Geotouristic bicycle path around Nowy Targ (Carpathians, Poland)

• Autorzy: Szczęch Mateusz , Cieszkowski Marek , Szczęch Szymon , Chodyń Rafał

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.7494/geotour.2020.3-4(62-63).3

Warianty tytułu

PL

Geoturystyczna ścieżka rowerowa wokół Nowego Targu (Karpaty, Polska)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The area in the vicinity of Nowy Targ is located within the northern part of the Orawa-Nowy Targ Basin and the southern slopes of the Gorce Mountains in the Polish sector of the Outer Carpathians. Geologically, the region is built of the Upper Cretaceous–Palaeogene turbiditic deposits representing sedimentary successions of the Krynica Subunit of the Magura Nappe and the Neogene–Quaternary fresh-water deposits filling the Orawa-Nowy Targ Basin. The Magura Nappe in the described area is represented by the thick-bedded sandstones of the Magura Formation and thin-and medium-bedded sandstone-shale deposits of the Malcov Formation, which are well-exposed in numerous outcrops, especially in the Łopuszna stream valley. The Magura Nappe deposits were folded and cut by a fault system in the Miocene. The presented area displays varied geomorphological relief and picturesque landscapes. Moreover, rare species of fauna and flora occurring here, as well as the still-alive culture of the Podhale Highlanders and continuously improving tourist infrastructure additionally contribute to the development of geotourism in this area. In addition, this area is an increasingly popular place among cyclists, thanks to the development of a network of bicycle paths, therefore the proposed geotourist bicycle path will extend the offer for this group of tourists.

PL

Prezentowane okolice Nowego Targu zlokalizowane są w obrębie północnego obrzeżenia Kotliny Orawsko-Nowotarskiej oraz na południowych zboczach Gorców w polskim sektorze Karpat Zewnętrznych. Obszar ten zbudowany jest z późnokredowo-paleogeńskich utworów turbidytowych reprezentujących sukcesję osadową podjednostki krynickiej płaszczowiny magurskiej oraz lądowe osady neogeńsko-czwartorzędowe wypełniające Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Formacja magurska w opisywanym terenie reprezentowana jest przez gruboławicowe piaskowce formacji magurskiej oraz cienko- i średnioławicowe utwory piaskowcowo-łupkowe formacji malcowskiej, które odsłaniają się w licznych odkrywkach, w szczególności w obrębie doliny potoku Łopuszna. W miocenie utwory płaszczowiny magurskiej zostały sfałdowane i pocięte systemem uskoków. Obszar ten ma urozmaiconą rzeźbę i malownicze krajobrazy. Jednocześnie występujące tu rzadkie gatunki fauny i flory, wciąż żywa kultura górali podhalańskich oraz coraz lepsza infrastruktura turystyczna sprzyjają rozwojowi geoturystyki w tym obszarze. Dodatkowo obszar ten jest coraz bardziej popularnym miejscem wśród rowerzystów, dzięki rozwojowi sieci ścieżek rowerowych, dlatego też proponowana geoturystyczna trasa rowerowa będzie poszerzeniem oferty dla tej grupy turystów.

Słowa kluczowe

EN

Gorce Mountains; Magura Nappe; Orawa-Nowy Targ Basin; geosites; Podhale highlanders’ culture

PL

Gorce; płaszczowina magurska; Kotlina Orawsko-Nowotarska; geostanowiska; kultura górali podhalańskich

• Wydawca: Wydawnictwa AGH ; Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica
• Czasopismo: Geotourism / Geoturystyka
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 3-4 (62-63)
• Strony: 3--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Szczęch Mateusz

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, ul. Gronostajowa 3a, 30-387 Krakow, Poland

autor

Cieszkowski Marek

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, ul. Gronostajowa 3a, 30-387 Krakow, Poland

autor

Szczęch Szymon

• Polish Highlanders Association Department in Ludźmierz, ul. Jana Pawła II 116, 34-471 Ludźmierz, Poland

autor

Chodyń Rafał

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, ul. Gronostajowa 3a, 30-387 Krakow, Poland

