The Influence of Modern Changes on the Image of a Small Town within a Metropolitan Area

• Autorzy: Wójtowicz-Wróbel A.

Warianty tytułu

PL

Wpływ współczesnych przemian na wizerunek małego miasta w obszarze metropolitalnym

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

In the hereby article the author discusses the subject of modern changes within a selection of small towns located within the borders of the Krakow Metropolitan Area and their effects on the space of towns. After the year 1989, small towns have found themselves on the cusp of intensive functional, social and spatial changes that influence their image. These changes have provided new possibilities for development and created numerous opportunities on the one hand, while having become the source of many threats able to influence an urban organism on multiple layers on the other. Over a quarter of a century after that moment, we can observe the influence that these changes have had on the spatial structure, image and identity of cities, which are elements that are particularly vulnerable to changes. Within the Krakow Metropolitan Area we can identify towns, which have started to be viewed as “more attractive” after the year 1989 and, from a perspective of 25 years of functional and spatial transformation, have registered numerous changes, as well as those which have remained on the sidelines. In the case of intensively changing cities, the reason for this can be found both in their particular conditions (the preservation of the cultural heritage of small towns and their surroundings, location within environmentally valuable areas, landscape qualities, good accessibility to transport in relation to Krakow, etc.), as well as in the direct efforts of the residents and authorities of towns (obtaining aid funds, for instance from the EU, the awareness of a town’s potential, its qualities and value, as well as using that potential in accordance with the principles of sustainable development, or quite the contrary, in a manner that leads to the unification of the identity of a venue). Modern changes affect both the image of central areas of towns, the reception of their external areas, as well as the composition of a small town as a whole. The goal of the paper is to point out which factors have influenced and still influence the changes of the image of the small towns of the Krakow Metropolitan Area in addition to how they do so, as well as the spatial effect of these changes. The research method that has been chosen was based on determining and comparing the qualities of localities that have the character of a small town (cultural qualities: tangible and intangible, natural qualities, landscape qualities, both within a town and in its surroundings) with the functions that are played by a town and the degree of the intensity of those functions. The scope of the study included 14 localities. The information that was gathered was compared with the degree of the preservation of a locality’s small-town character. This served as the basis for the formulation of conclusions that allowed determining which qualities affect the image of a small town with the highest intensity, as well as in regards to the type of influence that current changes have on the image of a town.

PL

W niniejszym artykule autorka porusza temat współczesnych przemian w wybranych małych miastach położonych w granicach Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego oraz ich oddziaływania na przestrzeń miasteczek. Po 1989 roku małe miasta stanęły u progu intensywnych przemian funkcjonalnych, społecznych, a także przestrzennych wpływających na ich wizerunek. Przemiany te, z jednej strony, dały nowe możliwości rozwojowe i stworzyły liczne szanse, z drugiej natomiast – stały się przyczynkiem wielu zagrożeń mogących wpłynąć na miejski organizm wielopłaszczyznowo. Po ponad ćwierćwieczu można zaobserwować, jaki wpływ na strukturę przestrzenną, wizerunek miasta i jego tożsamość – jako elementy szczególnie wrażliwe na przekształcenia – miały te przemiany. W Krakowskim Obszarze Metropolitalnym wyróżnić można miasta, które po 1989 r. zaczęły być postrzegane jako „bardziej atrakcyjne” i z perspektywy 25 lat transformacji funkcjonalno-przestrzennych odnotowały liczne zmiany oraz te, które pozostały na uboczu. W przypadku miast intensywnie przekształcających się przyczyn upatrywać można zarówno w uwarunkowaniach (zachowane dziedzictwo kulturowe małych miast i ich otoczenia, położenie w obszarach cennych przyrodniczo, wartości krajobrazowe, dobra dostępność komunikacyjna względem Krakowa i inne), jak i w bezpośrednich działaniach mieszkańców i władz miasteczek (pozyskiwanie środków pomocowych, w tym unijnych, świadomość potencjału miasta, jego walorów i wartości oraz korzystanie z tego potencjału w sposób zgodny z zasadami rozwoju zrównoważonego, lub wręcz przeciwnie, w sposób prowadzący do unifikacji tożsamości miejsca). Współczesne przemiany wpływają na wizerunek stref centralnych miasteczek, odbiór ich obszarów zewnętrznych oraz kompozycję małego miasta jako całości. Celem niniejszej pracy jest wskazanie, które czynniki i w jaki sposób wpłynęły i nadal wpływają na przemiany wizerunku małych miast Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, oraz jaki jest przestrzenny efekt tych przemian. Zaproponowana metoda badawcza polegała na określeniu i zestawieniu walorów miejscowości o małomiasteczkowym charakterze (walory kulturowe materialne i niematerialne, walory przyrodnicze, walory krajobrazowe, zarówno w mieście, jak i jego otoczeniu) z funkcjami pełnionymi przez miasto i stopniem natężenia tych funkcji. Zakresem badań objęto 14 miejscowości. Otrzymane dane zestawiono ze stopniem zachowania małomiasteczkowego wizerunku w mieście. Na tej podstawie sformułowano wnioski pozwalające na określenie, które cechy szczególnie intensywnie wpływają na wizerunek małego miasta oraz w jaki jest wpływ współczesnych przemian na wizerunek miasteczka.

