Tytuł artykułu
Autorzy
Treść / Zawartość
Pełne teksty:
Identyfikatory
Warianty tytułu
Indeksy widocznych uszkodzeń liści tytoniu jako wskaźniki kumulatywnego stężenia ozonu troposferycznego
Języki publikacji
Abstrakty
Tropospheric ozone is one of the most reactive air pollutants, which causes visible injuries, as well as biomass and yield losses. The negative effect of ozone is cumulative during the growing season; hence crops are the most sensitive plants. Visible symptoms and biomass losses can cause economic losses. Tobacco plants have been recognized as one of the best bioindicators, but data on the cumulative effect of ozone on this species are limited. Results of an experiment with ozone-sensitive tobacco plants grown on sites varying in ozone concentration are presented in this paper. Two indices were used for data presentation of visible leaf injury degree. Higher solar radiation was the main cause of higher ozone concentration at the rural site. Higher tropospheric ozone concentrations were noted in 2010 in comparison to 2011, which was reflected in visible leaf injury. Canonical variate analysis did not reveal highly significant differences between sites, however, differences were observed in certain investigation periods. Moreover, higher leaf injury was noted at the rural site at the end of the experiment in both experimental years. This indicates the cumulative effect of ozone during the growing season. However, higher injury variability was noted at the urban site, even though lower ozone concentrations were noted there. Lower variability of injury at the rural site might suggest lack of influence of particulate matter and occurrence of higher injury even though lower ozone concentrations occurred. Better detection of ozone injury was shown by the first index based on three mean values.
Ozon troposferyczny jest jednym z najbardziej reaktywnych zanieczyszczeń powietrza, przyczyniającym się do powstawania widocznych uszkodzeń, jak i zmniejszenia przyrostu biomasy i plonowania roślin. Ozon nie kumuluję się w powietrz, ale jego negatywne oddziaływanie może się zwiększać wraz ze zwiększaniem czasu ekspozycji, stąd rośliny uprawne są najbardziej wrażliwe. Widoczne uszkodzenia roślin, jak i strata biomasy powodowane przez ozon mogą przyczynić się do strat ekonomicznych. Tytoń szlachetny uznany jest za jeden z lepszych bioindykatorów ozonu, jednakże mało poznana jest odpowiedź tego gatunku na wpływ ozonu przez dłuższy okres czasu. Dotychczas prowadzone badania opierały się na krótkotrwałej ekspozycji i jednorazowego pomiaru po zakończeniu doświadczenia. W pracy przedstawiono wyniki badań ekspozycji tytoniu (odmiana wrażliwa na ozon Bel W3) na dwóch stanowiskach (miejskim i leśnym) różniących się stężeniem tego zanieczyszczenia powietrza. Do prezentacji wyników posłużono się dwoma indeksami widocznych uszkodzeń liści. Na stanowisku leśnym zanotowano wyższe stężenia ozonu oraz sprzyjające warunki do jego tworzenia (większe promieniowanie słoneczne). W 2010 roku stwierdzono również wyższy poziom badanego zanieczyszczenia niż w 2011 roku, co ma odzwierciedlenie w uzyskanych wynikach badań biomonitoringowych. Analiza zmiennych kanonicznych nie wykazała różnic pomiędzy stanowiskami w reakcji na ozon, jednakże wyniki stopni uszkodzenia liści w poszczególnych terminach badawczych wykazały, że pod koniec eksperymentu występowały większe uszkodzenia na stanowisku leśnym. Wskazuje to na kumulatywny wpływ ozonu w cza- sie sezonu wegetacyjnego. Większe zróżnicowanie zanotowano na stanowisku miejskim, na co nie wskazuje zróżnicowanie poziomu ozonu w danym roku badawczym. Niższe zróżnicowanie stopnia uszkodzenia liści na stanowisku leśnym może sugerować brak wpływu pyłu zawieszonego i wystąpienia wyższych uszkodzeń, nawet przy niższych stężeniach ozonu. Pierwszy indeks uszkodzenia liści, bazujący na średniej z trzech wartości, z rośliny wykazał większą czułość na niższe poziomy ozonu.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
53--65
Opis fizyczny
Bibliogr. 34 poz., tab., wykr.
