Dwadzieścia lat konwencji GUM oceny niepewności pomiaru. I. Powstanie i rozwój

• Autorzy: Zięba A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Minęło już dwadzieścia lat od pojawienia się międzynarodowych uzgodnień dotyczących rachunku niepewności pomiaru. Ta rocznica skłania do podsumowań, niemniej, bezpośrednim impulsem do podjęcia tematu było opublikowanie na łamach Postępów Fizyki artykułu Bilskiego, Dobies, Kozak i Makrockiej-Rydzyk pt. „Analiza danych i planowanie eksperymentu fizycznego zgodnie z normami ISO” [1], Ponieważ od lat interesuję się zagadnieniami niepewności pomiaru, a niedawno wydałem uniwersytecki podręcznik dotyczący tego tematu [2], chcę odnieść się do szeregu stwierdzeń wspomnianego wyżej artykułu, a przede wszystkim dostarczyć informacji, których brakuje w piśmiennictwie polskim. Uważam temat za istotny, gdyż prowadzone przez nas zajęcia na Pracowni Fizycznej są często pierwszym źródłem informacji o niepewności pomiaru nie tylko dla studentów fizyki, ale również dla studiujących kierunki techniczne.

Słowa kluczowe

PL

rachunek niepewności pomiaru; kodyfikacja rachunku niepewności pomiaru; Główny Urząd Miar

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 67, z. 3
• Strony: 138--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz.

Twórcy

autor

Zięba A.

• Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, AGH Kraków

Bibliografia

• [1] P. Bilski, M. Dobies, A. Kozak, M. Makrocka-Rydzyk. Analiza danych i planowanie eksperymentu fizycznego zgodnie z normami ISO. Postępy Fizyki 64 (2014), 70.
• [2] A. Zięba. Analiza danych w naukach ścisłych i technice. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Wydanie pierwsze 2013, wydanie drugie poprawione 2014.
• [3] A. Zięba. Natura rachunku niepewności pomiaru a jego nowa kodyfikacja. Postępy Fizyki 52 (2002), 238.
• [4] P. Fotowicz. Historyczne źródła niepewności pomiaru. Metrologia. Biuletyn Informacyjny GUM nr 3(2009), 26.
• [5] ATLAS collaboration. Observation of a New Particle in the Search for the Standard Model Higgs Boson with the ATLAS Detector at the LHC. Physics Letters B 716 (2012), 1; CMS collaboration. Observation of a new boson at a mass of 125 GeV with the CMS experiment at the LHC. Physics Letters B 716 (2012), 30. Omówienie w haśle „Higgs boson” w Wikipedii.
• [6] Bureau International des Poids et Measures. The International System of Units (SI). 8th edition. Organisation Intergouvernamentale de la Convention du Metre (2006).
• [7] A. Zięba. Kwantowy układ SI - podstawy fizyczne i perspektywy przyjęcia. Metrologia i Probiernictwo (2015) nr 1-2,14.
• [8] S. Hofmann. Pierwiastek copernicium - dlaczego istnieje i jak został wytworzony. Postępy Fizyki 62 (2011), 232.
• [9] NIST Technical Note 1297 (1994). Guidelines for Evaluating and Expressing the Uncertainty of NIST Measurement Results, by B. N. Taylor and C. E. Kuyatt.
• [10] Oryginał francuski Zalecenia INC-1(1980) przedrukowano w Przewodniku w Dodatku Al. Jego tłumaczenie na angielski w tekście wstępu (p. 0.7).
• [11] BIPM, IEC, IFCC, ISO, IUPAC, IUPAP and OIML. Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement. ISO, 1993.
• [12] BIPM, IEC, IFCC, ISO, IUPAC, IUPAP and OIML. Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement. Corrected and reprinted. ISO, 1995.
• [13] Wyrażanie niepewności pomiaru. Przewodnik. Główny Urząd Miar, 1999. Tłumaczenie Janusza M. Jaworskiego, który zaopatrzył je w przypisy i obszerny dodatek: Niedokładność, błąd, niepewność.
• [14] EURACHEM/CITAC Guide. Quantifying Uncertainty in Analytical Measurement. Second Edition 2000, London.
• [15] European cooperation for Accreditation. EA-4/02 M: 2013. Evaluation of the Uncertainty of Measurement in Calibration. (Polskie tłumaczenie: EA-4/02 M:2013. Wyznaczanie niepewności pomiaru przy wzorcowaniu dostępne jest na portalu Polskiego Centrum Akredyta¬cji).
• [16] NASA-HDBK-8739.19-3. NASA HANDBOOK. Measurement Uncertainty Analysis Principles and Methods. National Aeronautics and Space Administration, 2010.
• [17] L. Kirkup, B. Frenkel. An Introduction to the Uncertainty in Measurement. Cambridge University Press 2006.
• [18] wyróżnić należy The NIST reference on Constants, Units and Uncertainty.
• [19] JCGM 100:2008. Evaluation of measurement data - Guide to the expression of uncertainty in measurement. JCGM 2008.
• [20] ISO/IEC Guide 98-3:2008. Uncertainty of measurement - Part 3: Guide to the expression of uncertainty in measurement (GUM:1995).
• [21] JCGM 200:2008. International vocabulary of metrology - Basic and general concepts and associated terms (VIM). JCGM 2008.
• [22] H. Szydłowski. Międzynarodowe normy oceny niepewności pomiarów. Postępy Fizyki 51 (2000), 92.
• [23] S. Trzetrzewiński. Dokładność pomiarów elektrycznych. Zeszyty Politechniki Wrocławskiej pt. „Elektryczne metody pomiarowe w produkcji, laboratorium i dydaktyce”. Materiały na sesję naukową organizowaną przez Politechnikę Wrocławską 12-14.12.1952. Tom II. str. 15-38.
• [24] A. Golijanek-Jędrzejczyk, A. Dzwonkowski. Profesor Stanisław Trzetrzewiński - polski prekursor niepewności pomiaru. Pomiary Automatyka Kontrola (PAK) 60 (2014), 265.
• [25] Niepewność pomiarów w teorii i praktyce. Praca zbiorowa. red. P. Fotowicz, S. Kubisa, S. Moskowicz D. Suchocka, Główny Urząd Miar 2011.
• [26] do roku 2013 pod tytułem Metrologia. Biuletyn Informacyjny GUM. Dostępny na portalu Głównego Urzędu Miar.
• [27] T. Skubis. Metrology and Measurement Systems - historia i współczesna pozycja kwartalnika. Pomiary Automatyka Kontrola 59 (2014), 493.
• [28] zob. np. opracowanie na portalu NIST: International and U. S. perspective on measurement uncertainty.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).