Słowa kluczowe

EN

small town; image of the city; metropolitan area; identity of the city; spatial changes

PL

małe miasto; wizerunek miasta; obszar metropolitalny; tożsamość miasta; przemiany przestrzenne

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
• Czasopismo: Architektura Krajobrazu
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 1
• Strony: 30--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Wójtowicz-Wróbel A.

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• 1. Borcz Z., 2008. Rynki małych miast i wsi o tradycjach miejskich – wartościowe wnętrza krajobrazowe. Architektura Krajobrazu, 4, 11–17.
• 2. Borcz. Z, Niedźwiedzka-Filipiak I., Zaniewska H., 2009. Transformacje miasto-wieś wieś-miasto. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
• 3. Cullen G., 1971. The concise town-space. Architectural Press, Kidlington.
• 4. Gonda-Soroczyńska E., 2015. Wielofunkcyjność uzdrowisk dolnośląskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
• 5. Heffner K., 2008. Funkcjonowanie miast małych w systemie osadniczym Polski w perspektywie 2033 [w:] Ekspertyzy do koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2008–2033, tom I, Ministerstwo Rozwoju regionalnego, Warszawa.
• 6. Lynch K., 1960. The image of the city. Massachusetts Institute of Technology, President and Fellows of Harvard College.
• 7. Masztalski R.P., 2005. Przeobrażenia struktury przestrzennej małych miast Dolnego Śląska po1945 roku. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• 8. Mlek M., Zipser W., 2007. Szanse rozwoju małych miast w obszarze metropolitalnym a kształtowanie sieci komunikacyjnej [w:] Małe miasta w obszarach metropolitalnych, Heffner K., Marszał T. (red.), Biuletyn KPZK PAN, Wydawnictwo KPZK PAN, Warszawa.
• 9. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego przyjęty Uchwałą nr XV/174/03 Sejmiku Województwa Małopolskiego, 22.12.2003.
• 10. Przesmycka E., 2001. Przeobrażenia zabudowy i krajobrazu miasteczek Lubelszczyzny. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• 11. Wejchert K., 1947. Miasteczka polskie jako zagadnienie urbanistyczne. Wydawnictwo Ministerstwa Odbudowy, Warszawa.
• 12. Węgleński J., 1974. Społeczne problemy małych miast. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• 13. Wójtowicz-Wróbel A., 2013. Współczesne problemy przeobrażeń małych miast w rejonie oddziaływania Krakowa – na wybranych przykładach. Praca doktorska, Kraków
• 14. Zaniewska H., 1998. Polskie miasteczka w okresie transformacji społeczno-gospodarczej. Instytut Gospodarki Mieszkaniowej, Warszawa.
• 15. Zuzańska-Zyśko E., 2006. Małe miasta w okresie transformacji – studium w regionie śląskim. Wydawnictwo Śląsk, Katowice.