Bibliografia

• [1] Alexandrowicz Z., 1978. Skałki piaskowcowe Zachodnich Karpat fliszowych. Prace Geologiczne Komisji Nauk Geologicznych PAN, Oddział w Krakowie, 113: 1–87.
• [2] Baumgart-Kotarba M., Marcak H. & Márton E., 2004. Rotation along transverse transforming Orava strike-slip fault: based on geomorphological, geophisical and paleomagnetic data (Western Carpathians). Geologica Carpathica, 55(3): 219–226.
• [3] Birkenmajer K., 1977. Jurassic and Cretaceous lithostratigraphic units of the Pieniny Klippen Belt Carpathians, Poland. Studia Geologica Polonica, 45: 1–159.
• [4] Birkenmajer K. & Oszczypko N., 1989. Cretaceous and Paleogene Lithostratigraphic Units of Magura Nappe, Krynica Subunit, Carpathians. Annales Societatis Geologrum Poloniae, 59(1–2): 145–181.
• [5] Bukowski K., 1991. Gaździna Podhala: Matka Boska Ludźmierska. Wydawnictwo Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska.
• [6] Burtan J., Paul Z. & Watycha L., 1978. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50000. 1033, Arkusz Mszana Górna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [7] Chowaniec J. & Cieszkowski M., 2009. Neogen i Czwartorzęd Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. In: Uchman A. & Chowaniac J. (red.), Budowa geologiczna Tatr i Podhala ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk geotermalnych na Podhalu. LXXIX Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Bukowina Tatrzańska 27–30 września 2009 r. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 67–75.
• [8] Cieszkowski M., 1979a. Warstwy z Kowańca w podjednostce krynickiej płaszczowiny magurskiej  – nowa definicja. Kwartalnik Geologiczny, 23(2): 497–498.
• [9] Cieszkowski M., 1979b. Sprawozdanie naukowe z prac wykonanych przez Instytut Geologiczny na otworze Chabówka 1. Archiwum Instytutu Geologicznego, Kraków–Warszawa.
• [10] Cieszkowski M., 1985a. Stop 21: Obidowa. In: Birkenmajer K. (ed.), Main Geotraverse of the Polish Carpathians (Cracow–Zakopane). Carpatho-Balkan Geological Association, XIII Congress, 5–10 IX 1985, Kraków: 48–54, “Guide to Excursion” 2.
• [11] Cieszkowski M., 1985b. Stop 22: Nowy Targ  – Samorody. In: Birkenmajer K. (ed.), Main Geotraverse of the Polish Carpathians (Cracow–Zakopane). Carpatho-Balkan Geological Association, XIII Congress, 5–10 IX 1985. Kraków: 54–58, “Guide to Excursion” 2.
• [12] Cieszkowski M., 1992. Marine Miocene deposits near Nowy Targ, Magura Nappe, Flysch Carpathians (South Poland). Geologica Carpathica, 43(6): 339–346.
• [13] Cieszkowski M., 1995. Utwory morskiego miocenu w rejonie Nowego Targu i ich znaczenie dla określenia czasu powstania śródgórskiego zapadliska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Geologia, Kwartalnik AGH, 21: 153–168.
• [14] Cieszkowski M., 2003. The Outer Carpathians Thrustbelt. Part 3. In: Golonka J. & Lewandowski M. (eds), Geology, Geophysics, Geothermics and Deep Structure of the West Carpathians and their Basement. International Workshop, Zakopane, Poland, August 31–September 5. IG PAN, Warszawa: 107–110, “Publications of the Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences”. Monographic volume M-28 (363).
• [15] Cieszkowski M., 2004. Budowa geologiczna Gorców. In: Luboński P. (red.), Gorce. Przewodnik. Oficyna Wydawnicza “Rewasz”, Pruszków: 141–147.
• [16] Cieszkowski M., 2005a. Geotouristic attractions of the Gorce Mts., Outer Carpathians. Poland. In: Golonka J., Doktor M. & Waśkowska-‑Oliwa A. (eds), Geoturism  – new dimensions in XXI Century tourism and chances for future development  – 2nd International Conference GEOTOUR 2005, 22–24 September 2005, Kraków, Poland: 19–20.
• [17] Cieszkowski M., 2005b. Naukowe walory geologiczne Gorców  – propozycja ich ochrony i ekspozycji. In: Wartości, problemy, rola społeczna i przyszłość parków narodowych w Polsce. Gorczański Park Narodowy  – XXV lat  – konferencja naukowa. Poręba Wielka 15–17.09.2005: 56.
• [18] Cieszkowski M., 2006a. Geologiczne walory naukowe Gorczańskiego Parku Narodowego i jego otoczenia. Ochrona Beskidów Zachodnich, 1: 45–57.
