Dekompozycja modułu uczuciowego jakości życia – trzecia i czwarta składowa "empatia" i "współczucie"

• Autorzy: Borys Tadeusz

Identyfikatory

DOI

10.15199/46.2021.11-12.1

Warianty tytułu

EN

The decomposition of the feelings module of the quality of life – the third and the fourth component "empathy" and "compassion"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Celem artykułu jest rozpoznanie dwóch pokrewnych uczuć empatii i współczucia jako kolejnych (trzeciej i czwartej) składowych modułu uczuciowego jakości życia. Te dwa pojęcia w praktyce komunikacji międzyludzkiej są często uznawane za synonimy, co – jak zostanie w tej pracy udowodnione – nie jest uzasadnione. W tym artykule będą formułowane odpowiedzi na cztery następujące ważne pytania: pierwsze – co to jest empatia i czym się różni od współczucia? (to uczucia czy emocje); drugie – jakie są uczucia pokrewne empatii i współczuciu? (wzajemnie wspierające się energie); trzecie – jakie są ich emocjonalne zasłony? ("usypiacze” empatii i współczucia) i czwarte – dlaczego mamy być empatyczni i współczujący? (rozpoznawanie naszego człowieczeństwa). Artykuł ten w swej treści i formie nawiązuje więc do trzech poprzednich publikacji (nr 3, 6, 7-8 /2021 "Problemy Jakości”) [6, 7, 8], w których podjęto próbę zdefiniowania modułu uczuciowego oraz rozpoznano dwa pierwsze komponenty tego modułu. Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: W artykule zastosowano, z pewną konieczną modyfikacją pytań badawczych, strukturę analizy przyjętą w publikacjach [7, 8], odnoszących się do nadziei i wdzięczności. Zapewnia to niezbędną spójność podejścia do analizy pojęć rozważanych w ramach tego cyklu oraz możliwość porównywania poszczególnych elementów tej struktury. Rozpoznanie empatii i współczucia oparto na przeglądzie literatury i analizie semantycznej oraz logicznej obu kategorii. Wyniki/wnioski: Główna konkluzja artykułu sprowadza się do trzech stwierdzeń: po pierwsze – źródło empatii i współczucia tkwi w sferze uczuciowej (duchowej) i logice uczuciowej; po drugie – konteksty znaczeniowe uczuć empatii i współczucia mają charakter komplementarny; po trzecie – odnoszenie empatii do przeżywanych negatywnych emocji innych ludzi nie ma uzasadnienia, ponieważ jest sprzeczne z cechami konstytutywnymi sfery uczuciowej i samego uczucia (por. [6]). Wartość poznawcza: Cech nowości poznawczej tego artykułu należy przede wszystkim upatrywać w zaprezentowanym podejściu do kategorii empatii i współczucia, opartym na wyraźnym odróżnieniu uczuć od emocji oraz na wyraźnym oddzieleniu sfery psychicznej od uczuciowej jako reprezentanta (pełnomocnika) sfery duchowej – istoty człowieczeństwa.

EN

Purpose: The purpose of the article is to identify two related feelings of empathy and compassion as successive (third and fourth) components of the feelings module of the quality of life. These two concepts in the practice of inter-human communication are often considered synonyms, which – as it will be proved in this work – is not justified. And this article will answer the following four important questions: first – what is empathy and how is it different from compassion? (that feeling or emotion); second – what are the feelings related to empathy and compassion? (mutually supporting energies); third – what are their emotional curtains? ("sleepers" of empathy and compassion) and fourth – why should we be empathetic and compassionate? (recognizing our humanity). This article, in its content and form, refers to the three previous publications (No. 3, 6, 7-8/2021 "Problems of Quality") [6, 7, 8], in which an attempt was made to define the feelings module and the first two components of this module. Design/methodology/approach: The article uses, with some necessary modification of research questions, the structure of the analysis adopted in publications [7, 8] relating to hope and gratitude. This ensures the necessary consistency in the approach to the analysis of the concepts considered in this cycle and the possibility of comparing the different elements of this structure. The diagnosis of empathy and compassion was based on a literature review and semantic analysis of this category. Findings/conclusions: The main conclusion of the article boils down to three statements: firstly – the source of empathy and compassion lies in the feelings (spiritual) sphere and feelings logic; secondly – the semantic contexts of feelings of empathy and compassion are complementary; thirdly – relating empathy to the experienced negative emotions of other people has no justification, because it is contrary to the constitutive features of the feelings sphere and the feeling itself (cf. [6]). Originality/value: Features of the cognitive novelty of this article should be primarily seen in the presented approach to the category of empathy and compassion, based on a clear distinction between feelings and emotions, and on a clear separation of the psychic and feelings spheres as a representative of the spirituals sphere – the essence of humanity.

