Zasolenie i agresywność wód kopalnianych z odkrywek węgla

• Autorzy: Staniszewski R. , Sobczyński T.

Warianty tytułu

EN

Salinity and aggressiveness of mine waters from brown coal open-pit mines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem prowadzonych badań było określenie stopnia zasolenia i agresywności wód kopalnianych oraz określenie ich wpływu na wody rzeczne. W artykule przedstawiono wyniki analiz przeprowadzonych w okresie IV-X 2013 r. dla odkrywek Tomisławice i Drzewce. Określono poziom zasolenia posługując się sumą stężeń jonów chlorkowych oraz siarczanów i porównano uzyskane wyniki z danymi dla cieków odbierających te wody. Przeprowadzono również ocenę stopnia agresywności wód kopalnianych dla betonu, na podstawie wskaźników flzyczno-chemicznych oraz prędkości przepływu. Dokonano porównania wielkości analizowanych wskaźników w przekrojach powyżej ł poniżej zrzutu celem stwierdzenia wpływu odkrywek na wody rzeczne. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że wody kopalniane nie wykazywały większego zasolenia niż wody odbiorników, którymi były Noteć i Kanał Grójecki. Zaobserwowano spadek stężenia siarczanów wód Noteci poniżej zrzutów wód kopalnianych z odkrywki Tomisławice. Nie stwierdzono wpływu zrzutów na podwyższenie stężeń fluorków w ciekach. Pod względem fizyczno-chemicznym wody analizowane wody kopalniane nie wykazały właściwości korozyjnych. Najniższy stopień agresywności lal w każdym z przekrojów wynikał wyłącznie z powodu ruchu wody.

EN

The aims of studies were evaluation of the mine waters salinity and aggressiveness and its impact on river waters. In the paper results of studies carried out in period IV-X of the year 2013 on mine waters from brown coal open-pit mines Tomisławice and Drzewce were presented. Level of salinity was evaluated usłng results of conductivity and sum of chloride and sulphates concentrations and obtained results were compared with data for river under the mine waters pressure. Additionally, the level of mine waters aggressiveness on concrete was estimate using physico-chemical data and water velocity. Obtained results showed, that salinity of mine waters was sini lar to salinity of Noteć River and Grójecki Channel waters. Significantly lower concentrations of sulphates in rive waters below Tomisławice mine discharge was found in case of Noteć River and it was related to the contributiol of mine waters in river discharge and process of sedimentation. The impact of mine waters on increase of fluoride in river waters was not observed. According to physico-chemical parameters the studied mine waters were no corrosive for concrete. The lowest level of aggressiveness (lal) in each site was caused only by water flow.

Słowa kluczowe

PL

wody kopalniane; zasolenie wód; siarczany; agresywność wód; Tomisławice

EN

mine waters; water salinity; sulphates; water aggressiveness; Tomisławice

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 22, nr 5
• Strony: 256--262
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Staniszewski R.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, 60-649 Poznań, ul. Piątkowska 94C

autor

Sobczyński T.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Zakład Chemii Analitycznej, 61-614 Poznań, ul. Umultowska 89b

