Możliwości i dylematy rozwoju miejskiego transportu szynowego w Polsce

• Autorzy: Kołoś Arkadiusz , Taczanowski Jakub

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.18.016.10141

Warianty tytułu

EN

Possibilities and dilemmas of urban rail-based transport development in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest scharakteryzowanie możliwości wprowadzenia i rozwoju środków miejskiego transportu szynowego Polsce. Z problemem tym wiąże się pytanie, czy w celu poprawy funkcjonowania komunikacji zbiorowej w miastach już posiadających system transportu szynowego (względnie w ogóle elektrycznego) należy rozważyć jego rozwój, podczas gdy w przypadku ośrodków pozbawionych takiego transportu pojawia się kwestia zasadności wprowadzenia nowego środka szynowej komunikacji miejskiej. W celu odpowiedzi na te dylematy w pierwszym etapie pracy scharakteryzowano nowe systemy szynowego transportu miejskiego wprowadzone w miastach europejskich w ostatniej dekadzie, natomiast w drugim dokonano analizy potencjalnych możliwości polskich miast w zakresie rozwoju takich środków transportu. Z podjętych badań wynika, że transport szynowy może być właściwym rozwiązaniem problemów komunikacyjnych miast, jakkolwiek możliwości jego rozwoju w polskich miastach są zróżnicowane w zależności od wielu czynników demograficznych, gospodarczych, przestrzennych i politycznych. O ile w polskich miastach o charakterze metropolitalnym pytanie brzmi: jaki system transportu szynowego rozwijać?, o tyle w ośrodkach średniej wielkości wyzwaniem jest samo utrzymanie istniejących sieci. Zasadność i realność implementacji nowych systemów zależy natomiast od koordynacji działań wielu instytucji różnych szczebli i od wsparcia na poziomie krajowym i europejskim.

EN

The purpose of the article is to characterise the possibilities of introducing and developing of urban rail-based transport in Poland. This problem is related to the question whether in order to improve public transport in cities which already have a rail-based (or any electric) transport system, its development should be considered, while in the case of cities without such a transport there is the question if introducing a new means of public rail-based transport is an appropriate solution. In order to answer these dilemmas in the first stage of the present article, new rail-based urban transport systems which have been introduced in European cities in the last decade are characterised, while in the second stage the possibilities of introducing of such means of transport in Polish cities are analysed. The research results demonstrate that rail-based transport may be a proper solution to transport problems of cities, although the possibilities of its development in Polish cities vary depending on many demographic, economic, spatial and political factors. In the largest Polish cities which can be described as metropolises the question is: what sort of rail transport system should to developed ?, in medium-sized towns, however, the challenge is rather to maintain the existing networks. The legitimacy of the implementation of new rail-based urban transport systems depends on the coordination of the activities of many institutions at various levels and from support at the national and European level.

Słowa kluczowe

PL

miejski transport szynowy; transport miejski; tramwaj; trolejbus; autobus elektryczny; Polska

EN

municipal rail-based transport; urban transport; tram; trolleybus; electric bus; Poland

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 21(3)
• Strony: 31--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kołoś Arkadiusz

