Gospodarka odpadami przemysłu spożywczego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem odpadów tłuszczowych

• Autorzy: Szymańska Iwona , Brzeski Maciej , Żbikowska Anna

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2020.8.3

Warianty tytułu

EN

Waste management of the food industry in Poland with particular emphasis on fatty waste

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono problematykę gospodarowania odpadami przemysłu spożywczego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem branży tłuszczowej. Opisano obowiązujące regulacje prawne dotyczące zasad gospodarowania odpadami. Za pomocą danych statystycznych zobrazowano sytuację w Polsce w ciągu ostatnich lat, również na tle innych państw Unii Europejskiej. Stwierdzono, że brak jednolitej metodyki gromadzenia danych prowadzi do otrzymywania niepełnej informacji i ograniczonej analizy dotyczącej gospodarki odpadami w kraju. Od 2004 r. Polska znajdowała się w czołówce krajów generujących największe ilości odpadów przemysłowych ogółem w całej Unii Europejskiej. Wskaźnik ten był o ok. 50% niższy w 2016 r., w porównaniu z rokiem 2004 (Eurostat). W latach 2010-2018 nastąpił znaczący spadek ilości odpadów z przetwórstwa żywności – o ok. 40% (GUS). Odpady w branży tłuszczowej stanowią zróżnicowaną grupę, która zaliczana jest do odpadów niebezpiecznych. Po odpowiednim przetworzeniu mogą być wykorzystane jako surowce do produkcji tłuszczów technicznych, biogazu rolniczego, biodiesla, wypełniaczy materiałów budowlanych, nawozów, a także do syntezy enzymów lipolitycznych, jako dodatki do pasz (nawet do produktów spożywczych).

EN

The article presents the issues of waste management in the food industry in Poland, with particular emphasis on the fat industry. The binding legal regulations concerning the principles of wastes management were described. Using statistical data, the situation of Poland in recent years has been illustrated, also in comparison with other European Union countries. It was found that the lack of a unified methodology for collecting data leads to receive incomplete information and limited analysis of the waste management in the country. Since 2004, Poland has been at the forefront of countries generating the largest total amount of industrial wastes in the entire European Union. This indicator was approx. 50% lower in 2016 as compared to 2004 (Eurostat). In 2010-2018, there was a signifi¬cant decrease in the amount of food processing wastes by approx. 40% (GUS). Waste in the fat industry is a diversified group, that is classified as hazardous wastes. After proper processing, they can be used as raw materials for the production of technical fats, agri¬cultural biogas, biodiesel, building material fillers, fertilizers, as well as for the synthesis of lipolytic enzymes, as feed additives (even for food products).

Słowa kluczowe

PL

pozostałości poprodukcyjne; gospodarka; ochrona środowiska; przemysł spożywczy; odpady branży tłuszczowej

EN

production residues; economy; environmental protection; food industry; fatty wastes

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 74, nr 8
• Strony: 23--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz.

Twórcy

autor

Szymańska Iwona

• Zakład Technologii Tłuszczów i Koncentratów Spożywczych, Katedra Technologii i Oceny Żywności, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Brzeski Maciej

• Zakład Technologii Tłuszczów i Koncentratów Spożywczych, Katedra Technologii i Oceny Żywności, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Żbikowska Anna

• Zakład Technologii Tłuszczów i Koncentratów Spożywczych, Katedra Technologii i Oceny Żywności, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Bibliografia