Bibliografia

• 1. Augustyn Ł., Kaniuczak J., Stanek-Tarkowska J. 2012. Wybrane właściwości fizykochemiczne i chemiczne wód powierzchniowych Wisłoki przeznaczonych do spożycia. Inżynieria Ekologiczna 28: 7-19.
• 2. Bednarczyk J. 2011. Energochłonność i efektywność energetyczna wydobycia i przetwarzania węgla brunatnego na energię elektryczną. Przegląd : Górniczy 9: 12-17.
• 3. Blaschke W., Blaschke Z., Bolewski A., Ciuk E., Domaszewska T., Hamberger K., Matl K.., Nieć M., Tomków K., Wutcen E. 1981. Surowce mineralne l świata - węgiel brunatny. Wydawnictwo Geologicz-| ne, Warszawa: 255 ss.
• 4. Dojlido J. 1999. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Wydawnictwo Arkady: 388 ss.
• 5. Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J. 1999. Fizyczno-chemiczne badania wód. Wydawnictwo UAM, Poznań, 232 ss.
• 6. Kasztelewicz Z., Ptak M. 2012. Zabezpieczenie niezagospodarowanych złóż kopalin jako najważniejszy gwarant istnienia i rozwoju polskiego górnictwa odkrywkowego. Przegląd Górniczy 8: 20-26.
• 7. Kledyński Z. 2006. Betony hydrotechniczne. Budownictwo Architektura Technologie 3: 36-38.
• 8. Kledyński Z. 2011. Monitoring i diagnostyka budowli hydrotechnicznych, cz. 2. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 3: 36-38.
• 9. Klin S., Kilian W., Świerzko R., Winnicki J. 2007. Analiza problemu trwałości betonów hydrotechnicznych na przykładzie jazów zbudowanych po 1975 r. na Rzece Odrze. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich 4, 2: 95-102.
• 10. Kostrzewski W. 1995. Parametry geotechniczne gruntów budowlanych oraz metody ich oznaczania. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań: 331 ss.
• 11. Labus K. 2007. Interpretacja chemizmu wód kopalnianych metodami analizy danych złożonych. Górnictwo i Geoinżynieria 31, 3/1: 323-333.
• 12. Malewski J. 2011. Wielkość i koszty zabezpieczenia roszczeń w górnictwie odkrywkowym węgla brunatnego. Przegląd Górniczy 10: 88-96.
• 13. Motyka J., Czop M., Jończyk W., Stachowicz Z., Jończyk L, Martyniak R. 2007. Wpływ głębokiej eksploatacji węgla brunatnego na zmiany środowiska wodnego w rejonie kopalni Bełchatów. Górnictwo i Geoinżynieria 31,2: 477-487.
• 14. Owczarzak W., Mocek A. 2007. Problem wpływu kopalnictwa odkrywkowego węgla brunatnego na otaczające środowisko. Ekologia i Technika, 15, 4: 146-154.
• 15. Pluta I., Dulewski J. 2006. Wody kopalniane w świetle dawnej i aktualnej terminologii oraz ich klasyfikacji obowiązującej w górnictwie. Wiadomości Górnicze 1: 37-41.
• 16. Policht-Latawiec A., Kapica A. 2013. Wpływ kopalni węgla kamiennego na jakość wody rzeki Wisły. Rocznik Ochrona Środowiska 15, 3: 2640-2651.
• 17. Rozporządzenie Ministra Środowiska 2004. W sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód, Dz. U. 32, póz. 284:1729-1742.
• 18. Rozporządzenie Ministra Środowiska 2011. W sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych, Dz. U. 254, póz. 1545: 15059-15097.
• 19. RząsaS., OwczarzakW., MocekA. 1999. Problemy odwodnieniowej degradacji gleb uprawnych w rejonach kopalnictwa odkrywkowego na Niżu Środkowopolskim. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu: 394 ss.
• 20. Staniszewski R. 2014. Heavy metals in waters and sediments of rivers affected by brown coal minę waters. Polish Journal of Environmental Studies, (w druku)
• 21. Staniszewski R., Jusik S. 2013. Wpływ zrzutu wód kopalnianych z odkrywki węgla brunatnego na jakość wód rzecznych. Roczniki Ochrona Środowiska 15, 3: 2652-2665.
• 22. Staniszewski R., Jusik S., Kupiec J. 2012. Variability of taxonomic structure of aquatic macrophytes according to major modifications of lowland and upland rłvers with different water trophy. Nauka Przyr. Technol. 6, 2, #22.
• 23. Staniszewski R., Sobczyński T., Dominiak M. 2013. Zmienność wybranych wskaźników jakości wody zbiornika powyrobiskowego Przykona. W: J.K. Garbacz (Red.), Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze - prognozy. Prace Komisji Ekologii i Ochrony Środowiska, t. 7, Bydgoszcz: 295-304.
• 24. Telesiński A., Śnioszek M., Środa E. 2011. Akumulacja fluorków w wybranych gatunkach hydroma-krofitów w zależności od ich koncentracji w wodzie i osadach dennych rzeki Gunica. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 49: 345-353.
• 25. Wilk Z. 2003. Wprowadzenie. W: Z. Wilk (Red.), Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa, t l, Wydawnictwo AGH Kraków: 19-22.
• 26. Wira J., Małecki Z.J. 2009. Uszkodzenia powierzchni betonowych budowli hydrotechnicznych zbiornika retencyjnego Pokrzywnica. Zeszyty Naukowe-Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska 1: 35-42.