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

autor

Taczanowski Jakub

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

Bibliografia

• [1] Atlas sieci tramwajowych Polski 2017, 2017, Eurosprinter, Rybnik.
• [2] Bartłomiejczyk M., Goliszek S., Połom M., 2016, Innowacyjne rozwiązania szansą rozwoju systemów transportu trolejbusowego na przykładzie Gdyni i Lublina, Acta Sci. Pol. Administratio Locorum, 15(4), s. 7-25.
• [3] Beister M., Górny J., Połom M., 2015, Rozwój infrastruktury tramwajowej w Polsce w okresie członkostwa w Unii Europejskiej, Technika Transportu Szynowego, 7-8, s. 24-40.
• [4] Campione D., 2006, Anche Sassari ha il tram, 2.11.2006, www.ferrovie.it [28.11.2018].
• [5] Dennis K., Urry J., 2009, After the car, Polity Press, Cambridge, Malden.
• [6] Dieleman F., Wegener M., 2004, Compact City and Urban Sprawl, Built Environment, 30, 4, s. 308-323.
• [7] de Fanis M., Papotti D. (red.), 2003, La città metropolitana, Quaderni. Documenti sulla manutenzione urbana di Venezia, 14, V, s. 1-98.
• [8] Dyr T., 2013, Wsparcie rozwoju trakcji elektrycznej w komunikacji miejskiej z funduszy Unii Europejskiej, cz. 1, Technika Transportu Szynowego, 7-8, s. 64-67.
• [9] Gehl J., 2009, Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, RAM, Kraków.
• [10] Goliszek S., Połom M., 2016, Wpływ budowy nowej linii tramwajowej w Olsztynie na zmianę dostępności transportem zbiorowym, Acta Sci. Pol., Administratio Locorum, 15(3), s. 19-34.
• [11] Hass-Klau C., Crampton G., Biereth C., Deutsch V., 2003, Bus or light rail: making the right choice. A financial, operational and demand comparison of light rail, guided buses, busways and bus lanes, U.K. Environmental and Transport Planning, Brighton.
• [12] Kennworthy J.R., Laube F.B., 1999, Patterns of automobile dependence in cities: an international overview of key physical and economic dimensions with some implications for urban policy, Transportation Research Part A, 33, s. 691-723.
• [13] Kołoś A., 1999, Problemy komunikacyjne średniego miasta i możliwości ich rozwiązania na przykładzie Clermont-Ferrand (Francja), Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, V, s. 89-100.
• [14] Kołoś A., Taczanowski J., 2016a, Fundusze europejskie jako czynnik rozwoju miejskiego transportu szynowego w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(1), s. 9-20.
• [15] Kołoś A., Taczanowski J., 2016b, The feasibility of introducing light rail systems inmedium-sized towns in Central Europe, Journal of Transport Geography, 54 (2016), s. 400-413.
• [16] Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Załącznik do uchwały nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r., 2012, Monitor Polski, poz. 252.
• [17] Krzysztoszek K., Podsiadły D., 2016, Tramwaj jako alternatywa dla autobusów na przykładzie miasta Radom, Autobusy, 6/2016, s. 624-626.
• [18] Korzeniowski J., 2018, Historia komunikacji miejskiej Olsztyna, Transport Miejski i Regionalny, 2, s. 19-23.
• [19] Krzyżanowski M., Kuna-Dibbert B., Schneider J. (red.), 2005, Health effects of transport-related air pollution, WHO, Copenhagen.
• [20] Le tram-train de Mulhouse ne fait pas sauter les bouchons, www.mobilicites.com [12.02.2012].
• [21] Metropolitane d’Italia. Tutte le mappe del trasporto su ferro di città e aree metropolitane, 2017, Cityrailways.
• [22] Marcadon J., Auphan É., Barré A., Chesnais M., 1997, Les transports. Géographie de la circulation dans le mond d’aujourd’hui, Armand Colin, Paris.
• [23] Mulhouse: New Light Rail Tramway Opens in a Small City With Huge Enthusiasm, Light Rail Now Project Team – June 2006, http://www.lightrailnow.org [25.11.2011].
• [24] Nicolas A., Zanetti T., 2013, Patrimoine et projet urbain: produire et valoriser la localité à Saint-Étienne, Nantes et Clermont-Ferrand, Espaces et sociétés, 2013/1-2 (152-153), s. 181-195.
• [25] Pastuszka J., 2015, Solaris Tramino Olsztyn – nowa jakość w komunikacji miejskiej, Technika Transportu Szynowego, 7-8, s. 64-65.
• [26] Połom M., 2015, European Union Funds as a Growth Stimulant of Electromobility on the Example of Electric Public Transport in Poland, Barometr Regionalny, Analizy i Prognozy, 3, s. 89-96.
• [27] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 27 października 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, Dz.U.2016, 2022.
• [28] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 marca 2011 r. w sprawie warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, Dz.U. 2011 nr 65 poz. 344.
• [29] Sadik-Khan J., Solomonow S., 2017, Walka o ulice. Jak odzyskać miasto dla ludzi, Wysoki Zamek, Kraków.
• [30] Spinosa A., 2015, Il tram di PadovaStato di fatto e prospettive per il futuro, Quaderni City Railways, Loop Page SAGL, Lugano.
• [31] Stambouli J., 2005, Les territoires du tramway moderne: de la ligne à la ville durable, Développement durable et territoires. Économie, géographie, politique, droit, sociologie, Dossier 4 (2005), La ville et l’enjeu du Développement Durable.
• [32] Taczanowski J., 2016, Koncepcja zrównoważonego transportu miejskiego. Przypadek komunikacji tramwajowej w wybranych miastach Europy Środkowej i Zachodniej, Prace Geograficzne, 144, s. 105-125.
• [33] Taczanowski J., Kołoś A., Gwosdz K., Domański B., Guzik R., 2018, The development of low-emission public urban transport in Poland, Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 41(41), s. 79-92.
• [34] Tantardini P., 2012, Atlante delle tramvie e ferrovie minori italiane, Tgbook editore, Sandrigo.
• [35] Turton B., Knowles R., 1998, Urban Transport Problems and Solutions [w:] B. Hoyle, R. Knowles (red.), Modern Transport Geography, Wiley&Sons, Chichester, New York, Weinheim, Brisbane, Singapore, Tokyo, s. 134-157.
• [36] Wesołowski J., 2008, Miasto w ruchu. Przewodnik po dobrych praktykach w organizowaniu transportu miejskiego, Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź.
• [37] Wojtaszek M., 2016, Powrót tramwajów na ulice Olsztyna, Technika Transportu Szynowego, 3, s. 27-31.
• [38] Wolański M., Pieróg M., 2017, Rozwój komunikacji miejskiej w Polsce w latach 2009-2015, Autobusy, 6 /2017, s. 25-29.
• [39] Wontorski P., 2018, Koncepcja zintegrowanego systemu transportu szynowego w Radomiu z tramwajami dwusystemowymi, Przegląd Komunikacyjny, 7/2018, s. 23-31.
• Źródła internetowe:
• [40] http://arst.sardegna.it [28.11.2018].
• [41] http://cityrailways.com [28.11.2018].
• [42] www.atpsassari.it [28.11.2018].
• [43] www.clermontmetropole.eu [26.11.2018].
• [44] www.fsbusitaliaveneto.it [28.11.2018].
• [45] www.mobilicites.com [2.12.2018].
• [46] www.padovanet.it [27.11.2018].
• [47] www.stat.gov.pl [28.11.2018].
• [48] www.transbus.org [26.11.2018].
• [49] www.solea.info [25.11.2018].
• [50] www.stat.gov.pl [25.11.2018].
• [51] www.zdzit.olsztyn.eu [28.11.2018].
• [52] www.zip.padova.it [27.11.2018].

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).