• [19] Cieszkowski M., 2006b. Stop 2. Chabówka: Structures of the Flysch Carpathians between Nowy Targ and Rabka. Geolines, 20: 173–176.
• [20] Cieszkowski M. & Olszewska B., 1986. Malcov beds in the Magura Nappe near Nowy Targ, Outer Carpathians, Poland. Annales Societatis Geologrum Poloniae, 56(1–2): 53–71.
• [21] Cieszkowski M. & Sikora W., 1975. Geologiczne wyniki otworu Obidowa IG-1. Kwartalnik Geologiczny, 19: 441–442.
• [22] Cieszkowski M., Jednorowska A. & Sikora W., 1974. Płaszczowina magurska w otworze Obidowa IG-1. Sprawozdania z posiedzeń naukowych Instytutu Geologicznego. Kwartalnik Geologiczny, 18(4): 936–937.
• [23] Cieszkowski M., Ślączka A. & Wdowiarz S., 1985. New data on structure of the Flysch Carpathians. Przegląd Geologiczny, 33: 313–333.
• [24] Cieszkowski M., Zuchiewicz W. & Schnabel W., 1998. Sedimentological and Tectonic Features of the Poprad Sandstone Member, Eocene, Magura Nappe: Case Study of the Klikuszowa Quarry, Outer West Carapthians, Poland. Bulletin of Polish Academy of Sciences, Earth Sciences, 46(1): 55–74.
• [25] Cieszkowski M., Kusiak M., Michalik M. & Paszkowski M., 1999. Origin of gold placers in the Polish Carpathian thrust belt (Podhale Region). Geologica Carpathica, 50(Special Issue): 185−186.
• [26] Cieszkowski M., Kysiak T., Szczęch M. & Wolska A., 2017. Geology of the Magura Nappe in the Osielec area with emphasis on an Eocene olistostrome with metabasite olistoliths (Outer Carpathians, Poland). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 87(2): 169–182.
• [27] Golonka J., Aleksandrowski P., Aubrecht R., Chowaniec J., Cieszkowski M., Florek R., Gawęda A., Jarosiński M., Kępińska B., Krobicki M., Lefeld J., Lewandowski M., Marko F., Michalik M., Oszczypko N., Picha F., Potfaj F., Słaby E., Ślączka A., Stefaniuk M., Uchman A. & Żelaźniewicz A., 2005. The Orava Deep Drilling Project and post-paleogene tectonics of the Northern Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 75(3): 211–248.
• [28] Golonka J., Pietsch K., Marzec P., Kasperska M., Dec J., Cichostępski K. & Lasocki S., 2019a. Deep structure of the Pieniny Klippen Belt in Poland. Swiss Journal of Geosciences, 112: 475–506. https://doi.org/10.1007/s00015-019-00345-2.
• [29] Golonka J., Waśkowska A. & Ślączka A., 2019b. The Western Outer Carpathians: Origin and evolution. Zeitschrift der Deutschen Gesellschaft für Geowissenschaften, 170(3–4), 229–254. https://doi. org/10.1127/zdgg/2019/0193.
• [30] Golonka J., Gawęda A. & Waśkowska A., 2021. Carpathians. In: Alderton D. & Elias S.A. (eds), Encyclopedia of Geology (Second Edition). Volume 4, Regional Geology. Academic Press, Oxford, 372–381. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-409548-9.12384-X.
• [31] Halicki B., 1959. Nowe opracowanie geologiczne Podhala. Z badań geologicznych wykonanych w Tatrach i na Podhalu. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 149: 241–249.
• [32] Halicki B., 1961. Z badań nad fliszem podhalańskim i magurskim na Podhalu. Acta Geologica Polonica, 11(4): 477–482.
• [33] Koszarski L., Sikora W. & Wdowiarz S., 1974. The Flysch Carpathians. Polish Carpathians. In: Mahel M. (ed.), Tectonics of the Carpathian-Balkan Regions, Explanations to the Tectonic Map of the Carpathian-Balkan Regions and Their Foreland. Štátny Geologický Ústav Dionýza Štúra: 180–197.
• [34] Książkiewicz M., 1970. Geologia Sidziny koło Jordanowa (Karpaty Zachodnie). Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 40(3–4): 377–391.
• [35] Książkiewicz M., 1977. The Tectonics of the Carpathians. In: Pożaryski W. (ed.), Tectonics. Wydawnictwa Geologiczne, Warsaw: 476−608, „Geology of Poland”, vol. 4.
• [36] Ludwiniak M., Śmigielski M., Kowalczyk S., Łoziński M., Czarniecka U. & Lewińska L., 2019. The intramontane Orava Basin  – evidence of large-scale Miocene to Quaternary sinistral wrenching in the Alpine-‑Carpathian-Pannonian area. Acta Geologica Polonica, 69(3): 339–386.