Twórcy
autor
autor
autor
autor
autor
autor
autor
Bibliografia
- [1] Ashmore, M.R. (2005). Assessing the future global impacts of ozone on vegetation. Plant, Cell and Environment, 28, 949–964.
- [2] Ashmore, M.R. (2004). Wpływ utleniaczy na poziomie organizmu i zbiorowiska roślinnego. In: Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Bell J.N.B., Treshow M. (Eds.),Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004.
- [3] Barret, L.A., Bunce, N.J. & Gillespie, T.J. (1998). Estimation of tropospheric ozone production using concentrations of hydrocarbons reactivity parameter. Journal of Photochemistry and photobiology, A: Chemistry, 113, 1–8.
- [4] Białobok, S. (1988). Wpływ zanieczyszczeń powietrza na roślinność, Liga Ochrony Przyrody, Warszawa 1988.
- [5] Borowiak, K., Budka, A., Kayzer, D. & Zbierska, J. (2011). Study of changes in the degree of tobacco leaf injury caused by tropospheric ozone, Biometrical Letters, 48, 55–66.
- [6] Borowiak, K., Drzewiecka, K., Zbierska, J., Goliński, P., Malicka, M., Andrzejewska, B.E. & Zbierska, J. (2011). Effect of tropospheric ozone on two white clover (Trifolium Repens L. CV. ‘Regal’) clones with different ozone sensitivity exposed at rural area of Wielkopolska region, Archives of Environmental Protection, 37, 13–24.
- [7] Borowiak, K., Kayzer, D., Budka, A. & Zbierska, J. (2012). Cumulative tropospheric ozone effect on visible tobacco leaf injury, Fresenius Environmental Bulletin, 21, 2a, 509–517.
- [8] Budka, A., Borowiak, K., Kayzer, D. & Zbierska, J. (2010). Study of ozone-caused leaf injury degree in different physiological phases of tobacco plants exposed to ambient air conditions, Biometrical Letters, 47, 2, 147–154.
- [9] Budka, A., Borowiak, K., Zbierska, J. & Kayzer, D. (2011). Application of a multidimensional linear model to compare degrees of tobacco leaf injury caused by tropospheric ozone at rural and urban exposure sites, Fresenius Environmental Bulletin, 20, 4, 969–975.
- [10] Caliński, T. (2012). On the General Gauss-Markov Model for Experiments in Block Designs, Biometrical Letters, 49, 1, 1–36.
- [11] Cox, R.A. (1988). Atmospheric chemistry of NOx and hydrocarbons infl uencing tropospheric ozone. In: Tropospheric ozone. (Eds.), I.S.A. Isaksen, D. Reidel, 263–302.
- [12] Derwent, R.G., Stevenson, D.S., Collins, W.J & Johnson, C.E. (2004). Intercontinental transport and the origins of the ozone observed at surface sites in Europe. Atmospheric Environment, 38, 1891–1901. DOI:10.1016/j.atmosenv.2004.01.008.
- [13] Directive 2008/50/EC of the European Parliament and of the Council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe. (2008) Official Journal of the European Communities, 11.6.2008. L. 152/1.
- [14] EEA Technical Report. Air pollution by ozone across Europe during summer 2011. Overview of exceedances of EC ozone threshold values for April–September 2011, European Environmental Agency, Copenhagen 2011.
- [15] Godzik, S. & Sienkiewicz, J. (1990). Air pollution and forest health in Central Europe: Poland, Czechoslovakia and German Democratic Republic. In: Ecological Risk – perspectives from Poland and the United States. W. Grodziński, E. B. Cowling, A.I. Breymeyer (Eds.). National Academy Press, Washington 1990.
- [16] Heggestad, H.E. & Middleton, J.T. (1959). Ozone in high concentrations as a cause of tobacco leaf injury, Science, 129, 208–210.
- [17] Juda-Rezler, K. (2000). Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.
- [18] Kayzer, D., Borowiak, K., Budka, A. & Zbierska, J. (2009). Study of interaction in bioindication research on tobacco plant injuries caused by ground level ozone, Environmetrics, 20, 666–675, DOI: 10.1002/env.970.