• [1] Babiak M., T. Błaszczyński. 2017. „Zużyte oleje jako wypełniacze asfaltów stosowanych do produkcji materiałów hydroizolacyjnych”. Przegląd Budowlany 10 : 121-124.
• [2] Bachorz M. 2017. „Zadania na polskiej drodze do GOZ”. W Polska droga do Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Opis sytuacji i rekomendacje, 40-45. http://igoz.org/raport-polska-droga-do-goz/ [dostęp: 26.07.2020].
• [3] Biernat K. 2012. „Perspektywy rozwoju technologii biopaliwowych w świecie do 2050 roku”. Chemik 66 (11) : 1178-1189.
• [4] Curkowski A., P. Mroczkowski, A. Oniszk-Popławska, G. Wiśniewski. 2009. „Biogaz rolniczy – produkcja i jego wykorzystanie”. Mazowiecka Agencja Energetyczna: Warszawa.
• [5] Dane Eurostat (European Statistical System). 2020. Wastes statistics. European Commission. https://ap-psso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do [dostęp: 26.07.2020].
• [6] Dane GUS (Głównego Urzędu Statystycznego). 2019. Odpady. W Ochrona Środowiska 148-152. Zakład Wydawnictw Statystycznych: Warszawa.
• [7] Daniel Z., T. Juliszewski, Z. Kowalczyk, M. Malinowski, Z. Sobol, P. Wrona. 2012. „Metoda szczegółowej klasyfikacji odpadów z sektora rolniczego i rolno-spożywczego”. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 2/4 : 141-152.
• [8] Dąbrowski W., W. Bednarski. 2013. „Ekologiczne aspekty produkcji oraz stosowania biodiesla”. Nauki Inżynierskie i Technologie 3 (10) : 18-33.
• [9] Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/2031 z dnia 12 listopada 2019 r. ustanawiająca konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do przemysłu spożywczego, produkcji napojów i mleczarskiego zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE (Dz.U. L 313).
• [10] Dudziak Ł. 2019. „Dobre praktyki w zakresie doboru substratów do produkcji biogazu rolniczego”. Prezentacja ekspercka (z dn. 17.10.2019 r.) Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej. Warszawa.
• [11] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312).
• [12] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych – zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola (Dz.U. L 334).
• [13] EU (European Union). 2013. „Manual on waste statistics”. W Eurostat Methodologies and Working papers 7-10. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• [14] Ferenc Z., A. Pikoń. 2005. „Przegląd rodzajów i ilości odpadów tłuszczowych i olejowych w Polsce”. Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska 2 : 69-80.
• [15] Frączek J., T. Hebda, B. Łapczyńska-Kordon. 2012. „Ocena możliwości wykorzystania bioodpadów na cele energetyczne”. Nauki Inżynierskie i Technologie 3 (6) : 49-64.
• [16] Kołożyn-Krajewska D. (red.). 2007. Higiena produkcji żywności. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• [17] Kopik M. (red.). 2019. „Powstawanie i zagospodarowanie odpadów generowanych w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym – stan obecny i perspektywy. Raport 2019”. Kielce: Europejska Agencja Rozwoju Sp. J. Kopik i wspólnicy.
• [18] KOWR (Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa). 2020. „Dane dotyczące działalności wytwórców biogazu rolniczego w latach 2011-2019”. Biuletyn Informacji Publicznej KOWR. https://bip.kowr.gov.pl/informacje-publiczne/odnawialne-zrodla-energii/biogaz-rolniczy/dane-dotyczace-dzialalnosci-wytworcow¬-biogazu-rolniczego-w-latach-2011-2019 [dostęp: 23.07.2020].
• [19] Mazurczak P., B. Zieniuk, A. Fabiszewska, D. Nowak, M. Wołoszynowska, E. Białecka-Florjańczyk. 2017. „Utylizacja odpadów pochodzących z przemysłu spożywczego i paliwowego z wykorzystaniem lipolitycznych drożdży Yarrowia lipolityca”. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 588 : 15-24.
• [20] Nowak M.M., A. Bury. 2017. „Problemy ekologiczne polskiego sektora rolno-spożywczego”. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 47/1 : 217-227.
• [21] Piotrowska-Cyplik A., P. Cyplik, Z. Czarnecki. 2009. „Biodegradacja odpadów z przemysłu tłuszczowego metodą kompostowania”. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 6 : 171-178.
• [22] Praca zbiorowa. 2010. „Wytyczne w zakresie wykorzystania produktów ubocznych oraz zalecanego postępowania z odpadami w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym”. Falenty-Warszawa: Ośrodek Wydawniczo-Poligraficzny SIM.
• [23] Rezler R., M. Krzywdzińska-Bartkowiak, M. Piątek, A. Cegiel. 2016. „Analiza właściwości reologicznych farszów i wędlin drobno rozdrobnionych wyprodukowanych z udziałem suszonych skwarek wieprzowych”. W Zagospodarowanie produktów ubocznych przemysłu spożywczego (red. D. Górecka, E. Pospiech) 127-136. Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
• [24] Roczniki Statystyczne Przemysłu z lat 2011-2019. Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-przemyslu-2019,5,13.html [dostęp: 20.07.2020].
• [25] Roszkowski A. 2012. „Biodiesel w UE i Polsce – obecne uwarunkowania i perspektywy”. Problemy Inżynierii Rolniczej 3 (77) : 65-78.
• [26] Rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz.U. L 273).
• [27] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2020 poz. 10).
• [28] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz.U. L 147).
• [29] Skrzyńska E., K. Kmieć, R. Stankiewicz. 2011. „Oleje posmażalnicze jako surowiec dla EMKT”. Czasopismo Techniczne. Chemia 10 (108) : 235-252.
• [30] Stankiewicz D. 2010. „Możliwości wykorzystania surowców do produkcji energii w Polsce”. Studia Biuro Analiz Sejmowych 1 (21) : 237-266.
• [31] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627).
• [32] Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21 z dnia 8 stycznia 2013 r.).
• [33] Zębek E. 2018. „Wpływ gospodarki odpadami na środowisko i człowieka”. W Zasady gospodarki odpadami w ujęciu prawnym i środowiskowym 1-6. Olsztyn: Kortowski Przegląd Prawniczy Monografie

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).