Sejsmiczne modele struktury skorupy ziemskiej strefy szwu transeuropejskiego (TESZ) w północno-zachodniej i centralnej Polsce

• Autorzy: Grad M. , Guterch A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Głębokie sondowania sejsmiczne (GSS) refrakcyjne i szerokokątowe refleksyjne wykonane w północno-zachodniej Polsce wskazują na ogromne różnice w budowie skorupy ziemskiej i dolnej litosfery strefy przejścia między kratonem wschodnioeuropejskim i platformą paleozoiczną. Gęsta sieć nowoczesnych profili sejsmicznych: LT-7 i TTZ, pięciu profili P1–P5 z eksperymentu POLONAISE’97 oraz zreinterpretowanych „starych” profili LT-2, LT-4 i LT-5 pozwala określić podstawowe elementy struktury strefy szwu transeuropejskiego (TESZ). Gruba (42–45 km) skorupa kratonu wschodnioeuropejskiego o wyraźnej trójwarstwowej skorupie krystalicznej przechodzi w cienką (30–35 km), dwuwarstwową skorupę waryscyjską, charakteryzującą się brakiem najniższej warstwy o dużych prędkościach fal P (Vp ~7,1 km/s). W strefie TESZ obserwuje się wyraźne wycienienie skorupy skonsolidowanej, a skały o stosunkowo małych prędkościach fal P (Vp 8,3 km/s), podczas gdy prędkość fal P pod granicą Moho kratonu wschodnioeuropejskiego osiąga „normalne“ wartości (Vp ~8,1 km/s). Trudno jednoznacznie określić położenie brzegu kratonu wschodnioeuropejskiego w północno-zachodniej Polsce, a szerokość strefy przejściowej między platformami wynosi ok. 200 km.

Słowa kluczowe

PL

strefa szwu transeuropejskiego; TESZ; głębokie sondowania sejsmiczne; skorupa ziemska

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 188
• Strony: 41--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz.

Twórcy

autor

Grad M.

• Instytut Geofizyki, Uniwersytet Warszawski, ul. Pasteura 7, 02-093 Warszawa

autor

Guterch A.

• Instytut Geofizyki PAN, ul. Księcia Janusza 64, 01-452 Warszawa

Bibliografia

• 1. CZUBA W., GRAD M., LUOSTO U., MOTUZA G., NASEDKIN V., POLONAISE P5 WORKING GROUP (2001) Crustal structure of the East European Craton along POLONAISE'97 P5 profile. Acta Geophys. Pol., 49 (2): 145-168.
• 2. CZUBA W., GRAD M., LUOSTO U., MOTUZA G., NASEDKIN V., POLONAISE P5 WORKING GROUP (2002) Upper crustal seismic structure of the Mazury complex and Mazowsze massif within East European Craton in NE Poland. Tectonophysics, 360: 115-128.
• 3. GRAD M., JANIK T., YLINIEMI J., GUTERCH A., LUOSTO U., TIIRA T., KOMMINAHO K., ŚRODA P., HÖING K., MAKRIS J., LUND C.-E. (1999) Crustal structure of the Mid-Polish Trough beneath the Teisseyre-Tormquist Zone seismic profile. Tectonophysics, 314: 145-160.
• 4. GRAD M., KELLER G.R., THYBO H., GUTERCH A., POLONAISE WORKING GROUP (2002a) Lower lithospheric structure beneath the Trans-European Suture Zone from POLONAISE'97 seismic profiles. Tectonophysics, 360: 153-168.
• 5. GRAD M., GUTERCH A. MAZUR S. (2002b) Seismic refraction evidence for crustal structure in the central part of the Trans-European Suture Zone in Poland. Geological Society, London, Special Publications, 201: 295-309.
• 6. GRAD M., ET AL. (2003) Crustal structure of the Trans-European suture zone region along POLONAISE’97 seismic profile P4. J. Geophys. Res., 108 (B11): 2541, doi:10.1029/2003JB002426.
• 7. GUTERCH A., GRAD M., MATERZOK R., PERCHUĆ E. (1986) Deep structure of the Earth’s crust in the contact zone of the Palaeozoic and Precambrian platforms in Poland (Tornquist-Teisseyre Zone). Tectonophysics, 128: 251-279.
• 8. GUTERCH A., GRAD M., JANIK T., MATERZOK R., LUOSTO U., YLINIEMI J., LÜCK E., SCHULZE A., FÖRSTE K. (1994) Crustal structure of the transitional zone between Precambrian and Variscan Europe from new seismic data along LT-7 profile (NW Poland and eastern Germany). C. R. Acad. Sci. Paris, 319, serie II: 1489-1496.
• 9. GUTERCH A., GRAD M., THYBO H., KELLER G. R., THE POLONAISE WORKING GROUP (1999) POLONAISE’97 - an international seismic experiment between Precambrian and Variscan Europe in Poland. Tectonophysics, 314: 101-121.
• 10. JANIK T., YLINIEMI J., GRAD M., THYBO H., TIIRA T., POLONAISE P2 WORKING GROUP (2002) Crustal structure across the TESZ along POLONAISE'97 seismic profile P2 in NW Poland. Tectonophysics, 360: 129-152.
• 11. JENSEN S. L., JANIK T., THYBO H., POLONAISE PROFILE P1 WORKING GROUP (1999) Seismic structure of the Palaeozoic Platform along POLONAISE’97 profile P1 in northwestern Poland. Tectonophysics, 314: 123-143.
• 12. ŚRODA P., POLONAISE PROFILE P3 WORKING GROUP (1999) P- and S-wave velocity model of the southwestern margin of the Precambrian East European Craton; POLONAISE'97, profile P3. Tectonophysics, 314: 175-192.
• 13. ŚRODA P., CZUBA W., GRAD M., GUTERCH A., GACZYŃSKI E., POLONAISE WORKING GROUP (2002). Three-dimensional seismic modelling of crustal structure in the TESZ region based on POLONAISE'97 data. Tectonophysics, 360: 169-185.
• 14. WILDE-PIÓRKO M., GRAD M., TOR WORKING GROUP (2002). Crustal structure variation from the Precambrian to Palaeozoic platforms in Europe imaged by the inversion of teleseismic receiver functions - project TOR. Geophys. J. Int., 150: 261-270.