Modelowanie przemian składu chemicznego wód podziemnych permskiego piętra wodonośnego w rejonie lubińsko-głogowskiego obszaru miedzionośnego

• Autorzy: Mądrala M.

Warianty tytułu

EN

Geochemical modelling of groundwater in Permian (Zechstein) aguifer in the Lubin–Głogów Copper Region (LGCR)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Eksploatacja rud miedzi w kopalniach lubińsko-głogowskiego obszaru miedzionośnego (LGOM) spowodowała intensywny i długotrwały drenaż górniczy. Główną rolę w kształtowaniu dopływu wód do wyrobisk kopalni LGOM odgrywa szczelinowo-krasowy poziom wodonośny wapienia podstawowego W-1 oraz pozostające z nim w łączności hydraulicznej poziomy dolomitu głównego, pstrego piaskowca i oligocenu. Rozwój leja depresji spowodował obniżenie zwierciadła wód podziemnych w utworach cechsztynu, obejmując również poziomy wodonośne miocenu, oligocenu i pstrego piaskowca. Posługując się klasyfikacją Monitiona, wydzielono 6 typów hydrochemicznych wód: Cl–Na, Cl–Na–Ca, Cl–SO4–Ca–Na, SO4–Cl–Ca–Na, SO4–Ca–Na i SO4–HCO3–Ca–Na. Stworzony model konceptualny zakładał, że głównym procesem kształtującym chemizm wód w poziomie wapienia podstawowego jest rozpuszczanie siarczanów i dedolomityzacja węglanów. Wykonane modelowanie specjacyjne, modelowanie odwrotne i wprost potwierdziły założenia przyjęte w modelu konceptualnym.

EN

The Lubin–Głogów Copper Region (LGCR) is an area of copper mining, where ore sediment is exploited at depths of 600–1200 m. Mine dewatering has influenced the Triassic, Permian, Paleogene (Oligocene) and Neogene (Early and Middle Miocene) aquifers. In the north ofLGCRoutcrops of carbonate-rock aquifer underlies the Triassic and Oligocene sediments, whereas in the south it dips beneath Tertiary sediments. Six chemical water types were identified in the carbonate-rock aquifer: Cl–Na, Cl–Na–Ca, Cl–SO4–Ca–Na, SO4–Cl–Ca–Na, SO4–Ca–Na and SO4–HCO3–Ca–Na. Generally, the total dissolved-solids concentration of water increases with depth. The predominance of sulphate over calcium and bicarbonate indicates that process controlling the chemistry of this water types is sulphate dissolution which involves dedolomitization of carbonates. Mining drainage forces groundwater moving through the Zechstein sediments initially dissolves anhydrite (or gypsum) and dolomite. The state of geochemical equilibrium, inverse mass balance and reaction path models in the carbonate-rock aquifer were calculated by using the computer model PHREEQC ver. 2.15.

Słowa kluczowe

PL

drenaż górniczy; typy hydrochemiczne wód; model konceptualny; modelowanie hydrogeochemiczne

EN

mining drainage; hydrochemical water types; conceptual model; hydrogeochemical modelling

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 431, Hydrogeologia
• Strony: 153--159
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Mądrala M.

• Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, pl. Maxa Borna 9, 50-204 Wrocław

Bibliografia

• 1. APPELO C.A.J., POSTMA D., 2002 – Geochemistry, groundwater and pollution. Balkema, Rotterdam, Brookfield.
• 2. BOCHEŃSKA T., 1984 – Zmiany warunków hydrodynamicznych w kompleksie utworów podczwartorzędowych lubińsko-głogowskiego obszaru miedziononośnego. Prz. Geol., 32, 1: 26–30.
• 3. BOCHEŃSKA T., 1988 – Kształtowanie się warunków hydrodynamicznych w lubińsko-głogowskim obszarze miedzionośnym pod wpływem odwadniania kopalń. Acta Univ. Wratisl.,1044, Pr. Geol. Miner. 14.
• 4. BOCHEŃSKA T., FISZER J., 1988 – Computer simulation of drainage process of deep underground mines. Geomathematics and geostatistics applied to space and time dependent data. Sc. Terre Ser. Inf., 27: 133–143.
• 5. BOCHEŃSKA T., FISZER J., KALISZ M., 2000 – Prediction of groundwater inflow into copper mines of the Lubin–Głogów Copper Region. Environ. Geol., 39, 6: 587–594.
• 6. FISZER J., DERKOWSKA-SITARZ M., 2005 – Badania modelowe regionalnego krążenia wód w obszarze oddziaływania kopalń LGOM.Pr. Nauk. Inst. Górn. PWroc., 42, Konf., 110: 111–121.
• 7. KONSTANTYNOWICZ E. (red.), 1971 – Monografia przemysłu miedziowego w Polsce. Wyd. Geol., Warszawa.
• 8. LORENC S., 1975 – Petrografia i zró¿nicowanie facjalne wapieni i anhydrytów Werra monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudet., 10, 1: 59–104.
• 9. PARKHURST D.L., APPELO C.A.J, 1999 – User’s guide to phreeqc (version 2) – a computer program for speciation, batch-reaction, one-dimensional transport, and inverse geochemical calculations. Water-Resources Investigations Report 99-4259. USGS Denver, Colorado.
• 10. PERYT T.M., 1981 – Geneza dolomitów cechsztyñskich. Prz. Geol., 29, 10: 497–501.