Konstrukcje urbanistyczne miast przyszłości. Uwagi do dyskusji nad wizją rozwoju Rzeszowa

• Autorzy: Zuziak Z. K.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rb.2017.187

Warianty tytułu

EN

Urban constructions and the cities of the future. Remarks on the development vision for the city of Rzeszow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy roli modelowania w planowaniu przestrzennym miast, które rozwijają swój potencjał metropolitalny i aspirują do miana miasta przyszłości. Zakładając, że budowa miasta przyszłości wymaga zmian o charakterze modelowym – zwłaszcza w relacjach: transport i użytkowanie terenu – zarysowano koncepcję modelu, który byłby narzędziem planistycznym odpowiadającym takiemu celowi. W tej części publikacji wykorzystano rezultaty projektu badawczego opracowanego, w latach 2016-17, przez zespół architektów, urbanistów i inżynierów transportu z Politechniki Krakowskiej. Projekt dotyczył modelowej interpretacji konstrukcyjnych, morfologicznych i funkcjonalnych atrybutów przestrzennej struktury Krakowa. W artykule akcent położono na konstrukcyjne aspekty tej interpretacji. Stąd kluczowa rola takich pojęć jak: zintegrowanie (connectivity), „konstrukcja urbanistyczna”, sieć przestrzeni publicznych i „strategiczne wiązania” (strategic connectors). To ostatnie pojęcie oznacza miejskie korytarze wiążące główne klastry miejsc węzłowych a zarazem kierunki wzdłuż których należałoby skupiać strategiczne projekty miejskie celem uzyskania efektu synergii. Aczkolwiek model opracowano dla Krakowa, wskazano też na możliwości jego zastosowania w przypadku Rzeszowa. Zwrócono tu uwagę na potrzebę wzmocnienia „strategicznych wiązań” integrujących śródmiejskie węzły miejskości z innymi, kluczowymi elementami przestrzennej struktury metropolitalnej. Podkreślono strukturotwórczą rolę węzłów i korytarzy miejskości o różnych cechach morfologicznych i funkcjonalnych. Mowa tu również o konstrukcyjnych powiązaniach takich obszarów strategicznych jak: historyczne centrum, rejon głównego dworca kolejowego, rejon portu lotniczego, a także potencjalne obszary rewitalizacji terenów poprzemysłowych. W tym sensie kreowanie nowej wizji rozwoju Rzeszowa jako miasta przyszłości wiązałoby się z tworzeniem synergicznych relacji między konstrukcyjnymi, funkcjonalnymi i morfologicznymi warstwami modelu planistycznego. Zakłada się, że prezentowy model mógłby być podstawą badań porównawczych nad zmianami struktury przestrzennej takich miast jak: Kraków, Lublin, Rzeszów.

EN

In the paper, the role of modeling urban spatial structure is discussed in the context of spatial planning process for the cities which are having potentials for the development of metropolitan functions and are revealing aspirations to be recognized as “the city of the future”. The main focus is put on structural aspect of modeling metropolitan space. Assuming that building the city of the future implies the change of the model – particularly in relations between transport systems and land use, the author outlines a new proposal for modelling metropolitan spatial structure based on the research project carried out for the city of Kracow by the team of architects, urbanists and civil engineers from the Cracow University of Technology. The key phrases of this model are: connectivity, urban construction and strategic connectors. This applies to such major components of spatial structure of the city as: the nodes and the corridors of urbanity and the network of public spaces. The model allows for the identification of new structural elements of urbanistic space as well as potential synergic relations between them. In the interpretation of urban connectivity significant role is played by strategic connectors – urban corridors linking major clusters of the nodal places and thus having potentials for concentrating strategic urban projects. It is assumed that this type of concentration helps to achieve the effect of urban synergy. Although the model was developed for the city of Krakow, references to the city Rzeszow are also made. In this case attention was drawn to potential strategic connectors linking the historic center – and other main nodes of urbanity within the inner city – with new potential metropolitan clusters of urban nodes such as close-to-station areas as well as potential areas of urban revitalization. It is emphasized that nodal places, corridors of urbanity, and strategic areas should be diversified in terms of morphological and functional attributes. It is assumed that the model presented in this paper could be used as a starting point for further comparative analyses within the framework of a collaborative project carried out by the joined university research team from the cities of Krakow, Lublin and Rzeszow.

Słowa kluczowe

PL

urbanistyka; planowanie przestrzenne; konstrukcja urbanistyczna; model; struktura przestrzenna miasta; wiązania strategiczne; synergia urbanistyczna

EN

urbanism; spatial planning; urban construction; model; spatial urban structure; connectivity; strategic connectors; urban synergy

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2017
• Tom: z. 64, nr 3/II
• Strony: 467--485
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz.

