasnowolski B., Zakliczyn nad Dunajcem, studium konserwatorskie, Kraków 2000, wydruk komputerowy, archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - delegatury w Tarnowie
  • [28] Materiały z ogólnopolskiego seminarium metodologicznego poświęconego zagadnieniom metodyki i form kompleksowej dokumentacji prac badawczych i konserwatorskich odbytego w dniach 19-20.II.1973 r., red. H. Pieńkowska, M. Kornecki, „Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego”, Kraków 1973,
  • [29] Morawski Z., Miejskie układy przestrzenne, w: Architektura gotycka w Polsce, red. T. Mroczko, Arszyński M., Warszawa 1995
  • [30] Münch H., Geneza rozplanowania miast małopolskich XIII i XIV w., Kraków 1946
  • [31] Niewalda W., Krasnowolski B., Układy urbanistyczne krakowskiego Okołu - próba rekonstrukcji, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 15, 1981
  • [32] Niewalda W., Krasnowolski B., Układy urbanistyczne krakowskiego Okołu, w: Kraków przedlokacyjny. Materiały z sesji naukowej z okazji Dni Krakowa 1984 r.
  • [33] Panofsky E., Ikonografia i ikonologia, [w:] idem, Studia z historii sztuki, wyd. J. Białostocki, Warszawa 1971
  • [34] Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649 ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie i Biblioteki Jagiellońskiej, wyd. Follprecht K., Kraków 2005.
  • [35] Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym: ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009
  • [36] Tkocz J., Miara gruntu zastosowana przy lokacji Kietrza w świetle analizy planu katastralnego z XIX w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 39, 1983,
  • [37] Trzebiński W., Ze studiów nad historią budowy miast prywatnych w Polsce wieku Oświecenia, w: Studia z historii budowy miast, „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury” 5, zesz. 1-14, Warszawa 1955, s. 83-123; ta cenna praca nie zawiera niestety analiz modularnych.
  • [38] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1 - cz. 4, zesz. 1, red. J. Wiśniewski, F. Sikora, W. Bukowski, Kraków 1980-2006.
  • [39] Zagrodzki T., Analiza rozplanowania Starego Miasta w Warszawie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1, 1956, zesz. 1;
  • [40] Zagrodzki T., Regularny plan średniowiecznego miasta a limitacja miernicza, Warszawa 1962;
  • [41] Zagrodzki T., Ze studiów nad tradycjami rzymskiej limitacji mierniczej w średniowieczu. Plan Starego Miasta w Toruniu, „Zapiski Historyczne” 1975, zesz. 1.
  • [42] Zamość, miasto idealne, red. Kowalczyk J., Lublin 1980;
  • [43] Zarębska T., Badania historyczne metodą analiz przestrzennych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 43, 1995, nr 1.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-5000bbd0-bb64-4321-9472-4df91e54bdcf
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.