- [19] Klumpp, A., Ansel, W., Klumpp, G., Calatayud, V., Garrec, J.P., He, S., Peňuelas J., Ribas, A., Ro-Poulsen, H., Rasmusen, S., Sanz, M.J. & Vergne, P. (2006). Ozone pollution and biomonitoring in European cities. Part I: Ozone concentrations and cumulative exposure indices at urban and suburban sites, Atmospheric Environment, 40, 7963–7974, DOI: 10.1016/j.atmosenv.2006.07.017.
- [20] Klumpp, A., Klumpp, G. & Ansel, W. (2004). Urban air quality in Europe – results of three years standardized biomonitoring studies. In: Klumpp A (eds), Urban air pollution, bioindication and environmental awareness. Cuvllier Verlag, Göttingen, Germany, 25–58.
- [21] Krupa, S.V., Manning, W.J. & Nosal, M. (1993). Use of tobacco cultivars as biological indicators of ambient ozone pollution: an analysis of exposure-response relationship, Environmental Pollution, 81, 137–146.
- [22] Krupa, S.V., Tonneijck, A.E.G. & Manning, W. (1998). Ozone. In: Recognition of Air Pollution Injury to Vegetation: A Pictorial Atlas. Flager R.B. (Ed.). Air & Waste Management Association, Pittsburgh 1998.
- [23] Lejeune, M & Caliński, T. (2000). Canonical analysis applied to multivariate analysis of variance, Journal of Multivariate Analysis, 72, 100–119.
- [24] Long, S.P. & Naidu, S.L. (2004). Effects of oxidants at the biochemical, cell and physiological level, with particular reference to ozone. In: Air pollution and plant life. Bell J.N.B., Treshow M. (Eds.), John Wiley and Sons, Chichester, 69–89.
- [25] Manning, W.J. (2003). Detecting plant effects is necessary to give biological signifi cance to ambient ozone monitoring data and predictive ozone standards, Environmental Pollution, 126, 375–379.
- [26] Materna, J. (1989). Air pollution and forestry in Czechoslovakia, Environment Monitoring Assessment, 12, 227–235.
- [27] Pasqualini, S., Antonielii, M., Ederli, L., Piccioni, C. & Loreto, F. (2002). Ozone uptake and its effect on photosynthetic parameters of two tobacco cultivars with contrasting ozone sensitivity, Plant Physiology and Biochemistry, 40, 599–603, DOI: 10.1016/S0981-9428(02)01426-2.
- [28] Ribas, A. & Peñuelas, J. (2004). Ozone biomonitoring in rural stations of Catalonia (NE Spain). In: Urban air pollution, bioindication and environmental awareness. Klumpp A., Ansel W., Klumpp G. (Eds.). Cuvillier Verlag, Göttingen, 137–146.
- [29] Ricks, G.R. & Williams, R.J.H. (1974). Effects of atmospheric pollution on deciduous woodland part 2: effects of particulate matter upon stomatal diffusion resistance in leaves of Quercus petrea (Mattuschka) Leibl, Environmental Pollution 6, 87–109.
- [30] Saitanis, C.J. (2003). Background ozone monitoring and phytodetection in the greater rural area of Corinth – Greece, Chemosphere, 51, 913–923, DOI: 10.1016/S0045-6535(03)00041-9.
- [31] Scientific assessment of ozone depletion: 1998. WMO Global Ozone Research and Monitoring Project, report no. 44, Geneva 1999.
- [32] Seber, G.A.F. (1984). Multivariate Observations. Wiley, New York 1984.
- [33] Update and revision of the WHO air quality guidelines for Europe, Classical air pollutants: ozone and other photochemical oxidants (1996a). World Health Organization, European Centre for Environment and Health, Bilthoven 1996a.
- [34] Update and revision of the WHO air quality guidelines for Europe, Ecotoxic effects: ozone effects on vegetation, (1996b), World Health Organization, European Centre for Environment and Health, Bilthoven 1996b.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-4e639308-0f75-47c1-89b4-6d0cc73fe1c4