Twórcy

autor

Zuziak Z. K.

• Politechnika Krakowska, ul. Mikołajska 4/2, 31-027 Kraków; tel.: [phone]

Bibliografia

• [1] Alexander, C. (i inni): Generative Codes. The Path to Building Welcoming, Beautiful, Sustainable Neighborhoods, [in:] New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
• [2] Araoz G. F.: Tendencje dziedzictwa dziś i jutro – z perspektywy ewolucji filozofii i teorii konserwacji, Wiadomości konserwatorskie 44/2015, s. 9-18.
• [3] Boelens, L.: The Urban Connection. An actor – relational approach to urban planning, 010 Publishers, Rotterdam, 2009.
• [4] Copenhagen Municipal Plan 1993, The Municipal Corporation of Copenhagen, The Lord Mayor’s Department, Copenhagen, 1993.
• [5] Domański R.: Gospodarka przestrzenna, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.
• [6] Faron, A.: Integracja planowania przestrzennego i zrównoważonego transportu w procesie decyzyjnym, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107 57-74
• [7] Gosztyła M., Mazur A.: Architektura mieszkaniowa lat siedemdziesiątych w Rzeszowie, Na przykładzie wybranych osiedli, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2016.
• [8] Gzell S.: Wykłady o współczesnej urbanistyce. With English Supplement on Contemporary Town Planning, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015.
• [9] Gyurkovich, M.: Hybrid Urban Structures / Hybrydowe Struktury Urbanistyczne, Wyd, PK, Kraków 2016.
• [10] Gyurkovich, M.: Hybrydowe przestrzeni kultury we współczesnym mieście europejskim, Monografia 438Wyd, PK, Kraków 2013.
• [11] Haas T. (ed):New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Rizzoli, New York, 2008.
• [12] Hillier, B.: The New Science of Space and the Art of Place. Towards a Space-led Paradigm for Researching and Designing the City, [in:] New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
• [13] Jessen J, Meyer U. M., Schneider J. (ed.): Stadtmachen. Eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe (ed. Jessen J, Meyer U. M., Schneider J.), Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
• [14] Juchnowicz S.: Śródmieścia miast polskich. Studia nad ukształtowaniem i rozwojem centrów, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1971.
• [15] Kadłuczka, A.: Conservatio est continua creatio – czyli doktryna ochrony dziedzictwa jako komponentu przestrzeni egzystencjonalnej, Wiadomości konserwatorskie 44/2015, s.68-77.
• [16] Kadłuczka, A., Idea zrównoważonego rozwoju, a problemy ochrony dziedzictwa kulturowego. Na przykładzie florencki i Krakow, Wiadomości Konserwatorskie Nr 23/2008.
• [17]Kochanowska, D., Kochanowski M.: W stronę miasta, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa, 2012.
• [18] Kotarski, H., Malicki, K.: Stolica Podkarpacia wczoraj i dziś. Studium socjologiczne społecznych aspektów przemian w Rzeszowie w latach 1989-2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, 2013.
• [19] Lorens P., Mironowicz I. (pod redakcją): Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, Akapit-DTP, Gdańsk, 2013.
• [20] Morawski, J. (z Zespołem): Studium programowo-przestrzenne szlaku kulturowego Centralnego Okręgu Przemysłowego na terenie Województwa Podkarpackiego, Marszałek Województwa Podkarpackiego i Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie, Rzeszów, 2014. http://www.pbpp.pl (dostęp: 29. 07. 2017).
• [21] Noworól, A. (z Zespołem): Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich w Rzeszowie na lata 2007 – 2015, Kraków, czerwiec 2010.
• [22] Ossowicz T.: Forma urbanistyczna, a system transportowy we Wrocławiu i we Wrocławskim Obszarze Metropolitalnym, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107
• [23] Paszkowski Z.: Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką współczesną, Universitas, Kraków, 2011.
• [24] Putman, S.H.: Integrated Urban Models: Policy Analysis of Transportation and Land Use. (1983 & 2007): Routledge, Oxford, UK. 2007.
• [25] Raińczuk A.: Obszary strategiczne dla realizacji głównych celów polityki społecznogospodarczej i przestrzennej miasta, Załącznik nr 94 do uchwały Nr XXVII/113/2000 Rady Miasta Rzeszowa z dnia 4 lipca 2000 r., Rzeszów, 2014.
• [26] Rudnicki, A., Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107, s. 57-74