Słowa kluczowe

PL

jakość życia; moduł; uczucia; emocje; empatia; współczucie

EN

quality of life; module; feelings; emotions; empathy; compassion

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Problemy Jakości
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 53, nr 11-12
• Strony: 2--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Borys Tadeusz

• Uniwersytet Zielonogórski, Katedra Zarządzania Środowiskiem i Gospodarką Publiczną, Instytut Nauk o Zarządzaniu i Jakości, ul. Licealna 9, 65–417 Zielona Góra, Polska

• https://orcid.org/0000-0001-8804-4056

Bibliografia

• [1] Albrecht Karl. 2007. Inteligencja społeczna. Nowa nauka sukcesu. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
• [2] Aronson Eliot, Joshua Aaronson. 1995. Człowiek istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [3] Bavon-Cohen Simon. 2014. Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa. Sopot: Wydawnictwo „Smak Słowa”.
• [4] Bloom Paul. 2015. „Przeciw empatii”. Znak 725: 64–71.
• [5] Borke Helene. 1971. „Interpersonal perception of young children: egocentrism or empathy”. Developmental Psychology 5(2): 263–269.
• [6] Borys Tadeusz. 2021. „W poszukiwaniu modułu uczuciowego jakości życia (In search of the feelings module of the quality of life)”. Problemy Jakości (Problems of Quality) (3): 2–9.
• [7] Borys Tadeusz. 2021. „Dekompozycja modułu uczuciowego jakości życia – pierwsza składowa „nadzieja” (The decomposition of the feelings module of the quality of life – thefirst component „hope”). Problemy Jakości (Problems of Quality) (6): 2–12.
• [8] Borys Tadeusz. 2021. „Dekompozycja modułu uczuciowego jakości życia – druga składowa „wdzięczność” (The decomposition of the feelings module of the quality of life – the second component „gratitude”). Problemy Jakości (Problems of Quality) (7-8): 2–10.
• [9] Bowlby John. 2007. Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [10] Boyatzis Richard, Annie McKee. 2006. Przywództwo bez władzy. Gliwice: Wydawnictwo HELION.
• [11] Cierpiałkowska Lidia, Helena Sęk (red.). 2016. Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN. 11
• [12] Darwin Karol. 2009. O pochodzeniu człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteka Analiz.
• [13] de Waal Frans. 2014. Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych. Kraków: Wydawnictwo Copernicus Center Press.
• [14] de Waal Frans. 2021. Wiek empatii. Jak natura uczy nas życzliwości. Kraków: Wydawnictwo Copernicus Center Press.
• [15] Drabik Lidia, Elżbieta Sobol. 2006. Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.
• [16] Feldman Krystyna, Willem Kuyken. 2011. „Compassion in a suffering landscape”. Contemporary Buddhism 12(1): 143–155.
• [17] Gilbert Paul. 2019. Uważne współczucie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP.
• [18] Goleman Daniel. 2007. Inteligencja emocjonalna. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
• [19] Keysers Christian. 2020. Empatia. Kraków: Wydawnictwo Copernicus Center Press.
• [20] Mściciel z empatią. Wywiad z prof. Paulem Bloomem. 2017. Polityka (3117): 56.
• [21] Pilch Sylwia. 2021. Współczucie i uważność. https://mindfulnessinside.pl/wspolczucie-i-mindfulness/ [dostęp: 3.11.2021].
• [22] Rifkin Jeremy. 2010. The Empathetic Civilization – the Race to Global Consciousness in a World in Crisis. Washington: Wiley-Blackwell.
• [23] Rifkin Jeremy. 1998. The Biotech Century. Harnessing the Gene and Remaking the World. New York: PUTNAM.
• [24] Turski Marian. 2020. Wystąpienie z 27 stycznia 2020 roku. https://www.polityka.pl/ tygodnikpolityka/kraj/1940080, 1,marian-turski-auschwitz-nie-spadlo-z-nieba.read [dostęp: 10.11.2021].
• [25] Wahl Julia. 2020. „Co to jest współczucie”. Społeczeństwo (3568).
• [26] Warsztaty nt. Jakości życia. 2010–2021. Jelenia Góra – Piechowice.
• [27] Wieck Cornelia, Ute Kunzmann. 2015. „Age differences in empathy: Multidirectional and context-dependent”. Psychology and Aging 30(2): 407–419.