• [37] Łajczak A., 2006. Torfowiska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Instytut Botaniki PAN, Kraków.
• [38] Łajczak A., 2009. Warunki rozwoju i rozmieszczenie torfowisk w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej. Przegląd Geologiczny, 57: 694–702.
• [39] Łajczak A. & Obidowicz A., 2009. Nowy Targ  – Torfowisko „Bór na Czerwonem” jako przykład holoceńskiej akumulacji torfów i współczesnego przekształcenia torfowisk na Podhalu. In: Uchman A. & Chowaniec J. (eds), Budowa geologiczna Tatr i Podhala ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk geotermalnych na Podhalu. LXXIX Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Bukowina Tatrzańska 27–30 września 2009 r. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 67–75.
• [40] Oszczypko N., 2006. Late Jurassic  – Miocene evolution of the Outer Carpathians fold-and-thrust belt and its fordeep basin (Western Carpathians, Poland). Geological Quarterly, 50(1): 169–194.
• [41] Oszczypko-Clowes M., Oszczypko N., Piecuch A., Sotak J. & Boratyn J., 2018. The Early Miocene residual flysch basin at the front of the Central Western Carpathians and its palaeogeographic implications (Magura Nappe, Poland). Geological Quarterly, 62(3): 597–619.
• [42] Paul Z. & Poprawa D., 1992. Budowa geologiczna płaszczowiny magurskiej w strefie przypienińskiej w świetle wyników badań uzyskanych z wiercenia Nowy Targ PIG l. Przegląd Geologiczny, 40: 404–409.
• [43] Struska M., 2008. Neogeńsko-czwartorzędowy rozwój strukturalny Kotliny Orawskiej w świetle badań geologicznych, geomorfologicznych oraz teledetekcyjnych. Department of General Geology, Environmental Protection and Geotourism, AGH University of Science and Technology, Krakow [PhD thesis].
• [44] Szczęch M., 2013. Wybrane analizy geoinformacyjne w badaniach związków budowy geologicznej z rzeźbą terenu Obniżenia Chabówki-Jordanowa. Landform Analysis, 24: 73–84.
• [45] Szczęch M. & Cieszkowski M., 2021. Geology of the Magura Nappe, south-western Gorce Mountains (Outer Carpathians, Poland). Journal of Maps, 17(2): 453–464. https://doi.org/10.1080/17445647.20 21.1950579.
• [46] Szczęch M., Cieszkowski M., Chodyń R. & Loch J., 2016. Geotouristic values of the Gorce National Park and its surroundings (The Outer Carpathians, Poland). Geotourism, 44–45: 27–44.
• [47] Ślączka A., Kruglov S., Golonka J., Oszczypko N. & Popadyuk I., 2006. Geology and hydrocarbon resources of the Outer Carpathians Poland, Slovakia, Ukraine, General Geology. In: Golonka J. & Picha F.J. (eds), The Carpathians and their foreland: Geology and hydrocarbon resources. American Association of Petroleum Geologists, Tulsa: 221–258, “AAPG Memoir”, 84.
• [48] Watycha L., 1963. Flisz magurski południowej części Gorców. Przegląd Geologiczny, 11: 371–378.
• [49] Watycha L., 1975. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. 1049, Arkusz Nowy Targ. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [50] Watycha L., 1976. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. 1049, Arkusz Nowy Targ. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [51] Watycha L., 1977a. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. 1048, Arkusz Czarny Dunajec. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [52] Watycha L., 1977b. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50000. 1048, Arkusz Czarny Dunajec. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [53] Wójcikiewicz M., 1979. Stratygrafia torfowiska „Bór na Czerwonem” z uwzględnieniem subfosylnych zespołów oraz rozmieszczenia i zróżnicowania współczesnych zbiorowisk roślinnych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie, 153, Melioracja, 10: 133–193.
• [54] Wysocka A., Łoziński M., Śmigielski M., Czarniecka U. & Bojanowski M., 2018. New data on the age of the sedimentary infill of the Orava-Nowy Targ Basin  – a case study of the Bystry Stream succession (Middle/Upper Miocene, Western Carpathians). Geological Quarterly, 62(2): 327–343. https://doi.org/10.7306/gq.1408.