• [27] Rykiel, Z., Kinal J.: Metropolie regionalne Polski Wschodniej, [w:] Malikowski M., Palak, J., Halik, M., (pod redakcją): Społeczne i ekonomiczne aspekty urbanizacji i metropolizacji, Wydawnictwo Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, 2015. s. 65-80.
• [28] Smart City Wien. Framework Strategy, Vienna City Administration, Vienna, 2014.
• [29] Smart City. Viennese Expertise based on Science and Research, Schmid Verlag, Vienna, 2012.
• [30] Sławski J.: Znaczenie systemu transportowego jako czynnika strukturotwórczego – analizy symulacyjne z zastosowaniem sieci regularnych, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107
• [31] Szarata, A.: Wpływ zmian w strukturze przestrzennej na parametry 4-stadiowego modelu transportowego miasta, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107 249-261.
• [32] Szmygin B.: Teoria i kryteria wartościowania dziedzictwa jako podstawa jego ochrony, Wiadomości konserwatorskie 44/2015, s.44-52.
• [33] Thierstein A., Förster, A., (editors) The Image and the Region-Making – Making Mega-City Regions Visible!, Lars Mṻller Publishers, München, 2008.
• [34] Uwarunkowania i Kierunki Związane z Systemem Transportowym, Raport z realizacji umowy: ZTM/233.55.58/2015, Choromański W; (Kierownik pracy), Szarata, A., (Główny wykonawca), i inni: Strategia Rozwoju Rzeszowa na lata 2015-2020; Politechnika Warszawska i Politechnika Krakowska, Warszawa, 2015.
• [35] Węcławowicz-Bilska E.: Miasta i zurbanizowane struktury przestrzenne przyszłości, [w:] Złowodzki M., i inni (pod redakcją) : Ergonomia wobec wyzwań nowych technik i technologii, Politechnika Krakowska, Kraków 2016,s.123-138.
• [36] Widmann H., (ed.) Smart City. Viennese Expertise Based on Science and Research, Schmid Verlag, Vienna, 2012
• [37] Wrana, J.: Rola i znaczenie architektury w procesie scalania struktury przestrzennej miasta na przykładzie Lublina, Monografia, Politechnika Lubelska, Lublin, 2014.
• [38] Zipser T.: Powiązania transportowe jako generatory struktury przestrzennej systemu osadniczego. Czasopismo Techniczne, Zeszyt 3, 2010; 21-30.
• [39] Zipser T.: Aktualna doktryna urbanistyczna wśród ślepych uliczek, [w:] Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka, red.: Ossowicz T., Zipser T., Urbanista, Warszawa, 2006, s. 114-121.
• [40] Zipser T., Sławski J.: Modele procesów urbanizacji. Teoria i jej wykorzystanie w praktyce, PWE, Warszawa 1988
• [41] Zhong Chen: Urban Transformation Towards Polycentricity. Detecting Functional Urban Changes in Singapore from Transportation Data, A thesis submitted to attain the degree of Doctor of Sciences of ETH Zurich, 2014
• [42] Zuziak Z. K.: O synergii planu w urbanistyce, Budownictwo i Architektura 16(1), 2017. S. 183-198.
• [43] Zuziak Z. K.: Konstrukcje urbanistyczne a planowanie metropolitalne, [w:] Węcławowicz-Bilska E. (pod redakcją): Nowe idee w planowaniu rozwoju terytorialnego. Problemy obszarów metropolitalnych i wielkich miast, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, seria: Monografie: monografia 546, Kraków, 2017, s.17-44.
• [44] Zuziak Z. K.: The Notion of Order and the Spatial Logic of a New Polis: Three Approaches to the Problem of Rationality in the Contemporary Philosophy of Urbanism, 11 CTV, Back to the sense of the City, Barcelona, Kraków, 2016.
• [45] Zuziak, Z. K.: Urbanism and Cultural Heritage Strategies. Actors and Structures in the Labyrinth of Urbanity, Journal of Heritage Conservation, 43 / 2015, p. 19-32. [Urbanistyka i dziedzictwo kultury. Strategie, aktorzy i struktury w labiryntach miejskości, Wiadomości konserwatorskie 44/2015, s.19-32].
• [46] Zuziak, Z. K.: Idea miasta i teorie planowania, [The Idea of the City and Planning Theories]; Technical Transactions, Architecture, 2015; 12-A/2015, 12-A (27), 2015 (112); p. 9-27.
• [47] Zuziak Z. K.: Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI . Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. [w:] Halicka A. (red), Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy, Lublin. Politechnika Lubelska; s.165-176, 2014.
• [48] Zuziak Z. K.: Strategiczne węzły w przestrzeni przepływów. Czasopismo Techniczne Zeszyt 10, 2011, 41-47.
• [49] Zuziak Z. K.: Forma metropolitalna a zrównoważona mobilność. Czasopismo Techniczne Zeszyt 3, 2010, 75-94.
• [50] Zuziak Z. K.: O tożsamości urbanistyki. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, 2008.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018)